II бөлім. Дидактика
Бүл анықтамада негізгі мән, үстаз бен шәкіртке емес, олардың бір мақсатқа
багытталған, өзара байланысқан, дамыған әрекетіне түседі. Бүл анықтамадағы
оқьггу адам тарапынан жасалынатын әрекет күйінде көрсетіледі. Алайда,
оқыту үрдісінің мазмүнына
авторлар ерекше мән берген бүл аныктамада
маңызды бір нәрсені, ол өсіресе оқытудағы әрекет жүйесінің тек адамдардан
бөлек жасалынбайтындығын, сонымен қатар олардан тыс емес, солар арқылы
іске асатындығын үмытады. Бүл қызмет жүйесі белгілі коғамдық мақсаттарды
орындауға керек болғандықтан тіршілік етеді. (Дидактика средней школы /Под
ред. М.Н.Скаткина. изд. 2-е М, 1982. с. 129).
В.К.Дьяченко жүмыстарында назарымызды әділ аударған:
үрдістік
оқытудың мазмүнына әрекетті мүғалімнің иеленуі және шәкірттің ішінара
білмеуі енеді дегені (Қараңыз: В.К.Дьяченко. Организационная структура
учебного процесса и ее развитие. М., 1989, с.44). Мысалы, шәкірт бір әнерді
игереді: ағаш кесуші, т.б. Ағаш ендеуші немесе темір пісіруші жүмысы оның
білім алуының басты мақсаты мен мазмүны болады. Сол сияқты, әріп жазуды,
санауды жаңадан үйренген бала туралы да осылай айтуға болады. Бүл
әрекеггің өзі белгілі бір еңбек түрі болып есептеледі. Орындық, үстелді
жасайтын балташының немесе әдіскердің орыс тілін, математика бойынша
дидактикалық қүралдарды күрастыру жүмысы оқытушылық емес. Бірақ, егер
сол ағаш кесуші өзіне шәкіртті алып, оған істі үйретсе немесе әдіскер оз
шәкіртіне жазу, оқуды, кобейту кестесін, ЕЭМ-ға оқу бағдарламаларын
қүрастыруға үйрететін болса, онда бүл жүмыс білім берудің мақсаты және
мазмүны бола алады. Мүндай жағдайда сол практикалық жүмысқа басқа бір
міндет жүктеледі.
Оқыту - ол ағаш кесуші немесе әдіскердің (әдіскер-ғалым немесе практик-
ғалым) жүмысында мүлдем кездеспейді және олардан басқаша болады, оқыту
мүғалімнің оқушымен қарым-қатынасқа гүсуімен ерекшелінеді.
Мүғалім, тәлімгер немесе қазіргі заманда үстаз шәкірттерге түсіндіреді,
корсетеді, сүрақ қояды, тапсырмалар береді және тексереді, олардың қателерін
түзетеді, қандай қүралмен істеу керек екенін, бағдарламалар үлгілерін
корсетеді.
Қарастырылып отырған мысалда өнерге оқыту -
Достарыңызбен бөлісу: |