Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»

5
-
БӨЛІМ
САНДЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАР
ДЕШИФРАТОРЛАР 
 
 
 
 
Д е ш и ф р а т о р — с 
п
кірісі бар функционалды торап, онда 
қарастырылатын әр кіріс қос айнымалыға (кіріс жиынына) бір 
қоздырғыш шығыс сәйкес келеді. Егер қозу қалпына логикалық 1 
сәйкес келсе, онда шығыс 
тура (инверсті) 
деп аталады. Әр мүмкін 
болап кіріс жиынына реакция қарастырылған дешифраторда 
w
шығыс саны 
w
= 2
n
теңдігімен анықталады. Мұндай дешифратор 
кіріс жиындарының кейбіреуіне ғана реакция беретін 
толық емеске
қарағанда 
толық
деп аталады.
Мұндай дешифраторда шығыстар қозғыш шығыс нөмерін 
көрсететін есептеудің қосарланған жүйесіндегі тұтас сан ретінде 
кіріс айнымалының жиынтығын білдіріп, 0 ден 2
n-1 
дейінгі сандармен 
нөмерленеді. Бұл кезде толық дешифратор шығысының мәні үшін 
қысқартылған мәндерін 
w
жазуға болады.
n
= 3 және 
w
= 8 болсын, 
онда дешифратор шығыстарын тура деп есептесек, мынаны аламыз: 
𝑦
0
= 𝑥
0
𝑥
1
𝑥
2
𝑦
1
= 𝑥
0
𝑥
1
𝑥
2
𝑦
2
= 𝑥
0
𝑥
1
𝑥
2
…
𝑦
1
= 𝑥
0
𝑥
1
𝑥
2
}
Әр қайта қосқыш функцияны жеке элементте, мысалы ЖӘНЕ 
элементінде іске асырып, құрылымы жағынан айтарлықтай қарапайы 
дешифратор аламыз, оны сызықты деп атайды (5.1-сурет). Сызықты 
дешифраторды сондай-ақ ЖӘНЕ-ЕМЕС элементтерінде іске асыруға 
болады. Бұл кезде оның шығысында функциясы емес инверсиясы 
алынады, себебі барлық таңдалмаған шығыстар 1 қалпында болады 

e(f)
да, бір 
х
таңдалған шығыс 0 қалпында болады. 
5.1-cурет. Сызықты дешифратордың графикалық 
белгіленуі 
Бұл жағдайда дешифратордың шартты бейнесі 
кезінде оның шығыстарын инверсия 
символдарымен белгілеу керек. Тура 
шығыстарды іске асыру үшін дешифраторды 
инвертормен толықтыру керек.
Дешифратордың кірісі мен шығысын байланыстыратын мәндерде 
тек кіріс айнымалылар ғана емес, олардың инверсиялары да 
қатысады. Сәйкесінше элементтер шығысына кіріс айнымалының 
тура мәнін де, инверсиялы мәнін де беру керек. Сондықтан не 
дешифратор кірісін қосфазалы етіп орындау керек, не дешифратор 
ішінде сигналдарды инверттеу керек. Сызықты дешифраторда әр 
кіріс ЖӘНЕ-ЕМЕС элементтерінде w/2-мен жалғанған. Сондықтан 
дешифратор кірісінде дешифратордың кіріс сигнал көзіне 
жүктемесін азайтуға мүмкіндік беретін буферлік элементтерді қосу 
тиімді болады.
Дешифратор кез келген көпшығысты комбинациялық логикалық 
схема ретінде кірістен шығысқа дейін сигналдың кез келген өту 
жолында түрлі тежеулерге ие болуы мүмкін. Бұл жерде кіріс 
айнымалыларының мәні ауысқан кезде дұрыс сигналдар дешифратор 
шығысында бірден орналаспайды да, жалған шығындар туындауы да 
мүмкін. Сондықтан дешифраторда шығыс сигналын стробтау құралы 
болғаны дұрыс. Ол үшін ЖӘНЕ-ЕМЕС элементтерін дешифрленетін 
кодтың разрядынан бірлікке көп кіріс санымен орындайды, сонда 
қосымша кірісте С стробтайтын сигнал беріледі. Бұл сигнал ЛЭ 
үлкен санына келтірілетінін ескеріп, дешифратор кірісінде әдетте 
стробтау кірісін инверсті ететін қосымша элемент (инвертор) 
қойылады.
Стробтау дешифраторын стробтау кірісіне 
w
каналдардың бірінен 
берілетін кіріс сигналын бағыттайтын құрылғы ретінде пайдалануға 
болады, онда канал нөмері кіріс 4-разрядты қосарланған кодпен 
берілген. Мұндай құрылғына демультиплексор деп атайды.
Дешифраторлар сандық құрылғыдан баспа қағазда сан мен мәтінді 
басып 
шығаратын 
құрылғыларда 
пайдаланылады, 
кірістегі 
қосарланған сан оның белгілі бір шығысында сигналдың туындауын 
болдырады. Дешифратор демультиплексордың ажырамас бөлігі 
болып табылады.

5.2-сурет. Демультиплексордың функционалды схемасы
Д е м у л ь т и п л е к с о р д ы ң бір ақпараттық кіріс және бірнеше 
шығыстары бар және берілген адреспен шығыстың бірінде кірісті 
коммутациялауды 
жүзеге 
асырады. 
Демультиплексордың 
функциональды схемасы 5.2-суретте көрсетілген.
Демультиплексор шығысы кілтпен басқарылатын дешифратордан 
тұрады. Адрестік кіріске берілген шығыс тізбегінің нөмерін 
анықтайтын кодтық комбинацияға байланысты дешифратор 
сәйкесінше кілтті ашады, демультиплексор кірісі оның белгілі бір 
шығысына жалғанады, сөйтіп, кіріс сигналын шығысқа беру жүзеге 
асырылады.

жүктеу/скачать 5,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: