43
о мен ө-лер барын, немесе с, т-лардың жуан-жіңішкесіне әріп алудың
керексіздігін Ыбырай Алтынсариндер Ахметтен үйренбегенді. Егер осы
күншығысшылар мен миссионерлер шығарған әліппе болмаған болса,
Байтұрсынұлы әліппесі де, кім білсін, қандай болып шығарын. Тіл, әліппе
мәселесінің тарихынан түк хабары жоқ кейбір азаматтар, өмірінде
А.Байтұрсынұлының грамматика емлелерін оқып шығып көрмеген, өзі
ұқпаған да болса, ол «Америка ашқан жоқ еді» десең, мұның «солақайлық»,
«демагогия» деп өре түре келетіні бар, бұлардың құлағына алтын сырға!»
[55,342].
Қ.Жұбанов Байтұрсынұлының жасаған әліппесі мен емлесін осылай деп
сынайды. Дегенмен, мұнда айта кететін нәрсе –А.Байтұрсынұлына дейінгі
жасалған әліпбидің барлығы дерлік орыс тілінің дыбыстарына негізделгендігі
болып отыр. Ы.Алтынсарин
ң
дыбысын беруде қосар әріпті қолданғандығы
қазақ тіліндегі төл дыбыстың табиғатын ашуда жіберген өрескел қателігінің
бірі болып саналатындығын айтқым келеді. Неліктен басқа әліппелер
қазақтың жанына, жүрегіне жақын болмады? Себебі, қазақтың төл
дыбыстары, қазақтың табиғатына тән дыбыстар А.Байтұрсынұлына дейінгі
әліппелерде болмады.
Сонымен қатар, бұл мақалада әріпті қолданудағы қосар таңбалар туралы
да айтылады. Қ.Жұбанов: «Қосар таңбаларды: бір дыбысты екі әріп, төрт
әріппен белгілеулер: орыс әрпімен жазғанда
Достарыңызбен бөлісу: