175
күнделікті жеке шешім мен таңдау жасауға негізделеді. Фотоға түсіру
– қоршаған ортамен белгілі бір қарым-қатынасқа түсу деген сөз. Әлем
масштабтарымен «ойнайтын» фотографияның өзі де үлкейтілуі немесе
кесілуі мүмкін. Оларды жақсартуға немесе ретушьтеуге, өңдеуге болады
(Сонтаг, 2016: 13-14). Ал Жан Бодрийяр 1999 жылғы «Фотосуреттер
немесе Жарықтың хаты» (La Photographie ou l’Ecriture de la Lumiere:
Litteralite de l’Image) атты еңбегінде қандай фототехника қолданса да,
әрдайым тұрақты болып қалатын өзгермейтін нәрсенің жарық екенін
айтады. Фотографияның жарығы суретке сай болып қалады. Ол «табиғи»
да, «шынайы» да, «жасанды» да емес. Жарық – бейнеленетін образдың
қиялы, өзіндік идеясы. Оның бір емес, екі қайнаркөзі – зат пен көзқарас
бар (Debrix, 2000).
Коммуникация зерттеулері жаңалықтарға фотосурет іріктеу үрдісінің
дәстүрлі көзқарасын жаңалықтардың құндылық теориясы (news
value theory) арқылы қарастырады. Бұл теория журналистер жазатын
жаңалықтарды таңдау кезінде белгілі бір жаңалық факторларын
алға тартады. Патрик Рөсслер және әріптестері (Rössler жб, 2011)
осы зерттеулерді негіз етіп, журналистердің күнделікті таңдау жасау
үрдісін қарастырған алғашқы зерттеулер журналистердің шешім
қабылдауына ғана бағытталғанын айтады. Ал кейінгі зерттеулер жаңалық
құндылықтарының ақпарат тұтынушының қалай ақпарат қабылдайтынын
түсіндіруге тырысып, сол арқылы ақпарат фотосуретін таңдау кезінде де
негізгі объектілерді анықтау үрдісі мен факторларына талдау жасауға
тырысады (Rössler жб, 2011: 416).
Бұл зерттеу фотографияның аудиторияға тікелей ықпалын қарас-
тырмаса да, COVID-19 кезіндегі Қазақстан жаңалықтарының
фотографияларында ең көп кездескен бейнелерді анықтауды мақсат
етеді. Зерттеуде қарастырылатын фотосуреттер сток фотография
саналатындықтан да, коммерциялық индустрияның бір бөлігі болып
саналады. Сток фотография – фото, видео немесе иллюстрация
форматында сурет түсіретін және оны сататын индустрия. Яғни сурет
түсірген кез келген адам немесе ұйым сол суреттерді арнайы лицензиямен
үшінші тұлғаларға сату арқылы тікелей оқиға барысында түсірілген
немесе иллюстратив суреттер өндіреді. Басылымдағы фотография
жөнінде түсіндірме, пікірлер өте көп. Алайда осы зерттеуде басылымдағы
фотография барлық фотосурет түрі ретінде қарастырылады. Яғни
фотожурналистика ақпараттандыратын және жедел, оқиға суреттерін
ғана қарастырса, баспасөз фотосуреттеріне кез келген фотосурет,
иллюстрация, тіпті суретті оқиғалар, сондай-ақ сток фотографиялары
кіреді (Kędra, 2016: 2-3).
Достарыңызбен бөлісу: