Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 3 (34), 2012 г.
94
ды. Бұл құбылыс кәзіргі таңда қала балаларында кӛптеп кездесіп жүр. Ата-аналар жас ӛспірімдердің
мінезіндегі ауытқуларға назар аудару олардың психикалық әр-түрлі ауыр жағдайларға шалдығуына
себепші болып отыр. Сондықтан да бастауыш сынып оқушысының арасында мінез құлқында қиын-
дықтары бар оқушылар бүгіндері кӛптеп кездесіп жүр. Мектеп те мұндай оқушыларды мінез-құлқын-
да ауытқулары бар оқушылар қиын тәрбиеленуші қиын балалар деп әр түрлі атпен атайды.
Педагог-ғылымдар «қиын» балалар мәселерін жан-жақты зерттеуде. Бұл мәселемен 20-30 жылда-
ры еліміздің аса кӛрнекті педагогтары мен психолгтары А.Макаренко, Шацкий, Выготский, Блонский
шұғылданды. Ол елуінші жылдарға дейін обьективті жағдайларға байланысты тоқырап қалды да, тек
сол жылдардан кейін «қиын» балалар мәселелерімен шұғылданушылардың жемісті ғылыми еңбектері
шыға бастады. Зерттеу жұмыстарының дәлелденуіне қарағанда «қиын» балардың шығуына бірнеше
себептер болады. Отбасы тәрбиесінің дұрыс ұйымдастырылмауы, ата ананың болмауы, дұрыс талап
қоймаушылық жағдайлар себеп болады. «Қиын» балалардың тәртіптерінің нашарлауының тағы бір
себебі жұртшылықтың, қоғамдық ортаның тәрбие процестеріне толық кӛңіл бӛлмеуінен. Балалардың
тәртіптерінің тӛмендеуі мен нашарлауы 3 топқа бӛлінеді. І-топқа күнделікті мектеп режимін бұзатын,
оқығысы келмейтін, кішігірім ұрлық жасап, анда-санда темекі тартып шаршап ішетін оқушылар жат-
са, ІІ- ші топқа осындай кемшіліктермен қатар қоғамдық орындарда бұзақылық жасап, үлкендерді
сыйламайтын оқушылар жатқызылады. ІІІ-ші топқа денсаулығы нашар, ақыл-ойы ӛз жасына сәйкес
дамымаған, нерв жүйесі әр-түрлі ауруларға ұшыраған жасӛспірімдер жатады. Осылардың барлығы
қазақ тілінде шыққан педагогикалық әдебиеттерде «қиын»балалар деп аталады. Ал, негізінде, І-топта-
ғы оқушыларды «тәртібі тӛмендеген оқушылар», ал ІІ-ші топтағы оқушыларды «тәртібі нашар оқу-
шылар» деп атап, 3ші топтағы оқушыларды «тәрбиеленуі қиын оқушылар» деп атаған орынды. Біздер
осы оқушылардың бәрін де бір топқа жатқызып қателесудеміз. Себебі І-ші және ІІ- ші топтағы оқу-
шыларды ғылыми негізде ұйымдастырылған оқу-тәрбие процесінде 1-2 жылда қайтадан тәрбиелеуге
болса, ІІІ-топтағы оқушылардың сырқаты болғандықтан ұзақ тәрбие жұмыстарын жүргізіп, қажет
болғанда емдеу әдіс ұйымдастырылады.Сондықтанда зерттеушілер осы топтағы оқушыларды ғана
«тәрбиеленуі қиын оқушылар» деп аталынуы керек деп кеңес береді.
1. Блонский. П.П. Трудные школьники. – М., 1930.
2. Невский И.А. О трудных школьниках. // Советская педагогика, 1969 – №7. – 59 б.
3. «Бастауыш мектеп» №2 2007 ж. – 7-9 б.
4. «Бастауыш мектеп» №3 2006 ж. – 23-28 б.
5. «Бастауыш мектеп» №3 2004 ж – 10-12 б.
Достарыңызбен бөлісу: