Абай – ұлттық болмысымыздың тіні Ұлы Абайдың тұтас шығармашылық келбеті, қалдырған
мұрасының бүгінгі қазақ қоғамының қажет етіп отырған
қазынасы, оның эстетикалық, философиялық, тәрбиелік, жал-
пы мәдени-танымдық мәні (рөлі) хақында едәуір зерттеліп,
білім-түсініктер, түйін-тұжырымдар қалыптасып қалғанын ба-
тыл айта аламыз. Көркем сөз иесін тану екі тарамда жүретінін
де жақсы білеміз. Яғни абайтанудың алдыңғы айтылған қыр-
ларымен қатар, тілін,
идиостиль деп аталатын көркемдік си-
патын, яғни суреткерлік мәнерін зерделеу жапсарласа жүре-
тін қарекет екендігін бүгінгі зерделі халайық жақсы аңғара-
тынын да айтамыз.
Абай мұрасының тілі мен көркемді кестесі жалпы тұр-
ғыда, кәнігі тәсіл өлшемдермен біршама танылып-таныты-
лып қалғаны да белгілі. Абай тілін сөз етуде біздің 30-35
жыл бойы жариялап келе жатқан монографиямыз бен 30-
дан астам мақаламызда ұлы суреткердің қазақ әдеби тілін
даму барысындағы орны, қызметі, өлеңдері мен прозасының
лексика-грамматикалық сипаты және көркемдік өрнегі талда-
на баяндалған болатын. Бірақ бұнымен «Абай тілі» атты та-
ным саласы аяқталмайды әрі қарай бұл таным тармағының
да өрісі кеңдік пен тереңдік параметрлерімен ұлғая беру-
ге тиіс. Мұны тіл мамандары жақсы біледі. Бұл саладағы
ғылыми ізденістердің едәуір қиындығы мен жауапкершілігі
ме әлде дұрыс ұйымдастыра алмай келеміз бе – абайтанудың
лингвистикалық қырларына көптеп бара алмай жатырмыз.
Әрине, көркем әдебиет үлгілерінің, оның ішінде орны мен
суреткерлік келбеті ерекше тұрған ұлы Абай поэзиясы мен
«Қара сөздерінің» тілдік-көркемдік сипатын әр қырынан та-
ныту үшін сол қырлардың өзін, олардың ескі-жаңа түрлерін
біліп алуымыз керек. Бұрыннан қалыптасқан зерттеу жолдары
(аспектілер) мен теориялық негіз-бағыттарын қайталап, тек
мысалдармен көбейтіп, әркім өз тілімен жаза беру абайтану-
дағы лингвистикалық ізденістердің кеңеюі, түрленуі, жаңа та-
быстары болып саналмайтындығын да баса айтамыз.
Ғылымның барлық салаларындағыдай, оның «тілтаным»
атты тармағында да әр кезеңде жаңа бағыттар, жаңа жүйелер
545
болып жатады. Солардың бірі – XX ғасырдың орта тұсында
сұлбасы көрініп, соңғы ширегінде едәуір айқындалып келген
соңғы бағыт –