§ 3.1 Орталық (центрлік) проекциялау əдісі

42
кескінделуші П
0
жазықтығындағы бір нүктеден (орталықтан) шыққан 
проекциясын табамыз. 
Сонымен, егер кескінделуші сəулелер бір нүктеден шыққан немесе 
тараған болса, онда мұндай проекция тəсілін бір нүктеден немесе орталықтан 
(центрлік) проекциялау əдісі дейді. 
§ 3.2 Параллель проекциялау əдісі
Параллель проекциялау əдісін салу үшін келесі мысалды қарас-
тырайық. Кеңістікте орна-
лас қан АВ кесіндісі мен 
кескінделуші П
0
жазықтығы 
берілсін. Осы кеңістікте орна-
ласқан АВ кесіндісінің А 
жəне В төбелері арқылы 
өзара параллель өте 
тін кес-
кінделуші сəулелер жүр-
гізейік. Бұл сəулелер кес-
кінделуші П
0
жазықтығын 
екі (А
0
жəне В
0
) нүктеде 
қиып өтеді. Осы А
0
жəне
В
0
нүктелерін өзара қоссақ,
онда біз кеңістікте орналас қан
АВ кесіндісінің кескін делуші
П
0
жазықтығындағы проек циясын табамыз. 
Егер кескінделуші сəуле 
лер (s) өзара параллель бол 
са, онда мұндай 
проекция əді 
сін параллель проекция 
лау əдісі дейді (40-сурет). Па 
рал 
лель 
проекциялау əді 
сі кес 
кінделуші П
0
жа 
зық 
тығына сəу 
лелердің кес 
кін-
делулеріне байланысты екі түрге бөлінеді. 
Егер П
0
жазықтығына сəу лелер сүйір немесе доғал бұрышпен кес кінделсе, 
онда параллель проекциялау əдісін қиғашбұрышты параллель проек циялау 
əдісі дейді (40-сурет). 
Ал сəулелер П
0
жазықтығына тік бұрышпен кескінделсе, онда параллель 
проекциялау əдісін тікбұрышты параллель проекциялау əдісі дейді (41-сурет). 
Тікбұрышты параллель проекциялау əдісінің дербес түрі – сандық белгілері 
бар проекциялар əдісі (42-сурет).
Егер кеңістікте орналас 
қан нəрсенің (заттың) гори 
зонталь (көлденең) 
немесе нөлдік деңгейлі жазықтығына П
0
тікбұрышты проекциялау əдісімен 
кескінделген кескіні сан арқылы белгіленген болса, онда кескінделу əдісі 
сандық белгілері бар проекциялар деп аталады. Бұл проекциялау əдісінде 
B
A
1
П
s
s
0
A
0
B
0
П

43
горизонталь (көлденең) неме-
се нөлдік деңгейлі жазық-
тығында П
0
орналасқан 
гео метриялық 
элемент 
кес-
кінінің жанына оның осы 
жазықтық пен кеңістікте 
орна 
ласқан элементінің ара-
қашықтығын, яғни оның 
биіктігін көрсететін санды 
жазып қояды. Мысал ретінде 
42-суретте көрсетілгендей 
кеңістікте орналасқан АВ 
кесіндісін аламыз. Кесінді 
нің 
А жəне В төбелерінен көл-
денең П
0
проекция жазық-
тығына перпендикуляр сəу ле лер түсіреміз. Осы сəу лелер көлденең П
0
проек-
ция жазықтығын қиып өтеді. 
Табылған нүктелерді латынның 
бас əрпімен бел гілеп, əріптердің 
астыңғы жағына сан арқылы 
осы қиылысқан нүктелер мен 
түзу төбелерінің арақашықтығын 
жазып қояды. 
Егер табылған қиылысу нүк-
телерін өзара қоссақ, онда 
кеңістікте орналасқан АВ 
түзу сызығының көл 
денең П
0
проекция жазық 
тығындағы сан-
дық белгілері бар проекциясы 
болады.

жүктеу/скачать 5,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: