Ол әрдайым қарапайым халықтың бірі болды
Аллаһ расулы отырған кезінде де, тұрып тұрған кезінде де әрдайым Аллаһты есіне
алатын. Отыратын арнайы бір орны болған емес. Халықты да осылайша бір орын белгілеп
алудан тиятын. Бір қауым арасына барған кезде бос тұрған жерге отыра салатын.
Алдында отырған адамдардың барлығына кӛңіл бӛлетін. Барлық адамға бірдей
ілтипат кӛрсететін. Бір қажеттілігі үшін бірге отырған адамын ол ӛзі кетпейінше тастап
кетіп қалмайтын. Мұқтаждықтарын айтып келген адамдардың тілектерін қабыл етіп,
айтқандарын орындайтын немесе жылы сӛзбен жол сілтейтін.
Сыпайылығына және кӛркем мінезіне сенетін халық Соған жүгінетін. Барлық адам
Оның алдында тең болатын. Оның жиыны сабырлылықтың, арлылықтың жиыны болатын.
Ол бар жерде дауыс кӛтерілмейтін, ешкімнің намысы тапталмайтын, ешкімнің айыбы
туралы айтылмайтын. Халықтың барлығы тең, үстемдік тек тақуалықта болатын.
Сахабалары кішіпейіл, үлкенге құрмет, кішіге ізет кӛрсететін. Мұқтаж жандарды қолдап,
бӛтендерді қорғайтын
2
.
Тәрбие және жастар
«Тәрбие ӛз басына бір әсемдік және ол кімде болса да жарасар қасиет. Адам сауатсыз
болса да ол тәрбиелі болса қадірлі болады. Ұлттық мәдениет және ұлттық тәрбиеден
мақұрым қалған ұлттар дӛрекі, надан және қаңғыбас адамдарға ұқсайды, олардың
достықтарында да, дұшпандығында да тұрақтылық жоқ. Мұндай адамдарға сенгендердің
кӛңілдері жығылып, оларға сүйенгендер қолдаусыз қалады.
***
Бір ұстазға шәкірт болып, мықты негізден тәрбие алмаған шәкірттер басқа
біреулердің жолына шам жаққан соқырлар секілді. Баланың бойында байқалатын
арсыздық, еркеліктер сол негіздің лайлылығынан туындайды. Отбасыдағы сезім, түсінік
және әрекеттің жүйесіздігі жинақтала келіп баланың психологиясына әсер етеді. Әрине,
одан әрі қоғамға...»
***
2
Заман газеті, Айлем журналы, 174-саны, 17-20-беттер
6
Бір ұлттың жоғары деңгейге кӛтеріліп, тӛмен құлдырауы сол ұлттың ішіндегі жас
буынның алатын рухы мен оның санасына, алатын тәлім-тәрбиесіне байланысты. Жастары
жақсы тәрбиеленген ұлттар әрдайым жетілудің жолында болса, ал керісінше оған
немқұрайлылық танытқан ұлттар құлдырауға ұшырайды.
***
Бір ұлттың болашағы туралы болжам айтқысы келгендер сол ұлттың жастарына
берілген тәрбиеге қарап−ақ тура үкім бере алады.
***
Бір ұлттың жақсаруына жамандықтарды жою арқылы емес, халықтарды ұлттық
мәдениет пен ұлттық тәрбиемен адамдыққа кӛтеру арқылы қызмет етілуі керек. Дін, тарихи
сана және дәстүрлер қоспасынан тұратын қасиетті тұқымды елдің тӛрт бұрышына
екпегеннен кейін жойылған әр жамандықтың орнында бірнеше жаңасы қаптап ӛседі.
***
Мектептерде ең аз дегенде басқа сабақтар секілді тәрбие және ұлттық мәдениетке де
тоқталуы керек, сонда отанды жұмаққа айналдыратын мықты рух пен мықты тұлғалы ұрпақ
жетіліп шығады. Тәлім (үйрету) басқа, тәрбие (білім) басқа. Адамдардың кӛбісі мұғалім
болуы мүмкін, алайда тәрбиеші бола білгендер ӛте аз.
***
Ең қажетті нәрсе бола тұра ең аз қарастырылған дәрістер − ұлттық мәдениет және
ұлттық тәрбие дәрістері. Бір күні осы істі қолға алатын болсақ, ұлттың дамуы үшін ең нақты
шешімді қабылдаған боламыз.
***
Әр адамның болашағы балалық және жастық шақтарында алған әсерлерімен тығыз
байланысты. Балалар мен жастар жоғары әсерлерге беріліп тасып, толқитын атмосферада
тәрбиеленсе, зейіндік және ақыл-ой жағынан зерек, мінез және ізгілік жағынан үлгі болуға
үміткер болып жетіледі.
***
Адам − сезімдері жаман нәрселерден аулақ болған кезде ғана адам. Жүрегі жаман
сезімдердің қысымында, рухы нәпіс бұғауында қалған адамдар сырттай адам болып
7
кӛрінгенмен ол туралы ойлану керек. Тәрбиенің тәнге қатысты бӛлігін барлық дерлік адам
біледі, ал негізгі бӛлігі болған саналық және сезімдік тәрбиені түсінетіндер ӛте аз
3
.
Сұрақтар
1.
Ата-ананың баласына қалдыратын ең жақсы мұрасы не?
А. Үй
ә. Кӛлік
б. Кӛркем мінез
в. Ақша
2.
Пайғамбарымыз мүміндердің кӛркем мінезділерінің қай тұрғыдан кемел мүміндер болатынын
айтқан?
А. Ғибадат тұрғысынан
ә. Иман тұрғысынан
б. Отбасы ӛмірі тұрғысынан
в. Әлеуметтік ӛмір тұрғысынан
3. «Адам ................................ арқылы түнде тұрып құлшылық жаған және аптап
ыстықта шӛлдеп ораза тұтқан адамның дәрежесіне жетеді» деген хадистегі кӛп нүктенің
орнына қандай сӛз қойылады?
4. Пайғамбарымыздан адамдарды ең кӛп жұмаққа апаратын іс туралы сұрағанда
пайғамбарымыздың берген жауабында кӛрсеткен екі жағдай тӛмендегілердің қайсысы?
А. Тақуалық пен кӛркем мінез
ә. Үнсіздік пен кӛркем мінез
б. Тәрбие мен дұға
в. Намаз бен кӛркем мінез
5. Пайғамбарымызға он жыл қызмет еткендіктен «Хадим и небеуи» деп аталған және
осы кезең ішінде пайғамбарымыз оған еш ашуланбаған сахаба кім?
А. Абдуллах бин Месуд ә. Хаз.Али
б. Зейд бин Харисе
в. Енес бин Малик
6. «Пайғамбарымыз екі нәрсенің бірін таңдауға тура келгенде (күнә болмаса) ..............
таңдайтын» сӛйлемінде кӛп нүктенің орнына қандай сӛз қойылуы керек?
7. Сыйлық алған адам не істеу керек?
А. Сыйлық берген адамға мақтау және алғыс айту ә. Сыйлықты алмау
б. Мақтау айтпау
в. Ешқайсысы дұрыс емес
8. Пайғамбарымыздың азаншысы болумен қатар келген адамдарға да кӛңіл бӛлуге
міндеттелген сахаба кім?
А. Енес бин Малик
ә. Зейд бин Харисе
б. Біләл Хабаши
в. Әбу Махзуре
9. «Ең қажетті бола тұра ең аз қарастырылған дәрістер ....................... дәрістері» деген
сӛйлемдегі кӛп нүктенің орнына қандай сӛз қойылады?
3
http: \\tr.fgulen.com\content\view\12031\3\
8
10. Балада байқалатын еркелік жалпы неден туындайды?
А. Отбасыдағы ақыл-ой жүйесіздігі
ә. Шыққан негізінің лайлылығы
б. Отбасыдағы сезім мен әрекеттің жүйесіздігі в. Барлығы
Достарыңызбен бөлісу: |