Әож 908 (063) Қ68 Редакциялық кеңес: Техника ғылымдарының докторы, профессор
ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ
жүктеу/скачать 10,09 Mb. Pdf көрінісі
|
SBORNIK-80-leti-Nez-RK-16
- Бұл бет үшін навигация:
- СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ
- Послевоенные годы и целина.
- ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ
- Развитие района в 1970 – 1980-е годы.
- ӚНЕР ӚРІНДЕ ЖАНҒАН ЖҦЛДЫЗ Тәжікенова Ә.Р. - Л. Н. Толстой ат. ОӘҒК АББ-нің библиографы
- Кҥлкінің мол кӛмбесін шаштың ӛзің
ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 254
деньги были собраны! Взносы на постройку танковой колонны составили сумму в 165555 рублей, была проведена подписка на второй государственный военный заем в сумме 2 566 800 рублей и на денежно-вещевую лотерею в сумме 755 300 рублей.
Кроме этого, люди сдавали свои сбережения, украшения в фонд Победы. Например, в первые месяцы войны председатель колхоза имени Фрунзе Башпаев подписался на государственный заем на 50 000 рублей. Калимов Кадыржан (аул № 15, посѐлок Аксу) также подписался на 50 000 рублей. Во время войны это было немалые деньги – на них можно было купить корову. И эти случаи не единичны. Каждый старался внести свою лепту в общее дело разгрома врага.
«В период войны трудящиеся района приобрели себе военного займа на сумму 6 миллионов 641 тысяч рублей, билетов четырѐх денежно – вещевых лотерей на сумму 1 миллион 423 тысячи рублей. Были собраны средства – 2 163 435 рублей на постройку танковой колонны, на построение эскадрильи самолѐтов имени Героя Советского Союза Ивана Фомича Павлова и другие сборы на дело защиты Отчизны» [1, c. 206].
Кроме отданных средств в фонд обороны, трудящиеся района послали помощь воинам героической Красной Армии – много тѐплых вещей, продуктов питания и предметов личного обихода индивидуальными посылками с указанием «Лучшему бойцу части». Школьницы шили кисеты для солдат. Интересный случай рассказала ветеран труда Каляраш Людмила Васильевна, которая во время ВОВ училась в райцентре. Она вышила атласный кисет словами: «Совершил геройский подвиг, сядь, товарищ, закури!» и вложила записку с просьбой бойцу о том, чтобы он, если что-то знает о ее пропавшем без вести отце, Шульге Василии Федосеевиче, сообщил в Денисовку. И самое важное, что красноармеец, получивший этот кисет, ответил! Эта переписка долгое время выставлялась на стенде нашей школы. Но отец Людмилы Васильевны, к сожалению, так и не вернулся домой.
Но, несмотря на все трудности военного времени, жизнь продолжалась, работали школы, больницы, клубы. В клубах шли патриотические, известные всей стране фильмы: «Два бойца», «Она защищает Родину», «Трактористы», «Александр Невский», «Секретарь райкома», «Сердца четырѐх».
Возвращались фронтовики и сразу же принимались за работу. Первые послевоенные годы были очень тяжелыми – засуха, неурожай хлебов, карточки на хлеб. В 1946 году в районе было 7 рабочих (совхозных) поселков, 20 сельсоветов, 65 школ, 3 больницы, 2 клуба, 18 изб-читален (красных юрт). Не было водопровода, бани, прачечной, общественного транспорта. Население района составляло -
26681 человек. Основной вид животноводства - лошади, крупный рогатый скот, овцы, козы. Коли- чество животноводческих ферм -111 [1,c.221]. Таким образом, Орджоникидзевский район в послевоенные годы представлял собой регион, в котором ведущим было сельское хозяйство, промышленных предприятий почти не было, транспорт развит очень слабо, связь - тоже. Району нужен был мощный экономический толчок, чтобы развиваться дальше. И таким всплеском в жизни района и всей области стала целина. Февральско-мартовский пленум ЦК КПСС 1954 года открыл новую страницу в истории степного Казахстана. Началась мощное покорение целинных и залежных земель многих областей, в том числе и Кустанайской. Жизнь области резко изменилась. Началось массовое переселение людей из других республик СССР, в область шѐл мощный поток техники - машин, тракторов, комбайнов, шла активная распашка земель, села принимал новых переселенцев, строили новые дома, школы, больницы, клубы, детские сады.
В одной из информации обкома партии за 1955 год говорится: «В Кустанайскую область прибыло 67267 человек, в том числе: в зерносовхозы - 2993, главзаподстрой – 22399, заготстрой - 2395, заготзерно - 5500, облсельхозуправление - 6272». Среди прибывших основную часть составили юноши и девушки, но были и семейные. Прибыло переселенцев с переселенческими билетами в 1954 году из других областей и республик 1581 семья и без переселенческих билетов 60 семей, всего 1641 семья, или 6985 человек. План вселения на 1955 год в Кустанайскую область установлен 3000 семей, прибыло с переселенческими билетами 289 семей, или 1180 человек…» [2, c.110].
В Орджоникидзевский район первый эшелон с первоцелинниками прибыл 11 марта 1954 года из Запорожья. Комсомольцы сразу же стали активно заселяться и готовить технику к первому целинному севу.
Распашку целинных и залежных земель производили все колхозы области. В первую очередь осваивались пустовавшие земли в северном регионе. В Орджоникидзевском районе масштабы посевов увеличились со 121,8 тыс. га в 1953 году до 351,3 тыс. га в 1955 году. Выросло число колхозов и совхозов: в 1955 году колхозов было 22, совхозов – 20 [2, c.112].
В 1954 г. в Орджоникидзевском районе были основаны новые целинные совхозы: «Баталинский», 6 марта 1954 г. Первый директор П.П. Демьянко;
«Комаровский», 18 марта 1954 г. Первый директор Гогун; имени Некрасова, 4 апреля 1954 г. Первый директор Чуприн;
«Орджоникидзевский» (п. Крымский), 26 мая 1954 г. Первый директор Ф.П. Кухтин; ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 255
«Приреченский», первый директор Б.И. Латушкин; имени Свердлова, один из первых директоров – И. Пахомов.
Строились новые совхозы, новосѐлы преодолевали огромные трудности, жили в вагончиках и палатках, устраивали свой быт, ударно работали на целинных землях.
Общая посевная площадь в 1954 году по колхозам района достигла 70142 га.
Посевная площадь всех сельскохозяйственных культур по сравнению с 1953 годом возросла в колхозах на 12623 га, совхозах на 5125 га. Лучше других справились с проведением весенне-полевых работ колхозы «Большевик», имени Фрунзе, «Красная Заря», совхозы «Ворошиловский», «Покров- ский». Урожай 1954 года собран был своевременно. Государству было продано 2347386 пудов хлеба, что на 376722 пуда больше, чем в 1953 году. Урожайность в районе колебалась от 11,3 ц с гектара [1.c.242].
К концу 1950-х годов Орджоникидзевский район стал довольно-таки сильным в экономическом отношении хозяйством. Естественно, трудности и проблемы были, но сам факт, что люди трудились самоотверженно, не покладая рук, строили новые шоссейные дороги, железные дороги, дома, фермы, детсады, клубы - говорит о том, что район развивался, и развивался очень быстро.
В районе к концу 1950-х годов, после разукрупнения, осталось 10 совхозов и 12 колхозов, 2 МТС - Тельманская, расположенная в райцентре Денисовка и Красноармейская.
Социальная сфера была представлена 5-ю больницами, 50 школами (3 средних, 10 НСШ и 37 НШ), 2 интернатами, 1 детским садом.
Развитие района в 1970 – 1980-е годы. 1970-1980- е годы – это период расцвета района. В эти годы отмечается значительный рост сельского хозяйства, подъем экономики, бурное развитие социальной сферы. Население района на 1.01.1975 года составляло 35.100 человек.
К 20-летию целины район пришел с заметными достижениями. В 1973 году было продано государству 11,2 млн. пудов зерна, превзойдены задания по поставкам животноводческой продукции. К юбилею, отмечавшемуся в марте 1974 года, 40 механизаторов были награждены орденами и медалями, причем И.И. Бут и И.П. Коваленко удостоились ордена Ленина.
В 10-й пятилетке (1975 – 1979) совхозы района в среднем поставляли государству по 14.4 млн. пудов зерна или на 67 % больше, чем в 9 пятилетке (1968 – 1974). При этом 99,1% от общего объема поставок составляли сильные, твердые и ценные сорта пшеницы. В 1980 году было продано 254 тыс. тонн или 15,4 млн. пудов зерна.
Плодотворный труд орджоникидзевцев не остался незамеченным. В 1979 году за достигнутые успехи во Всесоюзном социалистическом соревновании и успешное выполнение планов социально- экономического развития на 1979 год район и совхоз имени Некрасова были награждены переходящим Красным Знаменем ЦК КПСС, Совета Министров СССР, ВЦСПС и ЦК ВЛКСМ. Такую же награду район и совхоз имени Тельмана получили по итогам Всесоюзного соревнования работников животноводства в зимний период 1979 – 1980 годов [1.c.293].
Начало 1980-х годов для района было вполне успешным. За 1983 – 1985 годы совхозами райо- на было продано 786 тыс. тонн зерна. Среднегодовой объем поставок по сравнению с аналогичным периодом десятой пятилетки возрос на 20 тыс. тонн. Перевыполнили план трех лет по продаже моло- ка. На 3 тысячи тонн возросли среднегодовые поставки мяса. В целом среднегодовое производство валовой продукции увеличилось более чем на 5 млн. рублей. Урожайность в 1981 - 1983 годах составила 10,7 ц с гектара [1, c.297]. .
В 1983 году район продал 12,4 млн. пудов зерна. В районе к этому времени было: 1750 трак- торов, 1200 зерноуборочных комбайнов, 805 грузовых автомобилей. Суммарная энергетическая мощ- ность всего технического потенциала превысила 600 тыс. лошадиных сил, или на энерговооружен- ность одного сельского труженика приходилось по одному эталонному трактору [1, c.301].
За 1980 – 1985 годы в районе было освоено 81,5 млн. рублей капиталовложений, сдано 102,5 тыс. кв.м. жилья, школ – на 656 мест, детсадов – на 550 мест, Домов культуры и клубов – на 1000 мест, животноводческих помещений – на 8837 голов [1, c.301]. .
Район приобрел прочную репутацию стабильно развивающегося. Особенно радовали дости- жения в животноводстве – отрасли, традиционно отягощавшей в недалеком прошлом всю экономику и «съедавшей» прибыли от полеводства. К 1990-му году в совхозах было свыше 80 тыс. голов крупного рогатого скота, производство мяса в среднем за 1986 – 1990-й годы превысило 12,4 тыс. тонн. Больше всех давали этой ценной продукции Приаятская птицефабрика, совхозы: «Покровский», «Оржоникидзевский», «Тобольский» [1, c.303].
Денисовский район гордится 11-ю Героями Социалистического Труда, 1 лауреатом Государст- венной премии Казахской ССР. Более 1000 денисовцев награждены орденами и медалями, в том числе 36 из них – орденами Ленина [3, c.32].
ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 256
Список литературы: 1.
«Не оборвется связь времен». Ответственный редактор – П.М. Черныш. Костанай, 2003. 2.
Черныш П.М. «Очерки истории Орджоникидзевского района», т.3. Кустанай, 1991 г. 3.
«Земля благодатная. Очерки истории Денисовского района в лицах его первых руководи- телей и знатных людей». – Костанай, 2008 г.
УДК 012 Серәлі Қожамқұловтың 120 жылдығына
Тәжікенова Ә.Р. - Л. Н. Толстой ат. ОӘҒК АББ-нің библиографы Мақалада Қазақ КСР-інің халық әртісі, актер, ұлттық театрдың негізін қалаушылардың бірі С.Қожамқұлов туралы және оның театр мен кинодағы жұмысы жайында айтылады. Онда сондай- ақ мерзімді басылымдарда жарияланған фотосуреттер, марапаттаулар, атақты актердің шығармашылығы жайындағы зерттеулер берілген. Сирек талант иесі болған С. Қожамқұлов ӛмірінің соңына дейін шын мәнінде әлемнің бірегей суреттер галереясын жасап кетті. С. Қожамқұлов қазақ ұлттық кинематографиясының дамуына да елеулі үлес қосты, ол жиырмадан астам: «Амангелді» (1938), «Абай әндері» (1945), «Махаббат поэмасы» (1954), «Біздің сүйікті дәрігер» ( 1957) және т.б. фильмдерде басты рӛлдерді сомдады. Кілт сӛздер: актер, режиссер, театр, ӛнер, қазақ ұлттық кинематографиясы. Қазақтың мәдениеті мен ӛнері жайлы сӛз болғанда кӛз алдымызға ұлтымыздың ұлы актері, қайталанбас біртуар тұлға Серәлі Қожамқұловтың таныс бейнесі елестейді. Қазақ театрының ұлы шебері, біртуар актер, Қазақ драма театрының тұңғыш режиссері, тұңғыш Социалистік Еңбек Ері атағын алған тұңғыш қазақ әртісі, біздің жерлесіміз Серәлі Қожамқұлов 1896 ж. 5 мамырда Қарабалық ауданына қарасты № 3 ауыл, яғни Победа кеңшарында дүниеге келген. Әкесі Қожамқұл Жармұханов малының арқасында жанұясын бағып отырған кісі болған. Ол кісі 1907 ж. дүние салған соң, Серәлінің анасы кӛп баласына басшы болып қала берген. Оқығысы келген Серәлі анасымен ақылдасып, ол қарсы болмаған соң, қалаға барып оқуға бел буады.
1913- 1916 жж. алдымен Троицк қаласының «Уазифа» мектебінде білім алады. Ал 1919 ж. қызметке араласып, Қостанай қ. Әліби Жангелдин басқарған Қызыл әскер тобында жауынгер, кейін сот мекемелерінде халық тергеушісі болды. Қожамқұлов 1918 жылы Қостанай қаласында «Қызыл керуен» атты драмалық труппаға қатысады. 1920- 1922 жж. Орынбор қ. Татар халық ағарту институтында дәріс алды. Татар халқының «Ға- лиябану», «Башмағым» аты классикалық әндерін шырқады. Жалпы, ұлы актердің ӛнерге деген құш- тарлығын алғаш сезіп, қолдау кӛрсеткендер туған жездесі Жүсіп Темірбеков пен жазушы-драматург Бейімбет Майлин. С. Қожамқұлов 1920 ж. «Қызыл керуен» труппасының жұмысына белсене қатысып, ӛзінің сахна- лық ӛнерге деген қабілет-қарымын байқатты. Табиғи дарын иесі Орынбор қ. оқып жүрген кезінде де кӛркемӛнерпаздар үйірмесінен қол үзген жоқ. Осы үлкен қалада қазақ әдебиетінің кӛрнекті ӛкілдері Сәкен Сейфуллин, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов және актер Қапан Бадыровпен танысып, олармен шығармашылық тығыз қарым-қатынаста болды. 1922 ж. Орынборда қойылған жазушы Мұхтар Әуезовтың «Еңлік-Кебек» трагедиясында Еспембет рӛлін алғаш рет сомдады.
Арада үш жыл ӛткеннен кейін 1925 ж. Қызылорда қ. тұңғыш кәсіби қазақ мемлекеттік драма театры ұйымдастырылғанда, С. Қожамқұлов бұл ӛнер ұжымына арнайы шақырылды. Театрда Серәлі аға әрі актер әрі режиссер қызметін қоса атқарып, кӛрермендер құрметіне бӛленді. 1933 ж. бастап С. Қожамқұлов режиссерлік жұмысынан қол үзе бастайды да, актерлік ӛнерімен айналысады. 1926-1932 жж. М. Әуезовтың «Бәйбіше-Тоқал», Бейімбет Майлин-нің «Шаншар молда», «Ел мектебі», «Қалпе», Ӛ. Оспановтың «Сеңсең бӛрік», Н. В. Гогольдің «Үйлену» пьесаларын сахналады.
ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 257
Серәлі аға табиғатынан сан қырлы дарын иесі болатын. Оның актерлік шеберлігі әрбір рӛлдің болмыс-бітіміне сай ӛзіндік мінезі мен дауыс ырғағын, сахналық қимыл-әрекеті сӛз мәнерін дәл тауып, құлпытра ойнататын шынайы талант еді. Оның талант ерекшеліктері комедиялық рӛлдерде де кӛрініп тұратын. Серәлі аға сахналық қызметінде бір-біріне ұқсамайтын сан қырлы тұлғалар жасады. Актердің театр сахнасында 200-ге жуық, кинофильмдерде 20-дан аса рӛльдерді сомдады. Олардың әрқайсысы аса кӛрнекті туындылар. Біртуар дарын ӛзінің туған халқының тӛл шығармаларынан бастап, батыс және орыс драматургиясындағы сан алуан кейіпкерлердің қайталанбас характерлерін жасап, ұлы актерлік ӛнердің ең биік шыңына кӛтерілді. Күлкі, сана, парасат сорабына саңылау қарастырады. Содан да оны жұрт қазақ сахнасындағы күлкінің атасы деп атап кеткен. Ол күлкі мен юморды, сатира мен сарказмды ӛзінің сахналық кӛркемдік бейнелеу құралының ең бастысына айналдырған. Қазақ театры тарихында Серке Қожамқұловтың алатын орны зор. Актерлік оқуы жоқ болса да сахнаның шебері болған. 1930 жылдан киноға түскен. «Дала әнінде» батырақтың (1930), «Амангелдіде» Бекет ұстаның (1938), «Ақ гүлде» қарт Жағыпардың (1942), «Абай әнінде» Баймағамбеттің (1945), «Алтын мүйізде» шопан Әділбектің (1948), «Алдар кӛседе» Бидің (1964), т. б. ролін орынды. Талант қырлары кино ӛнерінде де жарқырап кӛрінді. С. Қожамқұлов қазақ кино ӛнерінің ӛсуіне мол үлес қосып келген тұлға, нағыз халықтың хас таланты болған кісі. Ол еркін ашық, айқын, терең, сезімтал табиғатының үстіне қоспасыз таза талант, шыншыл суреткер болатын. Ол қазақ сахнасында қайталанбас, Серәліге ғана тән шеберлікпен жасалған талай-талай сом бейнелер қалдырды. Актердің ұзақ жылғы шығармашылық жолында сан қилы пьесаларда қайталанбас сахналық бейнелер жасады. С. Қожамқұлов нағыз реалист әртіс. Оның творчествосын театр ӛмірінен бӛліп қарауға болмай- ды. Актерлік жұмысындағы елеулі табыстары мен олқылықтары театрдың күрделі жүйесімен астасып жатыр. Серәлі Қожамқұловтың ӛнері қай жағынан болса да айналасындағыларға ӛнеге, тәлім-тәрбие болған. Серке Қожамқұлов - қазақ актерлерінің ағасы ғана емес, қазақ театрының да ағасы, қазақ күлкісінің де атасы атанды. Қазақ актерлерінің кейінгі буыны үшін ақыл-ой кеңесшісі болды. Серәлі Қожамқұловтың ӛмірі мен творчествосы қазақ театры және кино тарихының даңқты, жарқын беттерінің бірі болып табылады.
Серәлі Қожамқұлов жалпы қазаққа ортақ перзент болса да, қостанайлықтар оны «біздің жерлесіміз» деп орынды мақтан етеді.
Ӛмірде небір ғажап бар-ау, тоба! Қысық кӛз, жыртық шапан жадау бала, Ӛнердің туын ұстап тумысынан Шығар деп кім ойлаған жеке дара!
Қос жанар жылт-жылт еткен қушыкештей Жүріп-ақ қарапайым ешбір бӛспей, Күлкінің мол кӛмбесін шаштың ӛзің Кӛне дәуір елінен келген кӛштей.
Сӛйлейді құлағың да жымың қағып, Шүйдей де шүйілгендей ұрын барып, Кӛк желкеге құйылып толқындайын Кӛкіректен күмбірлеп күлкі жарып.
Бойыңа жарасымды қунақ жүріс Етек-жеңің далиған ерен таныс Елбе-селбе қалпыңмен ысырдың сен Кірбіңдерді кірпіктен бейне қылыш.
Аңқиып жайдан-жай сен тұрғанда да, Мойныңды сәл қисайтып бұрғанда да, Бейнесін қарапайым қазағымның Әкелдің әуреленбей толған дала.
ӚЛКЕТАНУ ӘДЕБИЕТІ – ӚЛКЕНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК – МӘДЕНИЕТІН САҚТАУДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ РЕСУРСЫ. КРАЕВЕДЧЕСКАЯ ЛИТЕРАТУРА - ИНФОРМАЦИОННЫЙ РЕСУРС СОХРАНЕНИЯ СОЦИАЛЬНО-КУЛЬТУРНОЙ ПАМЯТИ КРАЯ 258
Құшақтасып кететін келсе жауың, Мұрының мұрын емес күлік отауы. Әр сӛзің, әр қимылың жаратылған Табиғаттың ӛзінен ешкімнің болмас дауы.
Тұлғаңыз тұнған күлкі айтарым жоқ, Актер боп мүсінделген бойдағы от. Мұңайып театрға енген адам Жарқылдап шыға келер жайдары боп.
Енгенде сахнаға самал еріп, Ӛзіңмен кең даланы ала келіп. Бабасыздың ӛмірін ӛзімізбен Бірге жүріп айрықша бердің кӛрік.
Ӛнерге сүйсінгенде толғанамыз, Кӛңілден қашқан кезде мол даламыз Сераға, ӛзіңізге қараймыз тек Тумысынан актер боп болған аңыз.
Табиғат бір ӛзіңе бәрін берген, Жүрегіңді, жүрісіңді дарын керген. Бір дәуір жетектеліп бір ӛзіңмен Шықтың кеп Қоңқай болып бір-ақ тӛрден.
Бабаңыз жіберді ме желеп-жебеп, Басшымыз, партиямыз ерекше елеп Еңбегіңіз жанды да кӛгімізге Жұлдыз боп тұрып қалдың елден ерек.
Оспанов Сейфолла Серәлі аға туралы лебіздер
...Ана жылы Орынборда Серке деген жігіт ойнап жүрді. Бұл Серке Қостанайдың қазағы. Біздің- ше, Серке де шын артист. Серкенің «Мырқым-байды» ойнағаны Европаның қай артисінен кем емес. Смағұл Садуақасов, мемлекет қайраткері. 1926 ж. «Арқалық батырда» ...Қарашешенің мінезін кӛрушіге ӛте айқын, сұлу бояумен ӛте ұғымды қылып, түрлендіріп кӛрсеткен бірінші қатардағы еңбек Серкенікі сияқты. Бұл әншейіндегі қозғалысы жоқ, отырысы кӛп, салмағы ауыр, еріншек, кең қолтық балпаң қазақты сахнада жан беріп тірілтіп, жылпың қылып жібере алады.
...Театр жаратылысынан жорға артис аз. Қалыбек, Серке, Елубайлар артис деп ауыз толтыра- тындарымыз осылар. Бұлар кәдімгі артистер...
«Серке Қожамқұлов – қазақ театры тәңірлерінің бірі, ӛнер ӛнегесімен ел-жұртқа ұстаз, періштедей таза, сүлеймендей әділ адам».
«Серке Қожамқұлов - ӛз заманының, ӛз халқының реалистік келбетінің сахналық кескінін жасауда орасан зор еңбек сіңірген сахна шебері». Әбіш Кекілбаев, жазушы «Серәлі – халықтан шыққан ӛнерпаз. Оның ӛнер майданындағы қызметі мен ӛмір желісін шола қарасақ, халықтың сипаты шын бейнелеу жолында актердің туған халқының басынан ӛткізген тарихи оқиғаларға тікелей араласып, халықпен бірге ӛсіп, біте қайнағанын кӛреміз». Шахмет Хұсайынов, жазушы-драматург Серәлі Қожамқұловтың басқа әріптестерінен артықшылығы ауқымы ӛте кең дарын иесі екендігі. Ол ұлттық пьесалардан бастап, әлемдік драматургиядан кӛптеген күрделі сахналық характер жасады. Оның актерлік репертуарында трагедиялық, комедиялық, драмалық кейіпкерлер жеткілікті. Ӛнер майталманы Сераға айрықша дарынының арқасында қазақ актерлерінің арасында тұңғыш рет сол кездегі Одақтағы ең жоғары атақ Социалистік Еңбек Ері атанды (1976), Қазақ ССР халық артисі (1936), Үш рет Ленин, Қазан революциясы, Еңбек Қызыл ту, II дәрежелі Отан соғысы, «Құрмет
|