Кесте 5.2. Кейбір ілеспе мұнай газдарының құрамы, көлемдік %
Кенорындар
СН
4
С
2
Н
6
С
3
Н
8
С
4
Н
10
С
5
Н
12
СО
2
H
2
S
𝑁
2
+
сирек
газдар
Туймазинское . . . .
Ишимбайское . . . .
Ромашкинское . . .
Қарашығанақ . . . .
Жаңажол . . . . . . . .
41,0
53,6
46,5
68,6
77,7
19,5
14,9
21,4
6,84
8,46
18,3
12,7
14,4
3,38
4,65
6,4
,7
4,5
1,12
2,04
2,8
2,6
2,2
10,42
1,96
-
0,8
-
5,15
0,83
-
4,0
-
3,69
2,76
12,0
3,7
11,0
0,80
1,60
5.2. Сұйық алкандар
Қайнау аралықтары бірдей бензин фракцияларындағы жеке алкандарды
зерттеу нәтижесінде көп мөлшерде алдымен қарапайым көмірсутектер, содан
кейін метилорынбасқан изомерлердің болатыны белгілі болды. Мысалы,
октанның үлесі барлық С
8
изомерлердің 85%, гексанның үлесі барлық С
6
изомерлердің 97% құрайды. Мұнайдан теориялық мүмкін болатын 35
нонандардың 24 изомері, гексанның 5 изомері түгел, 9 гептаннан – 7, 18
октаннан – 16 бөлініп алынды.
Әртүрлі мұнайлардың бензиндерін зерттеу нәтижесінде 90% дейін
көмірсутектер – алкандар, С
5
– С
6
циклоалкандар және арендер анықталды.
Бензиндердің құрамында бірдей көмірсутектер әртүлі мөлшерде таралған.
Мұнайдың құрамынан бутаннан (
t
қайн
0,5
о
С) бастап тритриаконтанға
С
33
Н
68
(
t
қайн
475
о
С) дейінгі барлық қалыпты алкандар анықталған; бұл
көмірсутектердің кейбірі 99% таза күйінде бөлініп алынған. Қалыпты
алкандардың мұнайдағы мөлшері молекулалық масса өскен сайын азаяды;
жоғары гомологтарының мөлшері 0,1%, тіпті одан да аз болады.
Мұнайдың құрамында изопреноидты құрлысы бар көмірсутектер
анықталған. Алифатты изопреноидтарға политерпендер жатады. Оларды
изопреннің полимерлену өнімі ретінде қарастыруға болады:
n
n
= 2-4.
Көмірсутектердің бұл типіне 2,6-диметил-, 2,6,10-триметил- және
2,6,10,14-тетраметилалкандар жатады. Мұнайда С
14
-С
20
изопреноидты
көмірсутектер болады. Мұнайдағы олардың жалпы мөлшері 1,5-2,0%, жеке
көмірсутектердің мөлшері 0,2-0,3%; кейбір мұнайларда пристан (С
19
) мен
фитанның (С
20
) мөлшері көбірек болады.
|