5.2. Сабақтың түрлері

5.2. Сабақтың түрлері
Теоретиктер мен практиктердің арасында дидактика- 
лык; мақсатңа ж еткізетін сабаңтар кең ңолдау табуда. 
Олар: 1) аралас еабақ, 2) ж аңа материадцарды оңу, 3) жаңа 
іскерлікті ңальщ тастыру, 4) білім, іскерліктерді бекіту
5) ж инақтау және жүйелеу, 
6
) білім, іскерліктерді прак- 
тикада қолдану, 7) білім, іскерліктерді баңылау және 
түзету.
Аралас сабақ. Бүл сабақ қазіргі мектептерде кең тара-
ған, көптеген сабақ түрлерінің алдында түрған міндет-
терге сүйенеді, бірнеше сабақтардан ңүралады. Аралас
сабақтың қүрылымы әр түрлі болады. Ж аңа материалды
оңытуда оны бірнеше рет бекіту, қолдану жиі үйымдас-
тырылады: материалды бекітумен қатар бүрын өтілген
тақырыптарды тексерген жөн, сонымен қатар бүл білім-
дерді әр жағдайда қолданып дағдыландырған дүрыс. Ара­
лас сабақ мүғалімге ңатаң талап ңояды.
Орыс мектептерінде ж үргізілетін ңазаң тілі сабағы 
мазмүнына ңарай: 
1
) бір мөселелі сабаң; 
2
) кешенді са- 
бақ болып бөлінеді.
Бір мөселелі сабақта негізінен ңазақ тілі грамматика- 
сынан белгілі бір таңырып алынады да, сабаңтың басңа 
бөлімдері оны жан-жаңты толыңтыруға арналады.
Грамматикалық, тілдік нүсңаларды сөйлеуде, жазуда 
дүрыс ңолдану дағдысын ңалыптастыру жүмысының 
түрлері барлық сабаңтан орын алды. Мүндай жүмыстың 
түрлерінсіз ешбір сабаң болуы мүмкін емес. Қазаң тілін 
екішпі тіл ретінде оңыту сабағы мазмүнында бүл негізгі 
мөселе. Әр сабақ оңушыны ж аңа сөздермен таныстырып, 
сөздік қорын байытуды көздеу керек. Барлы қ сабаңта 
оңушының сөздік қорымен жүмыс үздіксіз ж үргізіліп 
отыруы міндет. Ол негізінен ж аңа сөзбен жүмыс жүргізу 
жөне бүрын өтілген сөздерді ңолдану дағдысын қалыптас- 
тыру, үмыттырмау маңсатын көздеуі ңажет.
Ж аңа материалды оқу сабағы. Мақсаты - оңушыларға 
ж аңа білім беру. Мүғалім оқушыларға ж аңа материалды 
береді, оқушылардың іс-өрекетін үйымдастырады. Олар-
63

дың өз білімдерін практикада қолдануға үйретеді. Ж аң а 
м атериалды оңу түрлі өдістер арңы лы ж үзеге асады. 
Оңушылардың оқу жүмысынан ңызығуш ылығын ояту 
үш ін енж ар іс-өрекет түрлерін (мүғалімнің өңгімесін, 
сыныптасывың жауабын тыңдау) жөне белсенді жүмыс 
түрлері оры ядалады . Ж аң а материалды окы п үйрену 
кезінде бүрынғы меңгерілген білімдер ретке келтіріледі 
ж өн е б е к іт іл е д і. Ж а ң а саб ақты өту, оны о қ у ш ы ға 
түсіндіру - оңушыға сабақ арқы лы білім берудің ең бір 
маңызды мөселесі. Сондыңтан да оны оңушы ш арш амай 
түрған кезде, сабақтың алғаш қы кезеңінде өтеді. Ж аңа 
сабаңты түсіндірудің алдында оқуш ының өткен сабақ- 
тан алған білімін тексерумен, оны сабаңқа жүмылдыру, 
оқуш ы назарын сабаққа тарту ісі де жүзеге асады. Со- 
нымен бірге, ж аңа сабаңты түсіндіру сабақтың алғапщ ы 
бөлімінде өтілгенде сабақты ң қалған бөлімінде ж аң а 
сабаң материалын бекіту, тілдік материалды қолдануға 
жаттыңтыруға мүмкіндік туады. Ж аңа сабақтың барлық 
материалын, үйренген ж аңа сөздерді, оларды қолдану* 
дың жолдарын оңушы сабаңта меңгеріп үлгеруі қаж ет. 
Ол үш ін ж асалатын жаттығу жүмыстарын оңушы сабақ- 
та толың ж асауы ңажет. Қ азіргі кездегі талап бойынша 
оңушы ж аң а сабаң материалын сабаңта меңгеріп, үйде 
оны қайталап есіне жаңғыртып берік бекітуі керек.
Қ азақ тілі екінш і тіл ретінде үлттық мектептерде оқы- 
тылғанда, мүғалім сабақта оңушыға таныстыруға тиісті 
тілдік материалды түсіндірудің ең үтымды жолын іздес- 
тіруге тиісті. Күрделі сөйлемдерден түратын шүбыртпа- 
лы сөйлегенді оңушы түсінбейді. Оқушы қазақш а сөйлеу- 
ге, тыңдағанын түсінуге негізінен сабаңта жаттығады. 
Өйткені оның ңазақш а сөйлеу ортасы, мүмкіндігі жоқ- 
тың қасы. Бүл ңазақ тілі сабағын ңазақш а сөйлеу, тың- 
дау, оны түсініп, ңазақш а ңарым-қатынас жасау ортасы- 
на айналдыру ңаж еттілігін туғызады. М үғалімнің бүл 
жағдайды ескермеуі мүмкін емес.
Әр сабаңта ж а ң а м атериалды өткенде, оқуш ы ны ң 
бүрынғы сабаңтарындағы алған біліміне сүйену, оны

жүктеу/скачать 11,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: