График а алматы "Білім" 2012
§ 3.3 Ширектер жəне октанттар
жүктеу/скачать 5,19 Mb. Pdf көрінісі
|
Бәйдібеков Ә.К. Инженерлік графика 2012
| § 3.3 Ширектер жəне октанттар
3.3.1 Екі тікбұрышты проекция жазықтарының жүйесі (ширектер) Тікбұрышты параллель проекциялау əдісін пайдалана отырып, үшөлшемді кеңістікті проекция жазықтықтарын төрт жəне сегіз бөлікке бөлу жолын салып көрсетелік. Ол үшін алдымен проекция жазықтықтарын анықтайық. Алғашқы проекция жазықтығы ретінде жер бетіне параллель орналасқан B A 1 П s 0 A 0 B 0 П s B A 1 П s 0 A 0 B 0 П s B A s 3 A 5 B 0 П s 44 жазықтықты алайық (43-сурет). Бұл жазықтықты П 1 əрпімен белгілеп, оны көлденең (горизонталь) проекция жазықтығы деп атаймыз. 43-суретте бұл проекция жазықтығы сары түсті бояумен ерекше көрсетілген. Енді осы проекция жазықтығына тікше (перпендикуляр) орналасқан екінші проекция жазықтығын алайық. Бұл проекция жазықтығын қарама-қарсы (фронталь) проекция жазықтығы деп, оны П 2 əрпімен белгілейміз. Суретте бұл проекция жазықтығы көк түспен боялған. Осы өзара тікше (перпендикуляр) орналасқан екі проекция жазықтықтары бір түзудің бойында қиылысады. Бұл қиылысу сызығын абсцисса осі деп, латынның х əрпімен белгілейміз. Осьтің оң жағы абсцисса осінің басы болып саналады, сондықтан оны латынның О əрпімен белгілейміз. Суретте көрсетілгендей П 1 жазықтығының алдыңғы жағы оң таңбалы ордината осі деп, оны латынның у əрпімен белгілейміз. Ал қарама- қарсы П 2 жазықтығының жоғарғы жағы оң таңбалы аппликата осі болады. Оны латынның z əрпімен белгілейміз. Сонымен осы өзара тікше орналасқан проекция жазықтықтары біздің үшөлшемді кеңістігімізді төрт бөлікке бөледі. Бұл бөліктерді ширектер деп атайды. 43-суретте бұл ширектер рим сандарымен белгіленген. Егер барлық осьтердің таңбалары оң таңбалы болса, онда бірінші ширек болады. 2 П IV III II I 1 П О 45 Егер абсцисса мен аппликата осьтерінде оң таңбалы, ал ордината осінде теріс таңба болса, онда екінші ширек болады. Егер абсцисса осінде оң таңбалы, ал ордината мен аппликата осьтерінде теріс таңба болса, онда үшінші ширек болады. Егер абсцисса мен ордината осьтерінде оң таңбалы, ал аппликата осінде теріс таңба болса, онда төртінші ширек болады. 3.3.2 Үш тікбұрышты проекция жазықтарының жүйесі (октанттар) Өзара тікше (перпендикуляр) орналасқан екі проекция жазықтықтарына үшінші проекция жазықтығын перпендикуляр қиып өтетіндей орналастырайық. Бұл үш проекция жазықтықтары өзара тікше орналасып, үшөлшемді кеңістікті сегіз бөлікке бөледі. Бұл бөлінген бөліктерді октанттар деп атап, рим сандарымен белгілейді (44-сурет). Октант гректің ежелгі сегіз деген сөзі. 2 П IV III II I 1 П О 3 П V VI VII VIII 46 Бұл үшінші проекция жазықтығын қаптал (профиль) жазықтығы дейді. Қаптал жазықтығын П 3 əрпімен белгілейміз. 44-суретте қаптал жазықтығы жасыл түспен боялған. Алғашқы екі жазықтықты бұл жазықтық екі қиылысу сызығымен қияды. П 1 жəне П 3 проекция жазықтықтарында бұл қиылысу түзуі ордината осі болады. Ал, П 2 жəне П 3 проекция жазықтықтары өзара қиылысып, аппликата осін береді. Төменде 4-кестеде октанттардағы орналасқан нүктелердің координаталық таңбалары көрсетілген. Осы таңбаларға қарап, нүктенің қай октантта орналасқанын жеңіл анықтай аламыз. 4-кесте – Октанттар таңбалары жүктеу/скачать 5,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|