91
Табиғи факторлардың әсерінен биосфера жағдайының үздіксіз өзгеруі
қайтадан әдетте бастапқы жағдайға оралып отырады. Мысалы, ауа мен
топырақтың температурасының, кысымының,
ылғалдығының өзrepyi кейбір
тұрақты орташа шамалар шегінде өтеді. Не болса да дағдыдағыдай, табиғи
процестердің әсерінен аумақты экожүйелер өте баяу түрде өзгереді. Ceбeбi
қоршаған ортаны өзгертетін сыртқы әсерді жоюға бағытталған экожүйенің
өзіне тән тұрақтылық қабілеті бар.
Ғаламдық экожүйе коршаған ортаның
тұрақтылығын антропогендік
әсерлерге төтеп бере алатын жағдайға дейін, яғни тұрақтылық шегінен
шықпағанға дейін сақтай алады. Биота мен коршаған орта өздерінің
тұрақтылығын кез келген геологиялық кезеңдерде
мыңдаған жылдар бойы
өзгеріссіз сақтап отырды.
Табиғи факторлармен салыстырғанда антропогендік факторлар
биосфераның жағдайын аз уақыттың ішінде өзгерте алады. Осы процестердің
өзгеруін бакылауды дүниежүзіндегі барлық экологиялық тұрғыдан қызмет
атқаратын (гидрометеорологиялық, сейсмикалық,
ионосферлық және
басқалар) жүйелер жүргізеді.
Биосфераның абиоталық кұрамының антропогендік өзгеруін және ocы
өзгерістерге биоталардың жауабын, сонымен қатар антропогендік әсердің
арқасында экожүйелерде
болатын өзгерістерді өлшеуге, бағалауға, болжауға
экологиялық мониторингтің ақпараттық жүйесі
жасалды.
Антропогенді әсерлердің экологиялық мониторингпен негізгі міндеттepi:
- антропогендік әсер тигізетін көздерді бақылау;
- антропогендік әсер факторларын бақылау;
- антропогендік факторлардың әсерінен табиғи ортада жүретін
процестерді және оның жағдайының өзгеруін бақылау;
- табиғи ортаның физикалық
жағдайын бағалау;
- антропогендік факторлар әcepiнeн табиғи ортада болатын
өзгерістерді болжау және болжамдалған табиғи ортаның жағдайын
бағалау.
Достарыңызбен бөлісу: