Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев
– кесені төң- кереді, үшіншісі –
жүктеу/скачать 11,21 Mb. Pdf көрінісі
|
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚОРҒАНЫС РЕФЛЕКСТЕРІ
| –
кесені төң- кереді, үшіншісі – кесені бір бүйірге жантайтып жығып қояды. Жөн-жо- сықты білетін бойжеткен осы жәйт- терді жіті аңғарып, анда-санда қонақ- тарына сыпайылықпен сөз тастап, та- ғы да шәй ішкізудің, «сый аяқ» құю- дың жолын қарастырады. Мұндағы орынды әзіл-оспақ, зілсіз күлкі қо- нақтарды көңілдендіре түсетіні хақ. Қазақ әйелдері қонақ күтуді өздері үшін қатал сын деп түсінетін. Қонақ түскен үйдің қарттарынан бастап, жас балаларына дейін оның риза- шылықпен аттануын сол отбасының басты парызы деп түсінген. ҚОРҒАНЫС РЕФЛЕКСТЕРІ – сыртқы тітіркендіргіштердің орга- низмге ықпалынан оның қалыпты қызмет атқаруға кедергісін жоюға қарсылық көрсетуі. Мыс., жәндіктер мен хайуанаттар өздерінің қалыпты тіршілігін сақтау үшін түрлі дыбыс- тар шығарып, жауларына қарсы ай- бат шегеді. Мұндай көріністер жән- діктердің қорғаныс рефлексі деп аталады. ҚОРҚЫНЫШ – индивидтің биоло- гиялық не әлеуметтік тіршілігіне қа- терлі жағдаяттарда туындайтын қа- уіп қолайсыз эмоция. Қ. – бір нәрсе- ден жүрексініп сескенгенде, шошы- ғанда пайда болатын сезім, қауіп- қатер, үрей. Тіршілік үшін қауіпті факторлардың нақты әрекетінен бо- латын ауыру не басқа да зардап түр- лерінен ерекше Қ. олардан күн ілгері болады. Қатердің сипатына байланыс- ты қорқыныш сезімінің қарқынды- лығы мен тән сипаты ерекшелігі алуан түрлі болады (қауіптену, қорқу, шо- шу, үрей). Егер қауіп негізі анық емес не ұғы- нылмаған болса, мұндай күй алаңдау ҚОРҒ ҚОРҚ 327 деп аталады. Функциялық тұрғыдан Қ. субъектіге алдағы қауіп туралы ескерту болады, оның негізіне барын- ша назар аударуға мүмкіндік береді, одан құтылу жолдарын іздеуге итер- мелейді. Қ. аффект күшіне жеткен жағдайда (үрейлі қорқыныш, зәресі қашу) ол мінез- құлық стереотипте- ріне ұрындырады (қашу, сілею, қорға- ныш агрессиясы). Адамның әлеуметтік дамуында Қ. тәрбие құралдарының бірі болып кө- рінеді: мыс., айыпталудан қорқыныш- тың қалыптасуы жүріс-тұрысты реттейтін фактор ретінде пайдаланы- лады. Қоғам жағдайында индивид құқықтық және басқа да әлеуметтік институттардың қорғауында болатын- дықтан, адамның қорқынышқа шама- дан тыс бой алдыруы бейімделуші- лік мағынасынан айырылып, дәстүр- де жағымсыз қасиет деп бағамда- лады. Қорқыныштың қалыптасқан реакциялары біршама орнықты бо- лып табылады және олардың мағына- сыз екендігін түсінген күннің өзінде сақтала беруі мүмкін. Сондықтан қор- қынышқа қарсы беріктікке тәрбие- леу, әдетте, адамды одан біржола арыл- туға бағытталмай, қорқыныш бол- ғандай жағдайда өзін-өзі ұстай білу- шілік қасиеттерін дарытуға бағыт- талады. Жағдаятқа мөлшерлес емес қорқыныш реакциялары әр түрлі психикалық аурулар кезінде бай- қалады. жүктеу/скачать 11,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|