Қазақстанның  далалы  аймағында  дақылдардың  потенциалды

Дақылдың,  сорттың  потенциалы  өсімдіктің  генетикалық 

кәсиетіне  және  қоршаған  орта  факторларымен  қамтамасыз  етілуіне

  

байланысты: 

бір 

дақылда, 

әртүрлі 

жағдайларында  және  агротехника  деңгейіне  байланысты    әртүрлі  өнім 

«төбесі»  болады.  Нақты  жағдайларда  дақылдың,  сорттың  нақты 

потенциалды  көрсеткіштерін  сорт  сұрыптау,  танаптық,  өндірістік 

тәжірибелердің  нәтижелеріне  негізделген  сипаттамалардан  алуға 

болады.  

Солтүстік  Қазақстанда  табиғи  ылғалдану  жағдайында  көпшілік 

дақылдардың  және  сорттардың  потенциалды  өнімі  ылғалмен 

қамтамасыз  етілуімен  шектеледі  және  барлық  реттелетін  факторлармен 

қамтамасыз  етілгенде  орташа  келесі  көрсеткіштерге  жетеді:  дәнді  және 

дәнді  бұршақ  дақылдар  (бидай,  сұлы,  арпа,  асбұршақ  және  т.б.)-  20-25 

ц/га,  көпжылдық  шөптер  (пішен)  -  жоңышқа,эспарцет,түйежоңышқа, 

қылтықсыз  арпабас  және  т.б.-  25-30  ц/га,  еркекшөп  –  18-22  ц/га; 

біржылдық шөптер (судан шөбі, мал азықтық тары, итқонақ,қонақтары) 

- 30-35 ц/га. 

Суармалы  жағдайда  бұл  аймақта  суландырғанда    жақсы  өнім 

қалыптастыратын  дақылдарды  өсіру  керек:  сүрлем  дақылдар-жүгері, 

күнбағыс,шай жүгері,олардың потенциалы 650-750 ц/га жетеді, сонымен 

қатар  көпжылдық  шөптер  –  жоңышқа,  қылтықсыз  арпабас  450-550  ц/га 

потенциалды  өнімімен,  біржылдық  шөптер  -  судан  шөбі  250-350  ц//га 

потенциалымен,  суармалы  жағдайда  картоп  мен  көкөніс  дақылдарын 

өсірген дұрыс.  

 Кейбір 

жағдайда  дақылдың  потенциалы  агрофитоценоздар 

қалыптастырғанда,  басқа  дақылдармен  қоспада  өсіргенде  көтерілуі 

мүмкін,  ал  ол  жапырақ  беті  ауданын,  ФП,  ПӘК  ФБР  және  өнімді 

арттырады.