ПАРСОНС ТАЛКОТТ (1902-
1979 жж.)
–
көрнекті американдық
әлеуметтанушы. 1949 ж. Америкалық әлеуметтік ассоциациясының президенті
болып сайланды. Парсонс
-
әлеуметтануда жүйелік
-
функциялық мектептің
және іс
-
әрекет теориясын жасаушы. Американдық әлеуметтану
-
эмпирикалық
зерттеулеріне талдау жасағанда, Парсонс, керісінше оның саналуандылығына,
адам шындығын қамтитын жалпы аналитикалық, логикалық
-
дедуктивтік,
теориялық жүйе жасауға ұмтылды.
Антропологиялық функционализм мен тепе
-
тең күш теориясының
әсерінде тұрып, Парсонс қоғамның қалыптылығы мен өмір сүру шарттарын
зерттейді,оның құрылымдық
-
функциялық әдісіне іргетас болып саналатын
жүйеде кез
-
келген басқа жүйенің сақталуын және өмір сүруін қамтамасыз
ететін негізгі төрт функциялық талаптарды белгілейді: бейімделу, мақсатқа
жету, интеграция және үлгіні қолдау. Әлеуметтік жүйе деңгейінде бейімделу
функциясын экономикалық желі, мақсатқа жету функциясын
–
саяси,
интеграция функциясын
–
құқықтық институттар мен дәстүрлер, модельді
қолдау функциясын
–
сенім жүйесі, мораль мен саяси субъект органдары
(отбасы, білім институттары және басқалары) қамтамасыз етеді.
Парсонстың пікірінше, әлеуметтік жүйені зерттеу үшін осы үлгілер үш
қызмет атқарады,олар: құндылықтар, белгіленген заңдар және ұжымдық
ұйымдар қызымет атқарады. Кез
-
келген әлеуметтік жүйенің саяси қызметі
жүйеге енгізілген жалпыға бірдей, ұжымдық мақсаттарды жүзеге асыру
процестеріне қатынас тұрғысынан қарағанда, оны ұйымдастыру мен
функциялауға келіп тіреледі. Дифференцияланған қоғамда саяси іс
-
әрекет
әдетте мемлекеттің ұжымдық ұйымдары кешенінде қалыптасқан. Билік
жүйесінің дамуы, ұжымдық мақсаттар мен шешімдер жасақтау және оны
жүзеге асыру мемлекеттің негізгі саяси функциялары болып табылады.