361
Күндер келеді-ау ғажайып,
Достар барады-ау азайып.
(М.Әлімбаев)
7-8 буынды
, сондай-ақ
6 буынды
өлеңдерде ең жиі кездесетін үйлесім
–
кезекті ұйқас
абаб
(мұны
айқас ұ йқ а с
деп те атайды). Мысалы:
Менсінбеуші ем наданды
Ақылсыз деп қор тұтып.
Түзетпек ем
заманды,
Өзімді тым-ақ зор тұтып
Қызарып сұрланып,
Лүпілдеп жүрегі.
Өзгеден ұрланып,
Өзді-өзі керегі.
(Абай)
Бұл өлшемдерде
ааба
түріндегі
ақсақ ұйқас
та көп қолданылады.
Абайдың «Айттым сәлем, қаламқас», «Көзімнің қарасы»
өлеңдерінде
бар.
Қазақ поэзиясында, әсіресе 7-8 буынды өлеңдерде
аттамалы
ұйқаста
қолданылады. Қысқа тармақтар осылай аттап ұйқасып, тек жұп
сандылары ғана үйлессе де өлеңнің үндестігі кемімейді. Мысалы:
Солқылдата соғылсын
Ол
жаққа тағы қараймын,
Бесжылдықтың балғасы.
Қолға алам да картаны.
Арқырасын асаудай
Шығыста туған елім бар,
Өндірістің арнасы.
Жүрегім соған тартады.
(Т. Жароков)
(Ж. Молдағалиев)
7-8, 8 буынды өлеңде сирек кездесетін үйлесім үлгілер де бар, мысалы:
Төрт тармақты шумақ
(ұйқасы –
аабв –ггбв
) :
Сұлудай толып бұралған,
Ұялшақ көркем келіндей,
Жібекке
жасыл оранған,
Сүюге тосқан еріндей,
Жас өрім талдың жапырағы
Албырап тұрған қызыл гүл
Сарғайып түсті үзіліп.
Солды қурап, бұзылып.
(Сәкен)
Достарыңызбен бөлісу: