I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері 51
үсынады. Білім беру мәселелерін шешу үшін, бірінші кезекте философияны,
ғылымның басқа салаларының белгілерін пайдаланатын теориялық және қол-
данбалы пән ретіндегі педагогиканың бар екендігін көрмеу дүрыс болмас еді.
Мүндай айырбас болған жерде педагогика педагогикалық білім беруге
шамалы ғана қатысы бар, немесе мүлдем қатысы жоқ білім мүхитына еріп
кетеді. Сондықтан ғылым мен практика үшін әмбебап мағынадағы жаңалык-
тарға және “дәстүрлі” гіедагогиканы жаңа тәсілдермен және түжырымдама-
лармен айырбастауға өте сақтықпен қарау керек. Мысалы, қазіргі уақытга
салыстырмалы түрде табиғи жоне әлеуметтік жүйеге синергетикалык тосілмен
қараумен байланысты жаңа философиялык пайымдауларға үлкен үміт артады.
Бүлар ол пайымдауларды шын мәнінде қолдануға, ең бастысы нақты педаго-
гикалық міндеттер мен мәселелерді шешуге
цажеттігін мүкият талдаған соң
педагогикаға пайдалы болып көрінуі мүмкін. Эйтгіесе бәрі бір сөздермен
ойынға келіп тіреледі. “Мүғалім мен оқушының синергетикалық озара әрекет-
тесуінің” жаңа түрі тексеріп келгенде, жай “мүғалім мен оқушының өзара
әрекеттесуі” болып шығады. Жаңа сөз әзінен-озі бүрын белгілі нәрсеге ештеңе
коса алмайды.
Бүл философиялык талдау керексіз дегенді білдірмейді. Қандай жағдайда
ол қажет және оныц ерекше поні кандай екенін нақты анықтап алу қажет.
Мүны нақты мысалда жасап кореміз.
Гіедагогиканың аумағынан тыс “Адамның әлеуметтік қызметтері және
білім мазмүны түжырымдамасы” тақырыбы бойынша, бір жағынан, адамның
қогамдағы
орны
туралы
пайымдаулармен,
екіншіден,
педагогикалык
түжырымдамаға берілген анықтамалар арасындағы байланыс зерделенді. Білім
мазмүны туралы, біріншіден, ол педагогикалық бейімделген ғылымдар негізі,
екіншіден, білімдер, іскерліктер, дағдылар жиынтығы, үшіншіден, педагогика
лык бейімделген әлеуметтік тәжірибе болып табылады деген түрлі пайым
дауларды салыстыру, қазіргі кезде гуманистік ойлаудың осы күнгі нүсқау-
ларына сәйкесетін ең соңғы анықтама екенін көрсетті. (Қараңыз: Краевский
В.В. Содержание образования - бег на месте // Педагогика. 2000. №7). Бүл
жэне осы сияқты жағдайларда философиялык талдаудың пәні педагогикалық
болмыспен бірге әлеуметтік, қоғам жоне ондағы адамның орны туралы
кеңейтілген гіайымдаулар мен оның білім беру туралы ғылыми-педагогика-
дағы көрінісінің арасындагы байланыс болып табылады. Философия педагоги-
каның орнына емес, онымен бірге оз ісімен айналысқаны аса маңызды. Фило
софиялык талдау орындалған соң, ол философиядагы емес, педагогикалык
теорияның қүрамына жэне оныц бір белігіне енеді, педагогикадагы бүдан
былайғы теориялық жүмыстың бастапқы бекеті (нүктесі) болып табылады.
Істің басқа жагынан қарасақ, педагогика белгілі бір