________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
66
адам өмірінде маңызды роль атқарады. Оны біз өз басымыздан өткен
тәжрибемізден-ақ көруімізге болады. Әдетте адамдардың көбі күнделікті
өмірде әсіресе бір жағымды эмоцияға берілген кезде біреуді не, бір нәрсені
ерекше жақсы түсінеді, оның нақтылы қадірін дәл сол кезде дұрыс бағалайды.
Демек оң эмоция адамды сондай жағымды әрекетке, бір нәрсені солай істеуге
итермелеп тұрады. Тіпті тура осындай ойды өз заманының айтулы тұлғасы
болған, ХVII ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген чех халқының әйгілі
ұлы педагог-ғалымы Я.А.Коменский де былай деп айтып кеткен. «Адамдар
әрбір пайдалы нәрсені рахат сезімге яғни эмоцияға бөленіп, үйренгені дұрыс.»
Айта кету керек, осы эмоция адам өміріне қатысы бар кезкелген іс-
әрекеттердің барлығына, сонымен қатар білім алу, оқу саласына да
айтарлықтай әсер етеді. Сол бір эмоцияға берілген күйді ұстаз өз сабағында ән
өнері мен поэзияға орын бергенде де қалыптастыра алады. Шет тілінен сабақ
беретін мамандардың көпшілігі ән мен поэзияны - шет тілін үйретудің мықты
құралы деп бағалауда. Ән де, ойлы поэзиялық шығарма да, неміс тілі сабағын
мерекеге айналдырып, тіл үйренушілердің ойлау қабілетін арттырады, оларды
шығармашылыққа жетелейді, шабыттандырады, сонымен бірге эстетикалық
шабытқа толы тамаша көңілді күй, ләззат сезім силайды. Орыстың психолог-
ғалымы А.А.Леонтьев «Ән мен поэзия -эстетикакалық қажеттіліктің өзегі. Ол
оқу барысында коммуникативтік, танымдық, ойын ойнату тәсілдері сияқты тіл
үйретудің басты құралы ретінде үнемі бірге жүруі керек» деп есептейді. [8]
Өйткені осылардың барлығы бірігіп барып, бір арнаға құйылғанда ғана тіл
оқуға керек қажеттілік ( мотивация) пайда болады. Ал шет тілін оқыту ісін
қолдап, оны қалыпты деңгейде дамыту үшін тіл үйренушіге соған деген іштей
сұраныс пен қажеттілікті-мықты қозғаушы күшке айналдыру қажет. Поэзия
мен ән өнері ежелден бері ұлт пен ұлыстардың ғасырлар бойы жинақтаған
ұлттық рухани қазынасы, оның әдеби, мәдени байлығы. Оның әні мен
поэзиясы арқылы бүкіл халықтың болмысын, өмірлік ұстанымын, салт-
санасын, мінез -құлқын, арман-үмітін тағы да басқа толып жатқан тек осы
ұлтқа ғана қатысты деректерді танып, білуге болады. Өйткені ән де, өлең сөз
де -адам өмірінің жер бетіндегі айнымас серігі, оларсыз өмірді елестетудің өзі
мүлдем қиын сияқты. "Туғанда дүние есігін ашады өлең, өлеңмен жер
қойнына кірер денең" -деп Ұлы Абай жырлағандай ән өнері өмірге сән
беретін, қоғамдық сипаты бар құбылыс. Әуезді ән, терең мағыналы поэзия –
ұрпақтан ұрпаққа жететін асыл мұра, халық таңдаулы поэтикалық шығарманы
әуенмен әрлеп, жандандырып, оны нағыз халықтық әнге, халықтық
музыкалық туындыға айналдырады. Сондықтан да кезкелген халықтың
ұлттық әндері сол ұлттың рухани қорын құрайды, сол себепті ұлттың рухани
байлығы болып есептеледі. Немістің халық әндері -шет тілін үйретуде
әдістемелік тәсіл мен қоса мәдени-әлеуметтік білімге қажеттілікті туғызатын
орасан зор күш екенін мойындау керек шығар. Ән өнері дегеніміз
мәдениаралық қатынастың ең маңызды бөлшегі, эстетикалық сұраныстың
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
67
айшықты белгісі.Сондықтан шет тілін үйренуге ән өнері мен поэзия орасан
зор ықпал етеді. Ол адам өмірін әрлейтін, оған орасан байлық силайтын
құндылықтардың бірі, өшпейтін рухани білім. Оның «тілі –тілсіз тіл». Оны
түсіну үшін бәлендей тіл білудің қажеті жоқ болғанымен, одан алатын білім
ғана адамды нағыз адам ететін тәрбиелік міндет атқарады. Шет тілін білуге
ұмтылғандар өздері тілін қалаған ел мен жерге қатысты небір аса құнды
деректермен еркін танысып, өздерін осы шет тілі арқылы керемет эстетикалық
байлыққа кенелте алады. Бұл байлық немістің әні мен поэзиясында тұнып тұр.
Тіл үйретуге немістің әні мен поэзиясын кірістіру арқылы әдеттегі сабақ
үстінде шешілуі қиынға соғатын тілдік мәселелерді де оңайырақ шешуге
болады.Тіл үйренуші студенттер үшін керемет сәт те олар ән, тақпақпен
жұмыс істеген кезде орын алады. Себебі олар өздеріне қиын тиетін кейбір
лексико-грамматикалық тіркестерді, үйрене алмай жүрген кейбір сөйлеу
үлгілерін, әсіресе айтылуы арнайы жаттығуды қажет ететін фонетикалық
дыбыстар мен сөйлем түрлерінің неміс тіліне тән ырғағын дұрыс еркін
үйренуге мол мүмкіншіліктер алады. Қайталаудың- білімнің нағыз көкесі
екенін сонда ғана түсіне бастайды. Дыбыстан буынға, одан сөз бен
сөйлемдердің ырғағын, айтылуын немісше айтуға құштарлыққа жол осы
сабақтарда ашылады. Дұрыс айтудың кереметін де осы сабақтар дәлелдеп
береді. Сондықтан осындай ән мен поэзия сабақтарының фрагменттерін
әдеттегі өтетін практикалық сабақтардың түрлі бөлігіне: Сабақ басындағы
ұйымдастыру кезеңіне фонетикалық жаттығу, ортасындағы тексеру, сұрау,
түсіндіру, жаңаны енгізу кезеңіне сай келетін, ал сабақтың аяққы бөлігіне
оларды сергіту үшін енгізген дұрыс. Ән мен поэзия студенттердің
шығармашылық қабілетін оятуға, әр нәрсеге өзіндік көзқарасты, жеке ойды
қалыптастыруға, сондай-ақ өлең, сөз арқылы оның дүниетанымдық өресін
кеңейтуге, неміс тілді елдердің адамдарының өмірі, салт-дәстүрі, елді
мекендері,бір сөзбен айтар болсақ өзін қызықтыратын барлық деректермен
қажет білімді жинауға көмектеседі. Методикалық тәсіл ретінде поэзия мен ән
өнерін әрбір сабақта қолдану студенттердің неміс тіліне деген
қызығушылығын, тілге деген сүйіспеншілігін оятады, олардың неміс тіліндегі
білімінің сапасын арттыруға көмектеседі,тәсіл ретінде өте тиімді. Әннің әуені
мен әдемі ырғағы тіл үйренуді жеңілдетеді. Өйткені «Тілдің өзі –музыка.
Музыканы тыңдауды білетін адамға шет тілін үйрену еш қиындық
туғызбайды. Мұндай адам аса күш жұмсамай-ақ тілдің өзіндік әуенін
түйсінеді, оның ырғағын, тілдің көңіл- күйге толы бедерін аңғарады.» [6]
Түрлі ән және тақпақтармен жұмыс істеу әдебиет пен өнер сүйер қауым үшін
–таусылмайтын естен кетпес ғажайып әлем. Сол арқылы студент жастар өз
өмірлерінде алғашқы рет неміс халқының әлемдік деңгейдегі ұлы
ақындарының шығармаларының түпнұсқадағы түрімен танысады. Немісше
дыбыстарды айтуды түзету үшін мұғалім әрбір практикалық сабақты қысқа да
нұсқа түрдегі жеңіл әуенді, сөздік қоры студенттерге түсінікті ойнақы әнмен
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
68
бастауына болады. Бұл фонетикалық жаттығу, әрі бірден аудиторияға тілдік
атмосфера енеді, сабақтың негізгі бөлігіне қолайлы жол ашады. Бұған неміс
халқының жас-кәрісі сүйіп орындайтын көлемі өте қысқа күлдіргі „Kanon“
әндері дәл келер еді. Мысалы: „Was müssen das für Bäume sein, wo die großen
Elefanten spazieren gehen, ohne sich zu stoßen.“ Канон ән шумағының сөздері,
олардың айтылу ерекшеліктері, сөздердің екпіні және осы екі жолды мәтіннің
ырғағы студенттердің тілін түзететін таптырмайтын жаттығу алаңы. Дәл
осылай әр мұғалім өзі таңдап, әнмен, немесе ыңғайлы қысқа тақпақпен өріп,
фонетикалық жаттығу жасауды әдетке айналдыра алады. Бұлар студенттерді
өздері кейін үйренетін немістің классикалық, халық, заманауи әндеріне
дайындық жасайды. Сонда әр студент үйреніп жүрген ән мен тақпақта
кездесетін барлық неміс дыбыстарының таза немісше айтылуына, әрбір
жолдың терең мағыналық сипатына сай келетін ырғағының мейлінше дұрыс
шығуына ерекше мән берер еді. Ол сол үшін ерінбей жаттығатын болса, ол
сонда ғана өзінің сүйікті ақынының өзіне әсер еткен шығармасын көпшіліктің
алдында еш қатесіз, мінсіз, таза неміс тілінде жеткізе алады. Бұл-әбден мүмкін,
мұндай нәтижеге жету қиын емес. Өзінің таза еңбегімен жеңіске жеткен әрбір
шәкірт үшін бұл – үлкен бақыт. Сол сәтте ол өзін де, айналасындағылардың
барлығын да поэзияның құдіреті арқасында асып-тасып төгілген керемет
көңіл-күйге бөлейді.Ол сол кезде өзі жатқа білетін тақпағымен қоса ондағы
кейбір айтылуы қиын сөздерді де, керемет қиын грамматикалық тіркестерді
де, өзі қолданудан қорқатын сөздерді де енді еркін меңгереді, мүдірмей
сөйлесуге де дайын болады, өйткені оның сөздік қоры бұдан былай әжептәуір
молаяды. Ұстазға осы сәтті дереу ұстап,пайдаланып, сабақтың үстінде сол
ұнаған ән мен тақпақтың негізінде құрылған аса қажет әртүрлі лексико-
грамматикалық жаттығуларды легімен өндірте жасауға мүмкін болады. Олар
сөйлемдердегі жіктеу есімдігін жекеше, немесе көпше түрге қоюға,
етістіктерді түрлі шақтық формаға айналдыруға, тақпақтағы сөйлемдердің
түрлерін (сұрау сөзді/сұрау сөзі жоқ сұраулы сөйлемдер) өзгертуге, немесе
осы қысқа мәтін мен ондағы кейіпкерлер туралы өз ойын білдіруге, оларды
сын есімдер арқылы суреттеуге оңай тапсырма болғаны жөн.
Ich liebe dich. Du liebst mich nicht. Ich bin die Nacht. Du bist das Licht.
Ich bin der Schmerz. Du bist das Glück. Du liebst mich nicht. Ich liebe dich.
Немесе мына әзіл-өлеңді ұсынып та, түрлі тапсырма құрастыруға
болады. Die Tiroler sind lustig. Die Tiroler sind froh,
sie verkaufen ihr Bettzug und schlafen auf Stroh.
Қандай жаттығу керек екенін, ұстаздың еркіне қалдыруға болады.Біздің
ойымызша, студенттерді ән мен поэзиялық шығарманы тек қана жатқа
айтқызумен шектемеу керек. Студенттерге сабақта сол мәтіндердің мазмұнын
толық
түсініп,
соның
аясында
әртүрлі
фонетикалық,лексикалық,
грамматикалық тапсырмалармен жұмыс істеуді ғана үйретіп қоймай, оларды
сөйлетуді, өздерінің жеке ой-пікірін айтқызуды басты мақсат ету
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
69
керек.Сондай студент сонда өзбетімен еркін түрде ойлайтын тұлға
дәрежесіне көтеріле алады. Бұл бағыттағы осындай игі мақсаттың іске
асатынын біздің мұғалімдер ұжымының ұйымдастыруымен жыл сайын
өткізілетін неміс тіліне арналған үлкен әдеби-музыкалық кешінде көруге
болады. Біздің шәкірттердің көбі университетте жұмыс істейтін «Неміс тілі
әдебиетінің үйірмесі», «Неміс әні»үйірмелерінің мүшелері. Сабақтан алған
білімді үйірмедегі жұмыс еселейді. Кеште шырқалатын әндерді, ұлттық билер
мен тақпақтарды таңдауға айрықша мән беріледі. Студенттер бір сәт өздерін
неміс халқының нағыз өкіліндей сезінеді. Таза неміс аурасын беретін қысқа
сахналық қойылымдар кезінде студенттердің дарынды ойыны көрермендер
үшін ең рахат, керемет күлкі мен қуанышқа толы күнді сыйлайтыны анық.
Әсіресе, мұғалімдерінің көмегімен мұқият таңдалынып алынған тақпақтар мен
әндерді театрландырып, сахналауды игерген студенттердің керемет талантты
өнерінің куәсі болу – ұстаздар үшін ең үлкен олжа.Бұл олардың жыл бойы
жасаған қажырлы еңбегінің жанған күні. Әр шығармаға сценарийді,
режиссураны студенттермен бірігіп, өзіміз жасаймыз, киім мен сахнаға қажет
бутафорияны студенттер әзірлейді.Ең таңқалдырарлық жағдай, студент
образға толығымен кіріп, өзін ұмытып кеткенде болады. Ойланып,терең
беріліп, қиялға ерік берген студенттің ойынын көріп таңғалу, алдыңдағы
студентіңнің тұлғаға айнала бастағанының куәгеріне айналу-таудың ұшар
басына шыққанмен бірдей. Шәкірттердің осынша шеберлікпен ойнап, кешті
үлкен ұмытылмас мерекеге айналдыруының сырын үғу қиын емес. Неміс тілі,
сол тілге қатысты барлық жаңа деректер олардың нағыз адами қасиеттерін
кеңінен ашылуына ықпал етеді. Өнер арқылы тілді меңгеруге болатынын
дәлелдейді. Мысал ретінде сондай естен кетпес қойылымдарды сахналауға
негіз болған тек мына шығармаларды ғана атасақ болады. K.Tucholsky „Der
Floh“, J.W.Goethe „Der Erlkönig“, „ Räuberlied“, „Phyllis und die Mutter“,
J.W.Goethe „ Handschuh“, „Schwiegermama“, „ Johny, wenn du Geburtstag
hast“ Сөз жоқ, неміс әндері мен билерін,поэзиясын шет тілі сабағында
әдістемелік амал ретінде пайдалану студенттердің білім сапасын жетілдіруге
өте тиімді әдіс. Нәтижесінде олар неміс әндерінің ерекше әдемілігін, олардың
ерекше ырғақпен, тартымды әуенмен, көбінесе адам өмірінде жиі орын алатын
барлық жәйттарды, адами көңіл – күйді дәл келтіретінін,көбіне оптимизмге
толы екенін байқайды. Оларда неміс тіліне, халқына, оның барлық рухани
құндылықтарына деген оң көзқарас пайда болады. Ән өнері мәдениаралық
қатынастың ең маңызды бөлшегі, сондықтан мұғалім сабаққа арналған ән мен
поэзия материалдарын арнайы сұрыптап, мұқият таңдап алғанда сабақ жүргізу
оңайланады. Сабақта пайдаланылатын мәтіндердің барлығы мазмұнға бай,
заманауи, түпнұсқалық түрде, тіл үйренушілердің жас ерекшелігіне сай
болғаны жөн.
Литература:
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
70
1.
Кудравец О.В. Музыка ,песни на уроках немецкого языка
//ИЯШ.2001.№2.с.46-49
2. Китайгородская Г. А. Интенсивное обучение иностранным языкам: теория
и
практика.
М.:
Русский
язык,
1992.
254
с.
3. Ильин Е.П. Мотивация и мотивы.- СПб.: Питер,2006.-512 с.
4. Гебель С.Ф. Использование песни на уроке иностранного языка. //ИЯШ №5,
2009.–с.28-30
5.
http://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-obucheniya-inoyazychnomu-
obscheniyu-na-osnove-ispolzova...
6. erono.ru›Статьи›Выпуск 28 (февраль 2016)Модульная реализация методики
CLIL
Автор:
Боровикова
Марина
Владимировнаг.
Новосибирск
7. Kind.U. Eine kleine Deutschmusik. – Langenscheidt, 1993. – 111 с.
8. Леонтьев А.А. Общая методика обучения ИЯ – М: Русский язык,1991
ПУТИ ОРГАНИЗАЦИИ ИНОЯЗЫЧНОГО РЕЧЕВОГО
ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ОБУЧАЮЩИХСЯ В УСЛОВИЯХ
ШКОЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ
Тлеужанова Г.К., Туленбаева Д.И.
Қоғамдық талаптармен іс жүзінде білу әрбір білімді адамның
қажеттілігіне айналды. Коммуникативтік біліктілікті қалыптастыру шет тілің
оқудың негізгі және жетекші мақсаты болып табылады. Бүгінгі күні бұл аса
өзекті, өйткені ағылшы тілі халықаралық тіл, барлық әлемдегі елдер осы тілде
қарым\қатынас жасап, келіссөздер жүргізеді. Соңдықтан шет тілінде сөйлеуді
үйрену үшін қызығушылық пен қажетті дағдыларды және шеберлікті
қалыптастыруды мектептен бастап дамыту керек. Коммуникация сөйлеу
шеберлігін жақсы дамытпайынша мүмкін емес, бұл шеберлік бүгінгі күні аса
маңызды да мәнді болып табылады.
Практическое владение иностранным языком в связи с требованиями
общества
стало
потребностью
каждого
образованного
человека.
Формирование коммуникативной компетенции является основной̆ и ведущей
целью обучения иностранному языку. Сегодня это особенно актуально, так как
английский язык является международным, на нем общаются и ведут
переговоры страны во всем мире. Поэтому, чтобы научиться разговаривать на
иностранном языке, необходимо еще со школы развивать интерес и
формировать необходимые навыки и умения. Коммуникация невозможна без
хорошо развитого умения говорения, и это умение является на сегодняшний
день наиболее значимым и важным.
Practical foreign language skills in connection with requirements of society
became need of each educated person. Forming of communicative competence is the
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
71
main and leading objective of training in a foreign language. Today it is especially
urgent as English language is international. Therefore to learn to talk in a foreign
language, it is necessary to develop from school interest and to create necessary
skills and abilities. Communication is impossible without well-developed ability of
speaking, and this ability is the most significant and important today. According to
the training program to a foreign language of basic level of comprehensive schools
for successful communication the pupil shall learn to conduct dialogue, using value
judgments and expressing the opinion on the facts and events and the attitude
towards them, in situations of official and unofficial communication; to participate
in discussion of problems in connection with the read/listened foreign-language text,
following rules of speech etiquette; to tell about the environment, to argue within
the subject studied and perspectives; to be able to represent sociocultural portrait of
the countries and the countries of the learned language.
Ключевые
слова:
коммуникативные
навыки,
организация,
образовательный процесс, иностранный язык, речевое взаимодействие,
говорение.
На
сегодняшний
день
английский
язык
является
языком
международного общения. Тем самым знание иностранного языка в связи с
требованиями государства является обязательным для выпускников школ.
Основным назначением иностранного языка является формирование
коммуникативной компетенции, что подразумевает способность и готовность
осуществлять иноязычное межличностное общение, а также межкультурное
общениe с носителями языка. Помимо того, изучение иностранного языка в
школе дает возможность приобщить ученика к культуре страны изучаемого
языка, а также иметь возможность произвести диалог культур. Для развития
коммуникативной компетенции школьников на иностранном языке
необходимо формировать необходимые языковые навыки и умения.
Коммуникация невозможна без хорошо развитого умения говорения, и это
умение является на сегодняшний день наиболее значимым и важным.
Говорение или устная речь является одним из самых сложным навыков
овладения иностранным языком и поэтому учитель должен направить все свои
силы и знания на успешное развитие его учениками навыков говорения на
каждом возрастном этапе. Как известно, активизация взаимодействия
учащихся – это «общедидактическая проблема, которая в полной мере
присуща особенностям учебного предмета «иностранный язык» [1]. Данная
идея стимулирует педагогов искать пути ее реализации. Общение, как
известно, носит воздействующий характер, что находит проявление в таких
особенностях речевого взаимодействия, как индивидуальная подотчетность,
адекватное использование личностных и групповых умений, сотрудничество.
Речевое
взаимодействие
объединяет,
координирует
и
|