-ды, -ді
үяңнан
үнді р, л, й, у,
м,
н, у
дауысты у, ю
мүрынды, күзді
елді, айды, нанды
аюды, Көкшетауды,
белбеуді
-ты,-ті
қатаңнан
кітапты, шөіггі
-н
1
төуелдік жалғауының III
жағы
атын, үйін, қаламын J
Бүл кестені екі мақсатта пайдалануға болады. Бірі -
табыс септігі ж ай ы н д а тү сін ік берерде оқуш ы ларды
қатыстыра, өр сөздегі табыс сеіггігін тапңызып, ол жалғау
ң ан дай ды бы стан, ң ан дай буы ннан к ей ін ж ал ган ы п
түрғаны н байңату. Кестені бүл мақсатта пайдаланған-
да, мысалдар дегенде дейінгі ж алғауы қандай дыбыстан
кейін деген бөлігін қагазбен ж ауы п қойы п, мысалдар-
ды талдатңаннан кейін, ңағазды ашып ж инаңтауға бо
лады.
; •
jfjf* :
Табыс септігінің -н түлгасында ж алғануын меңгерту
үш ін оңушы тәуелдік ж алғауы н, оның III ж аңтагы жал-
гаулары н, мысал келтірте, тоуелдете отырып еске түсір-
геннен кей ін , сол сөздерді кім ді? нені? кім ін ? несін?
деген сүраңқа ж ауап беретін түлғага қоюды тапсырып,
оны орындату тоуелдік ж алгауы ны ң III ж ағы нан табыс
сеп тігі -н тү л ғасы н д а болаты нды гы н б ай қаты п , бүл
с е п т ік т ің қ а н д а й ж а ғд а й д а -н болы п ж а л ға н а т ы н ы
түсіндіріледі.
-
‘ '■ '
•
Щ0ЩШ04
Ш ығыс септік. Бүл септік түлғасымен III сыныптан
бастап танысады. Сөзге кімнен? (от кого?) неден? (от чего?)
қайдан? (от куда?) деген сүрақтарды ңою үшін, ягни бүл
сүраңтарға ж ауап беру ү ш ін оган -дан,-ден, -тан,-тен,
-нан,-нен ж алгауы н ж алгау керектігін және бүлардың
ж алган у заңды лы ғы н біледі. VI сы ны пта оңуш ы ны ң
практикалың түрде меңгерген бүл жалгауы шыгыс септік
деп аталатыны айтылып, грамматикалык термин беріледі.
Сөйтіп, бүдан былай бүл ж алгау жалғанған сөзді ш ы
гыс септігі деп атайтын болады. Түр лі мысал дарды тал да
та отырып шығыс септігіндегі сөздің, істіц, оқиганың,
шыгу басталу орны, заттың неден істелгендігін білдіреті-
ні байқаты лады .
Достарыңызбен бөлісу: