ғ 35 жұмыс. ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНУ

 
161 
соң  алынған  ерітіндінің  2-3  тамшысын  құйыңдар.  Екі 
ерітіндіге  де  5-6  тамшы  су  құйып  сұйылтып,  оған  2-3 
тамшы NH
4
CNS немесе KCNS қосыңдар. Тиоцианат ионы 
(CNS)  ашық  қызыл  түсті  темір  (ІІІ)  тиоцианатын  түзетін 
Fe
3+
  ионын  анықтауға  арналған  реактив  болып  табылады. 
Реакция теңдеуін жазыңдар. 
3.  Тотықсыздандырғыштар-элементар  заттар.  Бір 
сынауыққа 1-2 түйір мырыш, екіншісіне темір, үшіншісіне 
мыс  салып,  оған  5-6  тамшы  қорғасын  ацетатының  немесе 
қорғасын  нитратының  ерітіндісін  құйыңдар.  Бірнеше 
минуттан  кейін  металл  түйірлерінің  үстінде  қорғасынның 
жылтыр  кристалдарының  түзілгендігі  байқалады.  Реакция 
теңдеуін  жазыңдар.  Қандай  жағдайда  металдар  мен  Pb
2+ 
иондарының арасында электрондар алмасуы болмайды? 
 
Тәжірибені  әрқайсысына  5-7  тамшы  сынап 
нитратын  қосып,  жеке  сынауықтарға  салынған  мырыш, 
темір, мыстың сондай мөлшерімен қайталаңдар. Сынаптың 
бөлінгені  үш  сынауықта  да  байқала  ма?  Реакция  теңдеуін 
жазыңдар. 
4.Тотықсыздандырғыштар-орталық атомы  төменгі бір 
тотығу  дәрежесінде  болатын  қышқылдар  мен  сәйкес 
тұздар.  K
2
Cr
2
O
7
  ерітіндісінің  2-3  тамшысына  4-5  тамшы 
(NH
4
)
2
S  қосып,  қыздырыңдар.  Хром  (ІІІ)  гидроксиді  мен 
күкірттен  тұратын  тұнбаның  түсін  анықтаңдар.  Реакция 
теңдеуін жазыңдар. 
5.Диспропорциялану реакциясы. Сілтілік ортада йодтың 
диспропорциялануы.  Сынауыққа  1-2  түйір  йод  кристалын 
салып,  3-5  тамшы  NaOH  немесе  KOH  ерітіндісін  қосып 
қыздырыңдар.  Ерітіндінің  түсі  қалай  өзгереді?  Сілтілік 
ортада  йодтың  тотығу  өнімі  натрий  немесе  калий  иодаты 
болатынын ескере отырып, реакция теңдеуін жазыңдар. 
 
Суыған ерітіндіге әлсіз қышқылдық орта түзілгенше 
сұйытылған  H
2
SO
4
  немесе  HCl  қосыңдар.  Сонда  не 

 
162 
байқалады?  Кері  процесті  диспропорциялану  деп  атауға 
бола ма? 
6.Молекулаішіндік 
тотығу-тотықсыздану 
реакциялары.  Аммонийдің  молекулаішіндік  тотығу-
тотықсыздануы.  Құрғақ  сынауыққа  2-3  микроқалақша 
аммоний  дихроматын  салып,  реакция  басталғанша 
қыздырыңдар. Реакцияның ерекшелігіне көңіл аударыңдар. 
Мұнда  қандай  өнімдер  түзіледі?  Реакция  теңдеуін  жазып, 
ондағы 
тотықтырғыш 
пен 
тотықсыздандырғышты 
көрсетіңдер. 

 
163 
 
10. КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАР 
 
Бұл  бөлімде  комплексті  қосылыстардың  алынуы 
мен  қасиеттері  қарастырылады.  Жұмысты  орындау  үшін 
алдымен  комплексті  қосылыстар  туралы,  олардың 
құрылысы,  тұрақтылығы  және  тотығу  -  тотықсыздану 
қасиеттері 
туралы 
түсінік 
болуы 
керек. 
Жай 
қосылыстарды,  иондарды  және  молекулалық  топтарды 
жолымен  алынған  қосылыстар  комплексті  немесе 
координациялық  қосылыстарға  жатады.  Комплексті 
қосылыстарда орталық орынды комплекс түзуші алады, ол 
әдетте атом және зарядталған ион (олар көбінесе металдар) 
болады. 
Комплексті 
қосылыстарды 
көбінесе 
Д.И.Менделеевтің  периодтық  жүйесіндегі    d-элементтер 
түзеді.  Осы  элементтердің  катиондарының  8  ден  18  дейін  
электрондары  болады,  олар  комплексті  иондар  түзе 
аниондар  мен  полюсті  молекулаларды  поляризациялайды. 
Бұлар  Ag
+
, Au
+
, Cu
2+
,
 
Hg
2+
, Cd
2+
, Zn
2+
, Fe
2+
, Fe
3+
, Co
3+
, Nі
2+
, 
Cr
3+
,  Pt
4+ 
және  басқалары.  Дегенмен,  басқа  элементтердің 
де  катиондары  белгілі  бір  жағдайларда  комплекс  түзуге  
бейім. 
Комплекс  түзушінің  айналасындағы  бөлшектер 
(иондар  немесе  молекулалар)  лигандтар  деп  аталады 
Әдетте  лигандтардың  ролін  аниондар  және  полюсті 
молекулалар  атқарады.  Кез-келген  жағдайда  олардың  ең 
кемінде  бір  бөлінбеген  валентті  электрон  жұбы  болады. 
Мысалы, H
2
O, NH
3
, NO, CO, Cl
-
, Br
-
, І
-
,  OH
-
, CO
3
2-
, S
2
O
3
2-
, 
CN
-
 және т.б. Комплекс түзуші және лигандтар комплексті 
қосылыстардың  ішкі  сферасын  құрайды.  Ішкі  сфераға 
кірмей қалған және комплекс түзушіден алшақ орналасқан 
иондар  комплексті  қосылыстың  сыртқы  сферасын 
құрайды.  Сыртқы  сферада    көбінесе  сілтілік  және  сілтілік 
жер  металдардың,  аммонийдің  және  т.б.  иондары  болады. 

 
164 
Кейбір  комплексті  қосылыстардың  сыртқы  сферасы 
болмайды. Олардағы ішкі сфераға кіретін иондардың теріс 
заряды  комплекс  түзушінің  оң  зарядына  тең.  Комплексті 
қосылыстардың формуласын жазарда комплекс түзуші мен 
лиганд, яғни  ішкі  сфераны  тік  жақшаға алып  жазады.  Бұл 
ерітінділерде комплексті ион оны құрайтын иондарға және 
молекулаларға 
диссоциацияланбайтынын 
көрсетеді. 
Комплексті 
ион 
заряды 
комплекс 
түзуші 
мен 
лигандтардың алгебралық қосындысына тең.  
Комплексті    қосылыстар      диссоциацияланғанда 
комплексті иондар түзеді, мысалы: 
(Ag(NH
3
)
2
(Cl((Ag(NH
3
)
2
(
+
+Cl
-
. 
Мұндай  диссоцация  әдетте  толығымен  жүреді. 
Комплексті иондар өз кезегінде екіншілікті диссоциацияға 
ұшырайды:  
(Ag(NH
3
)
2
(
+
(Ag
+
+2NH
3
-
. 
 Бұл  диссоциациялану  әдетте,  аз  мөлшерде  жүреді. 
Әрекеттесуші  массалар  заңын  пайдаланып,  комплексті 
иондардың  тұрақсыздық  константасының  мәнін  табуға 
болады: 
8
2
3
2
3
]
)
NH
(
Ag
[
10
8
,
6
]
)
NH
(
Ag
[
]
NH
[
]
Ag
[
Kт
2
3







 
Комплексті  ионның  тұрақсыздық  константасы  ішкі 
сферадағы  комплексті  қосылыстардың  тұрақтылығын 
көрсетеді.  Кейбір  комплексті  иондардың  тұрақсыздық 
константасының мәні қосымшадағы кестеде берілген.  
Комплексті  ионның  диссоциациясы  қайтымды 
процесс  болғандықтан,  сферағы  ионды  байланыстырып, 
комплексті  бұзуға  болады.  Мысал  ретінде  НNO
3
-тің
 
(Ag(NH
3
)
2
(Cl әрекеттесуін қарастырамыз. 
(Ag(NH
3
)
2
(Cl+HNO
3
 =AgCl(+2NH
4
NO
3.
 
Комплекстің 
бұзылуы, 
тұрақсыздық 
константасының  мәні  кіші  кейбір  тұрақты  комплекс 
түзілгенде де іске асады. 

 
165 
 Комплексті  қосылыстардың  қосылыс  бөліктерінің 
кеңістікте  орналасуы  құрамындағы  молекула  түгелімен 
өзгермей  бұзылуы  жиі  кездеседі.  Мысалы,  CrCl
3
(6H
2
O 
қосылысына  үш  түрлі  зат  сәйкес  келеді.  Күлгін  тұздың 
молекуласындағы,  барлық  алты  су  молекуласы  ішкі 
сферада  болады  (Cr(H
2
O)
6
 
(Cl
3
.  Қыздырғанда  су 
молекуласының бір бөлігі ішкі сферадан шығып кетеді де, 
орнына  хлорид  иондары  келе  бастайды,  сөйтіп  (Cr(H
2
O)
5
 
Cl(Cl
2
(H
2
O - ашық-жасыл түсті, (Cr(H
2
O)
4
 Cl(Cl(2H
2
O-қою-
жасыл түсті изомерлер түзіледі. 
CrCl
3
(6H
2
O  қосылысындағы  изомерия  гидраттық 
изомерия  деп  аталады.  Комплексті  қосылыстарда, 
жоғарыда  көрсетілгендей  басқа  да  изомерия  түрлері 
байқалады. 
 
 
ғ 36 жұмыс.  Комплексті қосылыстардың 
алынуы 
 және қасиеттері 
 
1.  Жай және комплексті иондардың айырмашылығы 
 
Қажетті 
құрал-жабдықтар 
мен 
реактивтер: 
Сынауықтар, тамшуыр (5 мл), 0,01 н темір (ІІІ) хлоридінің 
ерітіндісі, 0,01н  калий тиоцианаты  ерітіндісі, 0,01 н жаңа 
дайындалған  темір  (ІІ)  сульфатының  ерітіндісі,  0,01  н 
K
3
(Fe(CN)
6
( ерітіндісі. 
а)  1-2  мл  FeCl
3
  ерітіндісіне  KCNS  ерітіндісінің  бірнеше 
тамшысын  құйыңдар.  Ерітіндінің  қан-қызыл  түске 
боялғанын бақылап, реакция теңдеуін жазыңдар. 
б)  FeCl
3
-тің  орнына  K
3
(Fe(CN)
6
(  ерітіндісін  алып,  осы 
тәжрибені 
қайталаңдар. 
Бұл 
ерітіндіде 
Fe
3+
ионы 
болмайтынына көз жеткізіңдер. 

 
166 
в)  Бір  сынауыққа  1-2  мл  FeCІ
3
  ерітіндісін,  ал  екіншісіне   
K
3
(Fe(CN)
6
( ерітіндісін құйыңдар. Екі сынауыққа да бірдей 
мөлшерде  FeSO
4
 
құясыңдар.  Қайсысының  түсінің 
өзгергенін  бақылап,  реакция  теңдеуін  жазыңдар.  Алынған 
комплексті ионның зарядын анықтаңдар. 
 
2. Комплексті қосылыстардың алынуы 
 
Қажетті 
құрал-жабдықтар 
мен 
реактивтер: 
Сынауықтар,  0,1  н  күміс  нитратының  ерітіндісі,  2  н  тұз 
қышқылы, 2 н аммиак   ерітіндісі, 2 н азот қышқылы, 0,5 н 
сынап (ІІ) нитраты, 0,5 н калий йодиді. 
а)  Күміс  аммиактының  түзілуі.  Сынауыққа  1-2  мл 
AgNO
3
  ерітіндісін  және  1-2  мл  НСІ  құйыңдар.  Күміс 
хлоридінің  ақ  тұнбасының  түзілуін  байқаңдар.  Тұнбаға 
аммиак ерітіндісін құйыңдар да, алынған мөлдір ерітіндіге 
қышқылдық  орта  болғанша  азот  қышқылын  қосыңдар.  Не 
байқалады?  Тұнбаның  түзілу  реакция  теңдеуін,  оның 
аммиакта  еруін  және  аммиакты  комплекстің  азот 
қышқылымен 
әрекеттесуінің 
реакция 
теңдеулерін 
жазыңдар.  
б)  Сынап  (ІІ)  комплексті  анионының  түзілуі.  1-2  мл 
Hg(NO
3
)
2
  ерітіндісіне  тұнба  пайда  болғанша  сұйытылған 
КІ  ерітіндісін  қосыңдар.  Тұнбаның  жартысын  алып,  оған 
тағы  да КІ  ерітіндісінің  артық  мөлшерін  қосып, тұнбаның 
еруін бақылаңдар. Реакция теңдеуін жазыңдар. Комплексті 
қосылыстардың  өздері  жақсы  еритін  болса  да,  комплекс 
түзу  реакциясы  неліктен  ерімейтін  заттарда  (AgСІ,  НgІ
2
) 
жүреді?  Тұрақсыздық  константасының  формуласын 
жазып, олардың мәнін анықтамадан тауып, ЕТ(AgСІ) және 
ЕТ(НgІ
2
) салыстырыңдар. 
 
3. Ерітінді концентрациясының комплекс түзуге 
әсері 

 
167 
 
Қажетті құрал-жабдықтар мен реактивтер: сынауықтар, 
кобальт  (ІІ)  хлориді  мен  калий  тиоцианатының  қаныққан 
ерітінділері, дистилденген су. 
Сынауықтағы СоСІ
2
 қаныққан ерітіндісінің бірнеше 
тамшысына  KCNS  қаныққан  ерітіндісін  қосыңдар  да, 
комплексті 
тұз 
түзілуінің 
салдарынан 
ерітіндінің 
көгергендігін байқаңдар. 
Ерітіндіні  араластырып  екі  сынауыққа  бөліп 
алыңдар. Біреуін салыстыруға қалдырып, екінші ерітіндіге 
түсі  өзгергенше  жаймен  дистилденген  су  құйыңдар. 
Байқалған 
құбылысты 
түсіндіріңдер. 
Тұрақтылық 
константасы 
немесе 
тұрақсыздық 
константасының 
теңдеуін  жазып,  олардың  мәнін  кестеден  табыңдар.  Осы 
қосылыста кобальттың координациялық саны нешеге тең? 
Бұл  кешен  түзілу  барысында  гибридтенудің  қандай  түрі 
жүзеге  асады  және  ол  кеңістіктегі  қандай  конфигурацияға 
сәйкес келеді?   
 
4. Комплексті  қосылыстардың тұрақтылығы 
Никель сульфатының ерітіндісіне біртіндеп аммиак 
ерітіндісін құйыңдар да, су молекулаларының (Nі(H
2
O)
6
(
+2
 
дейін,  аммиактың  артық  мөлшерінде  (Nі(NH
3
)
6
(
+2
  дейін 
сатылап  ауысуының  салдарынан  ерітіндінің  түсінің 
өзгеруіне  көңіл  аударыңдар.  Алынған  ерітіндіні  екіге 
бөліңдер:  біреуіне  қаныққан  калий  бромидінің  ерітіндісін 
құйып,  тұнба  түзілуін    байқаңдар  (NіSO
4
  және    KBr 
ерітінділері  әрекеттескенде  тұнба  түзіле  ме,  тексеріңдер). 
Байқалған  құбылыстарды  түсіндіріп,  реакция  теңдеуін 
жазыңдар. 
Егер  30
0
С  температурада  (Н=-19  ккал/моль, 
ал  (S=-22  ккал/мольLград  болса,  (Nі(H
2
O)
6
(
+2
    +  6NH
3
 
((Nі(NH
3
)
6
(
+2
 + 6H
2
O реакциясы өздігінен жүре ме? Қандай 
параметр  (Н  немесе  Т(S,  осы  реакцияның  (G  белгісін 
анықтайды?  (Nі(H
2
O)
6
(
+2
    ((=10800  см)  және  (Nі(NH
3
)
  6
(
+2
  

 
168 
((  =8700  см)  ыдырау  параметрін  біле  отырып,  осы 
комплекстердің қайсысы тұрақтырақ екенін түсіндіріңдер. 
Алынған  ерітіндінің  екінші  бөлігіне  этилендиамин  
(NH
2
-СН
2-
CH
2
-NH
2
)  құйыңдар  да,  реакция  теңдеуін 
жазыңдар. 
 
Nі+6NH
3
 ((Nі(NH
3
)
6
(
2+
  
(G=-11,1 ккал/моль 
Nі
2+
 +3En ( (Nі(En)
6
(
2+
  
(G=-24,36 ккал/моль 
реакциясы  үшін  30
0
С  температурадағы  изабаралық- 
изотермиялық  потенциалдың  өзгерісін  біле  отырып, 
комплекстердің    тұрақтылық  константасының  мәндерін 
есептеңдер.  Неліктен  этилендиаминді  Nі
2+
  комплексі 
аммиакты  комплекске  қарағанда  тұрақтырақ?  (Nі(NH
3
)
6
(
2+
 
комплексінің  есептелген  тұрақтылық  константасын  ескере 
отырып,  құрамында  (Nі(NH
3
)
6
(
2+ 
(ЕК
NіS
=3,2L10
-19
)  бар 
ерітіндіге  аммоний  сульфидімен  әсер  еткенде  никель 
сульфидінің  тұнбасы  түзіле  ме?  Тәжірибе  жүзінде 
дәлелдеңдер. Бұдан басқа (Nі(NH
3
)
6
(
2+ 
+ 3En ( (Nі(En)
6
(
2+
 + 
6NH
3
  реакциясы  үшін  (G  30
0
С-да  13,26  ккал/моль,  а(Н=-6 
ккал/моль біле отырып, энтропияның өзгеруін анықтаңдар. 
Энтальпиялық  немесе  энтропиялық  фактордың  қайсысы 
реакция  бағытын  анықтайды  және  ол  неге  байланысты? 
En(NH
2
-СН
2-
CH
2
-NH
2
) 
бидентантты 
лиганд 
екенін 
ескеріңдер. 
 
5.Комплексті  қосылыстардың тотығу-тотықсыздануы 
Керекті  құрал-жабдықтар  мен  реактивтер:  стақандар, 
электр  плитасы,  калий  гексацианоферратының  (ІІ)  
ерітіндісі,  калий  гексацианоферратының  (ІІІ)  ерітіндісі, 
темір  (ІІІ)  хлоридінің  ерітіндісі,  сутек  пероксиді,  калий 
гидроксиді, темір (ІІ) сульфатының кристалдары, хлор суы. 
 
а)  2-3  мл  хлор  суына  2-3  тамшы  K
4
(Fe(CN)
6
(  ерітіндісін 
құйыңдар.  Реакцияға  түспей  қалған  хлор  ұшып  кеткенше 
ерітіндіні қайнатыңдар. Хлор түгел ұшып кеткеннен кейін 

 
169 
ерітіндіге FeSO
4
  кристалын (немесе Мор тұзын) қосыңдар. 
Реакция теңдеуін жазыңдар. 
б)  1-2  мл  K
3
(Fe(CN)
6
(  ерітіндісіне  бірнеше  тамшы  темір 
(ІІІ) хлоридін тамызыңдар. Ерітіндінің түсін байқап, 1-2 мл 
сутек  пероксидін  және  калий  гидроксидін  қосыңдар. 
Ерітіндінің түсінің өзгеруін бақылаңдар. Реакция теңдеуін 
молекулалық  және  иондық  түрде  жазыңдар.  Бірінші  және 
екінші  комплексті  қосылыстың  гибридтену  түрі  мен 
электрондық 
құрылымын 
ВБ 
әдісі 
тұрғысынан 
түсіндіріңдер.  Комплексті  қосылыстың  электрондық 
құрылымы 
негізінде 
олардың 
тұрақтылығының 
әртүрлілігін түсіндіріңдер. Олар комплекстердің қай түріне 
(жұптасқан спинді немесе бос спинді) жатады? 
 
 
6. Хром (ІІІ) хлоридінің гидраттық изомериясы 
 
Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер: Сынауықтар, 
қалайы  (ІІ)  хлоридінің  ерітіндісі,  хром  (ІІІ)  хлориді 
гексагидратының кристалдары. 
 
CrCl
3
(6H
2
O  бірнеше  кристалын  1-2  тамшы  SnCl
2
 
қатысында  суда  ерітіңдер.  Ерітіндіні  қыздырып,  оның 
түсінің  күлгіннен  жасылға  дейін  өзгеруін  бақылаңдар. 
Байқалған құбылысты түсіндіріңдер. Хром (ІІІ) хлоридінің 
изомерлерінің  диссоциациялану  теңдеуін  жазыңдар. 
Изомерлердің  қайсысының  электрөткізгіштігі  басымдау 
болады?  Изомерияның  қандай  түрлерін  білесіңдер? 
Мысалдар келтіріңдер. 
  
7.  Комплекс  түзушіні  тұнбаға  түсіргенде  кешеннің 
бұзылуы 
 
 Керекті 
құрал-жабдықтар 
мен 
реактивтер: 
Сынауықтар,  су жылытқысы,  мыс сульфатының,  аммоний 

 
170 
оксалатының, аммоний сульфидінің ерітінділері.  
Мыс  сульфатының  ерітіндісі  құйылған  екі 
сынауықтың  біреуіне  аммоний  оксалатын,  екіншісіне 
аммоний  сульфидін  қосыңдар.  Реакция  теңдеуін  жазып 
тұнбаның  түсін  байқаңдар.  4-5  тамшы  1  н  CuSO
4
 
ерітіндісіне  бастапқыда  түзілген  мыстың  негізгі  тұзының 
тұнбасы  ерігенше  аммиак  ерітіндісін  қосып,  мыстың 
комплексті  қосылысын  екі  сынауықта  алыңдар.  Алынған 
комплексті  қосылыстың  түсін  анықтаңдар.  Мыстың 
координациялық  саны  4-ке  тең  екендігін  ескере  отырып, 
мыс  сульфатының  аммиакпен  әрекеттесуінің  теңдеуін 
жазыңдар.  
Алынған  мыс  тұзының  комплексті  ерітіндісіне 
аммоний  оксалаты  мен  аммоний  сульфиді  ерітінділерінің 
әсерін  анықтаңдар.  Қандай  реактивтің  әсерінен  тұнба 
түзіледі?  Ерітіндіде  қандай  ионның  болуы  комплексті 
тұздың  тұнбаға  түсуін  көрсетеді.  Тұнба  түзілген 
сынауыққа  тағы  да  сол  реактивтің  6-7  тамшысын  қосып, 
коагуляцияны  тездету  үшін  сынауықты  су  жылытқысына 
қойыңдар. Ерітіндіде мыс комплексінің түсі сақтала ма?  
Байқалған  құбылыстарды  сипаттаңдар.  Жасалған 
реакциялардың  теңдеулерін,  мыс  тұзының  комплексінің 
электролиттік диссоциация теңдеуін және оның комплексті 
ионын  жазыңдар.  Аммоний  сульфидін  қосу  комплексті 
ионның диссоциациясына қалайша әсер етеді? Анықтамада 
берілген  мәліметтер  бойынша  мыс  тұздарының  сәйкес 
ерігіштік 
көбейтінділерін 
салыстырып, 
комплексті 
қосылыстан  олардың  біреуінің  тұнбаға  түспейтіндігі 
неліктен екендігін түсіндіріңдер.      
  
 
 
 ІІІ БӨЛІМ. БЕЙМЕТАЛДАР ХИМИЯСЫ 
 

 
171 
11. ГАЛОГЕНДЕР 
 Бос галогендерді алу және олардың қасиеттерін 
зерттеу. 
 
ғ 37 жұмыс. Хлор алу және бос хлордың 
қасиеттерін зерттеу 
Тітіркендіргіш әсері бар. Денсаулыққа қауіпті. 
Қажетті  құрал-жабдықтар  мен  реактивтер:  тұз 
қышқылы  (сұйыт.,  конц.),  калий  перманганатының 
кристалдары,  натрий  хлориді,  металдық  сүрме,  боялған 
сұйықтық,  марганец  диоксиді,  қызыл  фосфор,  мысты 
фольга,  скипидар,  май  шам,  күкірт  қышқылы  (конц.),  екі 
құрғақ сынауық, газшығатын түтік, калий дихроматы. 
Хлордың алынуы 
1.  Калий  перманганатының  тұз  қышқылымен 
әрекеттесуі. 
Сынауыққа  калий  перманганатының  2-3  кристалын 
салып,  тұрғыға  орнатыңдар  да,  оған  концентрлі  тұз 
қышқылын  қосыңдар.  Не  байқалады?  Реакция  теңдеуін 
жазыңдар.  Хлорды  көп  мөлшерде  алу  үшін  реакцияны 
Вюрц  құтысында  жүргізу  керек.  Жұмысты  тартқыш 
шкафта жасаңдар.  
2. 
Марганец 
диоксидінің 
тұз 
қышқылымен 
әрекеттесуі. 
Марганец  диоксидінің  аз  мөлшерін  сынауыққа  салып, 
оған концентрлі тұз қышқылын құйыңдар.  
Қолмен  желпіп,  хлор  иісін  абайлап  иіскеп  көріңдер. 
Реакция теңдеуін жазыңдар. 
 
3. 
Калий 
дихроматының 
тұз 
қышқылымен 
әрекеттесуі. 
Сынауыққа ұнтақталған калий дихроматын аздап салып, 
концентрлі  тұз  қышқылын  құйыңдар.  Қоспаны  жаймен 

 
172 
қыздырып,  не  байқалғанын  көріңдер.  Реакция  теңдеуін 
жазыңдар. 

жүктеу/скачать 2,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: