Нейрогылым жене оцыту
Мацдай.
Мидын алдьщгы белЫнде орналаскан
мацдай
мидын келемд1
белЫн алып
жатыр. Олардын непзп м ш дет - есте сактауга, жоспарлауга, шеш1м шыгаруга, алды-
на максат коюга жэне шыгармашылыкка байланысты акпаратты ендеуге жауап беру.
Онда сондай-ак булшык ет кимылдарын реттеп отыратын ми кыртысынын козгалыс
аймактары да орналаскан.
Мандай б1здщ жануарлардан, -rimi гасырлар бурын ем1р
сурген ата-бабалары-
мыздан ерекшелЫм1з бар екенш керсетед1 деуге болады. 0йткеш ми жетш п, курдел1
кызметтер аткарып келедг Б1здщ жоспар курып, саналы турде шеш1м шыгаруымыз-
га, мэселелерд1 шешуге жэне баскалармен сейлесу1м1зге мумшндш береди Мандай
ойымызды жэне баска да менталды процестерд1 баскаруга, метатаным дагдыларын
калыптастыруга да кемектесед1 (7-тарау).
Мидын устщ п жагынан бастап самай туска карай жалгасып
келген жасушалар
■пзбеп
ми цыртысыныц цозгалыс аймацтары
деп аталады. Бул аумак дененщ кимыл-
козгалысына жауапты. «Хоки-поки» б и н уйренш журш, енд1 он аягынды алга ж1бер
десещз, козгалыс кыртысы сол буйрыкты орындайды. Дененщ эрб1р м уш ес козгалыс
кыртысынын белгш б1р аумагында орналаскан. Демек,
кыртыстын кез келген аума-
гынан келш тускен сигнал дененщ сол аумакка катысты мушесшщ козгалыска енуше
туртш болады.
Козгалыс кыртысынын алдыщы жагында сейлеуге жауапты Брока аумагы бар.
Бул аумак адамдардын 95%-да мидын сол жак сынарында, калган 5%-да (солакай-
лардын 30%-да) мидын он жак сынарында орналаскан (Wolfe, 2010). Бул аумак сол
жак мандайда орналаскан Вернике аумагымен жуйке талшыктары аркылы жалгасып
жатыр. Сейлем Вернике аумагында курастырылып, сыртка шыгу ушш Брока аумагы-
на жетшзшед1 (Wolfe, 2010).
Пропорционалдык
тургыдан алганда, адамдардын мандайынын алдыщы жагы
немесе
префронталды цыртысы
жануарлардан улкен. Тура осы жерде адамдардын
менталды эрекетшщ жогары формасы дамиды (Ackerman, 1992).
Акпаратты таным-
дык ендеуге байланысты ассоциациялардын мида калай пайда болатыны туралы
5-тарауда камтылады. Префронталды кыртыс осы ассоциацияларга жауап бередр ейт-
к е н сез1м мушелер1 аркылы кабылданган бш мге катысты акпарат жадта сакталады.
Ягни окыту префронталды кыртыста орналаскан. Сонымен катар ол сананы да бакы-
лап отырады, осылайша ез1м1здщ ойлаган, сез1нген немесе ютеген ю1м1зден б1зд1 ха-
бардар етш отырады. Префронталды кыртыстын кещл кушн де реттеуге катысатыны
жешнде кешшрек сез болады.
2.1-кестеде мидын эр белЫ аткаратын мацызды кызметтер корытындыланган
(Byrnes, 2001; Centre for Educational Research and Innovation, 2007; Jensen, 2005; Wolfe,
2010).
Кестеш карай отырып, ми белштер1 жеке-жеке кызмет аткармайтынын естен
шыгармацыз. Кер1сшше, акпарат (нейрондык импульс тур1ндеп) мидын барлык аума-
гына жылдам таралады. Мидын кептеген кызмет шектелгешмен, мидын турл1 белш-
тер1 карапайым кызметтер аткаруда. Демек, тараудын басында Эмма айтып еткендей,
мидын белгш б1р б е л т накты б1р кызметп гана аткарады деуге болмайды.
Достарыңызбен бөлісу: