Summary
Brief chronology of events which has gone through Kazakhstan for years of the independence. The first president –
N.A. Nazarbaev. Intellectual nation.
ӘСКЕРИ-ИНЖЕНЕРЛІК ДАЙЫНДЫҚТЫҢ ЖҤРГІЗУДІҢ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕРІ
Ә.М. Байгалиев – ҚазҰПУ-нің оқытушысы
Жастарды бастапқы әскери даярлау Қазақстан Республикасының "Жалпыға бірдей әскери міндет-
тілік және әскери қызмет туралы", әскери-инженерлік дайындықтың жүргізудің заманауи әдістері,
"Ұлттық қауіпсіздік туралы", "Азаматтық қорғаныс туралы" Заңдары, Қазақстан Республикасы Пре-
зидентінің Жарлықтары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырда "Бастапқы
әскери дайындық туралы" N449 қаулысы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің,
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің, Мәдениет жӛне ақпарта министрінің, Денсау-
лық министрінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының және Қазақстан
Республикасы Тӛтенше жағдайлар жӛніндегі комитет тӛрағасының бұйрықтары мен директивалары
негізінде ұйымдастырылады және жүргізіледі.
Бастапқы әскери дайындық Қазақстан Республикасының азаматтарын Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштерінде, басқа әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызметке даярлау жүйесінің
құрамдас бір бӛлігі, бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан, жалпы білім және кесіптік-тех-
никалық мектептердегі, орта арнайы оқу орындарындағы міндетті мемлекеттік пән болып табылады.
Бастапқы әскери дайындық барысында оқушылар әскери-инженерлік дайындықтың жүргізудің
заманауи әдістері, азаматтардың Қазақстан Республикасын қорғау жӛніндегі конституциялық құқы-
ғын меңгерулері, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің сипаты мен тағайындалуын, әскери іс
пен азаматтық қорғаныс негіздерін анықтап алулары, жас сарбазды даярлауда қажетті білім мен дағ-
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 3 (34), 2012 г.
98
дыларды, Қазақстан Республикасының Карулы Күштеріне мерзімді әскери қызметке шақырылғанда
қыска мерзімде мерзімді әскери қызметті ӛткеру шарттарына тез бейімделу үшін психологиялық
орнықтылықты меңгерулері және оларға берілген қару-жарақ пен әскери техниканы игерулері керек,
сонымен қатар орта оқу орындарында бастапқы әскери дайындық сабақтарын жоспарлау, ұйымдас-
тыру және ӛткізу әдістемесін толық меңгеруі.
Әскери-инженерлік дайындықтың жүргізудің заманауи әдістері. Саптық дайындық – 1 тақырып 3-
18, 20 оқу-сабағы) жасӛспірімдермен бірге ӛткізіледі. Оқуды бӛліп ӛткізген кезде, қыз балалармен оқу-
сабағы медициналық білім негіздері жӛніндегі такырыпка сәйкес жүргізіледі. Жасӛспірімдермен ӛткізі-
летін 5 күндік оқу-дала (лагерь) жиындары кезінде, қыз балалар медициналық емдеу мекемелерінде
практикадан ӛтеді. Практикадан ӛту уақыты мен орнын білім беру органдарының және тӛтенше жағ-
дайлар жӛніндегі басқармалардың келісімі бойынша облыстық денсаулық сақтау органдары белгілейді.
Бастапкы әскери дайындық теориялық және практикалық оқу-сабақтары түрінде жүргізіледі. Тео-
риялық оқу-сабақгары дидактикалық материалдар мен техникалық оқу кұралдарын пайдалана оты-
рып, әңгіме және пікірлесу түрінде жүргізіледі. Практикалық оқу-сабақгары қару-жарақ пен әскери
техника мүліктерін, жеке қорғану кұралдарын, аспаптарды және баска да жабдықтарды пайдалана
отырып, зерделенген материалдарды толық менгеруге бағытталған.
Бастапкы әскери дайындық бағдарламасы кіріспеден, әскери іс, Азаматтық қорғаныс негіздерінің
бӛлімдерінен, бақылау сабақтарынан тұрады.
Жүргізу кезінде жастарды әскери-инженерлік дайындықтың жүргізудің заманауи әдістері, әскери
қызметке және Қазақстан Республикасын қорғауға даярлау маңыздылығына, бастапқы әскери дайын-
дық курсының оқу тапсырмаларын орындау мақсатында олардың моральдік, психологиялық және
дене күштерін біріктіру кажеттігіне ерекше кӛңіл бӛлінеді.
Бӛлімі бастапкы әскери дайындық бағдарламасының негізгі бӛлігі болып табылады.
Бӛлімге тӛмендегілер енгізілген:
- әскери қызмет негіздері;
- тактикалық дайындық;
- атыс дайындығы;
- саптық дайындық;
- әскери топография.
Әскери қызмет негіздерін зерделеу барысында оқушыларды тәрбиелеудің негізгі бір міндеті –
олардың сенімділігі, Қазақстан Республикасының егемендігін қорғауға саналы түрде әзірлену қажет-
тігі қалыптастырылады. Оқу-сабақгары кезінде оқушылардың әскери анттың ролі мен маңызын түсі-
нулеріне, Қазақстан халқы мен оның заңды түрде сайланған Президентіне деген адалдығына ант
берулеріне қол жеткізу, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, оның дәстүрлеріне, әскер
тектері мен түрлеріндегі қызмет ерекшеліктеріне, әскери мамандыққа деген қызығушылықты, әскери
білім алуға ұмтылуды дамытуга қол жеткізулері керек, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің Жарғысы – бұл Қарулы Күштердің қызметін реттейтін заңдар жиынтығы екенін, оның
талаптарын орындау – әрбір әскери қызметшінің міндеті екендігін түсіндіру керек.
Оқытудың негізгі бір бӛлімі болып табылады. Ол бастапқы әскери дайындық бағдарламасының
бӛлімдерін кешенді түрде зерделеуді қамтамасыз етеді.
Тактикалық дайындық жӛніндегі оқу-сабақтарының барлық тақырыптары оқушылардың жалпы
әскери ұрыстар негіздерін зерделеуге, ұрыс кезіндегі іс-қимылдарды үйренуге, дұшпанның жаяу әскер-
лері мен бронды машиналарын жоюға арналған қару мен гранаталарды қолдана білуге бағытталған.
Оқу кезінде оқушылар әдістер мен іс-қимылдарды орындау техникаларын алғашында элементтер
бойынша, кейіннен толығымен оқиды.
Тактикалық дайындық жӛніндегі практикалық оқу-сабақтарына оқушылар автоматтардың нұсқа-
ларымен, газ тұтқыштармен, соңдай-ақ жаттығу гранаталарына арналған сӛмкелермен шығады. Оқу-
шылар практикалық тәсілдер мен іс-қимылдар жасай алатындай болып киінулері керек.
Атыс дайындығы бойынша оқу-сабақтарын ӛткізуде қару мен оқ-дәрілерді пайдаланар кездегі
қауіпсіздік шараларына ерекше назар аударылады. Оқу барысыңда окушылар атыс қаруының құры-
лымын, оны атуға даярлау тәртібін және атыс ережесін зерделейді.
Саптық дайындық бойынша барлық оқу-сабақтары саптық дайындыққа арналған алаңда жүргізіле-
ді. Саптық дайындық бойынша оқу сабақтарын ӛткізу барысында оқушыларды оқыту әдісіне ерекше
|