Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

1-ТАРАУ
езш е берген материалды жаксы TYciHce, м^гал1м сол эд ю т колдануды api карай 
жалгастыра бepeдi. Айтып еткeнiмiздeй, окыту теорияларын бeлгiлi 6ip б ш м беру 
контeксiнe сай бeйiмдeп отыру керек.
Теpтiншiдeн, дэстYpлi зерттеу эдiстepi бiлiм беру мен окытуды катар зерттеу Yшiн 
жeткiлiксiз болуы 
mymkm
Кептеген зерттеулерде экспериментпк эдiстep колданыла- 
ды. Бул эдiс кeзiндe зерттеу шарттары тYpлeндipiлiп, нэтижeдeгi езгepiстep аныктала- 
ды. Бiлiм берудщ динамикалык сипатын жокка шыгаратын факторлар езгерген кезде 
де окыту эдiстepi езгepiссiз кала бередг 1970-1980 жылдары бiлiм саласында орын 
алган 
процесс пен нэтижеге
катысты зерттеулер окыту пpоцeсiндeгi езгepiстepдi 
(мысалы, койылган сурактын саны мен турк суракка катысты окушылардын ынтасы) 
окушылардын нэтижeлepiмeн (мысалы, жeтiстiктep, кезкарастар) байланыстырады 
(Pianta & Hamre, 2009). Бул зерттеу эдiсi бipкатаp нэтижелерге кол жeткiзгeнiмeн, 
муFалiм мен окушы ойынын мацызды pелiн назардан тыс калдырды. Сондыктан бiз 
окушынын жогары нэтиже кеpсeтуiнe кандай сурак эсер ететшш бiлгeнiмiзбeн, онын 
неге солай болганын, ягни сурактар окушылардын ойлауын калай езгepтeтiнiн бiлe 
алмаймыз. Сондай-ак процесс пен нэтижеге нeгiздeлгeн зерттеулер, непзшен, оку­
шылардын жeтiстiгiнe басымдык беру аркылы окытуга катысты баска нэтижeлepдi 
(кYткeн нэтижелер, кундылыктар) назардан тыс калдырды. Кыскасы, процесс-нэтиже 
Yлгiсi окушылардын калай бiлiм алатынын дурыс багалай алмайды.
Сэтiн салганда, жагдай езгepдi. Зepттeушiлep бiлiм бepудi окушылардын даг- 
дысы мен танымдык кабшеттерш дамытуга кажeттi танымдык iс-эpeкeттepдi орын- 
дауга кемeктeсeтiн окыту ортасы ретшде кабылдай бастады (Floden, 2001). Олар 
окушылар бiлiм алатын мектеп сиякты баска да оку орындарында окушыларга 
контентпк бiлiм беру пpоцeсiн бакылау аркылы окушылардын бiлiм алу жагдайын 
зерттеуде (Pellegrino, Baxter, & Glaser, 1999; Pianta & Hamre, 2009). Зерттеушшер ка- 
зipгi кезде б ш м беру эpeкeтiн жеке-жеке карастырганнан герк бiлiм беру эдiстepiн 
талдауга кептеп кещл белуде (Seidel & Shavelson, 2007). Балалардын бiлiм алуына 
да ден койылуда (Siegler, 2000, 2005). Сондай-ак мектепте алган б ш м н щ мектептен 
тыс ортага кажeттi дагдылармен каншалыкты байланысы барын аныктауга арналган 
зерттеулер де жолга койылуда (Anderson, Reder, & Simon, 1996).
ТYpлi зерттеу тэсшдерше CYЙeнeтiн зepттeушiлep бiлiм алу мен окыту бip-бipi- 
мен тыгыз байланысты, сондыктан оларды бipгe карастыру кажет деп ойлайды. Сту- 
денттердщ оку траекториясын, ягни олардын бастапкы денгей мен кол жeткiзгiсi 
келетш нэтиже аралыгын аньщтаудьщ пайдасы ушан-тещз (Sztajn et al., 2012). К ейн 
студенттер аталган траекториялар бойынша ез бш мдерш контeкстiк факторлармен 
байланыстыру аркылы б ш м алу туралы шeшiм шыгара алады. Бiлiм беруге катысты 
теориялардын окыту теориялары Yшiн мацызы зор болумен катар, олар окушылардын 
б ш м алуына ыкпал ете алады (Glaser, 1990; Pianta & Hamre, 2009).
Бул окулыктын максаты - окыту теориясы мен бiлiм беру тэжipибeсiнiн бipiн-бi- 
pi калай толыктырып отыратынын тYсiндipу. Окыту теориясы тэжipибeнi алмастыра 
алмайды. Тэжipибeсiз теория кате тусш кке алып кeлуi мYмкiн, ейткен ол жагдаят- 
тык факторлардын эсepiн назардан тыс калдырады. Дурыс колданган жагдайда тео­
рия бiлiмгe катысты шeшiм шыгарудьщ таптырмас тэсiлi бола алады.
Кершнше, теорияга нeгiздeлмeгeн тэжipибe кур уакыт еткiзу болып табылуымен 
катар, онын зардабы кеп. Багыт-багдар беретш нускаулыксыз тэжipибe жYpгiзу деге- 
нiмiз - эр жагдайды бipeгeй деп кабылдап, бeлгiлi бip нэтижеге кол жетшзгенге дeйiн

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: