Нейрогылым жене оцыту
сейлеу жэне ойлауды кажет ететш т'эжiрибенi немесе кызметтерд1 Yйлестiрiп отыра-
тын бiлiм беру процеимен сабактасып жатуы керек (2.5-косымша).
Кррытып айтканда, дамуы калыпты балалардьщ тш н щ
дамуына мидын тYрлi бе-
лiктерi катысканымен, мидын он жак сынарына Караганда,
сол жак сынарынын релi
басым. Уакыт ете келе, мидын сол жак сынары тщдщ кызметш толыгымен e3i аткара-
ды. Сонын iшiнде оку дагдысын калыптастыру Yшiн сол жак ми сынары кызмеынщ
калыпты болуы ете мацызды. Алайда ми кызметтерi мен тщдщ дамуы жэне оку даг-
дысынын езара байланысын тYсiну Yшiн элi талай зерттеулер жYргiзу кажет.
Мидын дамуына катысты баска да мэселелер сиякты, сейлеп Yйренуге де
1-тарауда сез болтан тукым куалау мен коршаган орта эсер етедi.
Балалардын есш-
енген мэдени ортасы оларда ми синапсынын кайсысы сакталып калатынын аныктап
бередi. Ортада козгалыска кeбiрек мэн берiлсе, онда баланын козгалысы ерекше да-
миды, ал танымдык процеске мэн берiлсе, бала езшщ
осы кабiлетiн ерекше дамы-
тады. Бала ауызша жэне жазбаша сейлеуге ден коятын лингвистикалык ортада ессе,
онда баска балаларга караганда т ш жылдам дамиды.
Балалардын миынын ерте дамуы ушш олардын перцептивтгк,
кимыл-козгалыс
жэне тiлдiк кызметтерiн жетiлдiретiн орта калыптастыра бiлу керек. Бул эаресе ту-
ганнан кейiнгi алгашкы бiрнеше жылда аса кажет. Мундай орта немесе тэжiрибе ба-
лалардагы синапстык байланыстар мен тораптардын калыптасуына жагдай жасайды.
1ште (жатырда) жаткан кезде сырткы жагымсыз эсерге (мысалы,
анасынын есiрткi
колдануы немесе шектен тыс iшiмдiкке салынуы) тап болтан немесе дамуы шектел-
ген (акыл-ой кемтарлыгы, аутизм) балалар Yшiн бастапкы уш жыл iшiнде кемек кер-
сету ете кажет.
2.5-КрСЫМША
Ттдщ дамуына MYMKiHdiK жасау
Туганнан 5 жаска дейiнгi аралык
тщдщ дамуы Yшiн мацызды кезен
болганымен, оны игеру - eмiр бойы
жалгасатын процесс.
Сондыктан
муFалiмдер кез келген жастагы бала
лардын ттлдак дагдыларын дамытуга
жэрдемдесуi тиiс. Б ш м беруде керу,
есту, ойлау жэне сейлеу сиякты кYр-
делi кызметтер дурыс камтылып, уй-
лестiрiлуi керек.
Балабакша тэрбиешiсi балаларга
фонемаларды уйретуде. Балалардын
«__at» деп келетш сeздердегi (мы
салы, mat, hat, pat, cat, sat) кажетп
фонемаларды таба алуына кемектесу
ушш муFалiм эр сeздi слайдка шы-
гарып алады. Фонемалар кызылмен
жазылса, «at» карамен жазылады.
Тэрбиешi балаларга слайдты керсете
отырып, сeздердi окытады, кейбiр ба
лаларга сейлем де куратады.
О’Нил ханым Yшiншi сынып
окушыларына жануарлардын аты
мен олардын айтылуын уйретуде. Ол
алдын ала эр жануардын сурет мен
олардын слайдка жазылган аттарын
жэне оларга катысты бiр-екi кызыкты
мэлiмет дайындап алады (мысалы,
кайда тгршшк етедi, немен корек-
тенедi).
Содан к е и н эр жануардын
атын бiрнеше мэрте кайталатып,
осы сeздердi колдана отырып, кыска
сейлем жазуга тапсырма бередi. Бул
эсiресе айтылуы киын жануардын
Достарыңызбен бөлісу: