108
Құрамында 1,5% масс. көп газы бар мұнайды тұрақтандыру үшін
екі бағаналы қондырғы пайдаланылады. Екінші
бағана газды-бензинді
тұрақтандыру үшін қолданылады. Шикізат тұрақтандырылған мұнай-
мен бірге T-1 жылу алмастырғышта жылытып, бу жылытқышқа
T-2 жіберіледі. Ары қарай ректификациялық бағанаға, яғни ста-
билизаторға K-1 түседі. K-1-де қысымды 0,2-ден 0,4МПа-ға
дейін
ұстап тұрады. Бұл бензин буының жақсы конденсациялануына жағдай
туғызады. Бағананың K-1 төменгі жағындағы температураны П-
пеште қыздырылған тұрақтандырылған мұнай реттеп отырады. Жеңіл
көмірсутектер С
1
-ден С
5
-ке дейін ХК-1 конденсатор-тоңазытқышта
(салқындату) конденсацияланып, Е-1 тұндырғышқа жіберіледі. Кон-
денсацияланбаған көмірсутектер
тұндырғышта газ бен сұйыққа
бөлінеді. Газ Е-1-ден ары қарай өңдеу үшін газ өңдейтін зауытқа (ГӨЗ)
жіберіледі. Сұйық өнім – газ конденсаты мұнай химиясы өндірісіне
жіберіледі.
Тұрақтандырылған мұнай бағананың төменгі жағы арқылы жы-
луын Т-1 жылу алмастырғышқа береді жəне салқындатқышта суы-
тылады. Тұрақтандырылған мұнайда газды көмірсутектердің мөлшері
1,5%-ға дейін болады.
7.2. Мұнайды газсыздандыру
жəне сусыздандыру
Мұнайды газдан бір сатылы жəне көп сатылы сепарациялаумен
бөліп алу. Мұнайлы-газды қоспа ұңғымадан тік қалбыр С-1-ге келеді.
Бұл қалбыр трапа деп аталады. Трападан газ газ жинайтын коллекторға,
ал мұнай өлшегіш қазанға кетеді. Газ жинайтын коллектордағы газ газ
– бензинді зауытқа, одан əрі қарай өңделуге беріледі. Коллекторға бір
немесе бірнеше жақын жатқан мұнай кен орындарының жүздеген,
тіпті одан да көп ұңғымалары жалғанады.
Трапада өтетін бөліну
қысымы төмен (1-2 атм.), сондықтан газды газ-бензинді зауыттарға
беру үшін ПК-1 компрессорымен қысады.
Өлшегіш қазаннан мұнай өзі ағу арқылы немесе сорап ар-
қылы мұнай жинайтын пунктке барады, сол жерде ол сусыз-
дандырылады.
109
6-сурет.
Мұнайды газсыздандыру қондырғысының
технологиялық
сызбанұсқасы
Бұл сораптар бір сатылы, сондықтан газдың бəрі толық бөлінбейді,
40-50% мұнайда қалады. Кейін өлшегіш қазанға түсіп, одан мұнай
жинайтын пунктке барып, көпшілігі ауаға ұшып кетеді. Сондықтан
көпсатылы сепарациялау тиімді. Ұңғымада жоғары қысым ұсталады.
Ұңғымаға жақын жерде қысымы 6-7 атм.
тең болатын сепарацияның
бірінші сатысы С-1 орналасқан. Бұл қысым басқа қысымсыз, газды
газ-бензинді зауытқа беруге жеткілікті. Газ бөлгіштен мұнайдың
қалғаны еріген газбен бірге өзі ағу арқылы орталық жинау пунктіне
жиналады.
Бұл пунктте əр ұңғымадан келген ағын жиналады. Қысым азаюы
арқылы тағы да С-2-де газдың бөлінуі жүреді.
Бұл газ компрессор
арқылы газ-бензинді зауытқа беріледі. Көпсатылы сепарацияның
маңызы – мұнайдан газ біршама жақсы бөлінеді, газ бен мұнай
тамшылары ілесіп кетуі тоқтайды жəне газды қысу үшін энергия аз
жұмсалады.
Достарыңызбен бөлісу: