Сәуле Досжан
51
келген, алыс болыстардан арнайы келген қонақтардан есі-
гі нің алдындағы кермесі босамайтын еді. Соңғы жылдары
адам қарасы азайып, тіпті басында шырақшыдан басқа адам
тү не мей тін болды. Төрегелді айтады:
– Қожа-молданың той-томалағы бітті. Ендігі кəмөнестер
мол да ға, шəриғатқа қарсы жер-жердегі кейбір мешіттердің
қа быр ға сын бұзып, кірпішін «қызыл отау» салған үйге пай-
даланып жатыр, – дейді. Бұрынғыдай жиылып намазға жы-
ғы лып, имамға ұйымайды енді. Арабша оқуды да тоқтатады.
Орыс қарпімен бастайды жаңа мектептерді, – деп те келді
ние ті құрғыр.
Əйтеуір «заман біздікі, заман біздікі», – дейді де отыра-
ды. Бір сөзіне қарсы шықса адыраңдап кетеді пəленің ар-
қа сы қозғандай. Бір ауыз қарсы келгені үшін қыста бір рет
сабап та алды. Содан бері қорқады. Шəлиғаның айт қан да ры
шын сияқты. Адамды аяу, жағдайына қарау де ген ді ұқ пай-
ды, жүрегі тастай. Егер кəмөнес болғандары осындай бол-
са, оларға дін неге керек, тас жүректерге. Дін – жаны жұм-
сақ, жүрегі нəзік Құдайдың жолында жүргендердің ісі. Осы
нақұрысқа қайдан кездестім, – деп уайымдап, аяғы те рең
ойға ұласты. Баяғыда жол бойы ауылдар болушы еді, əр қай-
сы сы на тоқтап, амандасып, сусын ішіп ары қарай жүріп кеш
бата ел іргесіне жетуші еді. Бүгінде бір сұмдық, əлі жолда
отыр ған бір үй көрмеді. Жайын Төрегелдіден сұрап еді:
– Жайылып кеткендерді, кəліктіпке жиған. Бəрі «колхоз»
болып отыр. Баяғыдай өріс бермей таласатын бай-батшалар
жоқ енді. Малын тартып ортаққа өткізген. Оны малшы деген
бағады. Құлақтарды жер аударған. Бүгінгі тірлік – өкі мет ті-
кі. Өкімет – кедейдікі, – деп «жиналыс» өткізіп жіберді.
Сонымен не керек елге келгенше тірі жан мен жүгірген
жануар көрмей жетті-ау. Есік алдына пəуеске келіп тоқ та ған-
да үй ішіндегілер өре сыртқа шықты.
– Ой-бу, бойжеткендер ғой келген, – деп Қантай же ңе ше сі
орамалын түзей жүгірді.
|