Этиология (грекше aitia – себеп, logos-ілім) - аурулардың себептері мен себепкер жағдайлары туралы ілім.
Себеп – ауруды дамытатын және оған арнайы белгі беретін жайт.
Себепке тән (жайт сипаттамасы):
Ауру дамуының алдында әсер етеді
Аурудың ауыртпалығы мен ауру туындатушы жайттардың қарқындылығы арасында тепе-теңдік бар
Ауру туындатқан жайтты аластатқанда ауру белгілері жойылады және науқастың сауығуы дамиды
Себепті пайдалана отырып аурудың үлгісін жануарларда алуға болады.
Жағдай – аурудың пайда болуына кедергі немесе жағдай жасайтын жайттар
Ауру дамуында себеп пен жағдайлардың арақатынасы Себепкер ықпал Ауру Ауру
дамуы
Организмнің қалыпты қорғану тетіктері.
Себеп және септесетін жағдайлар
А урудың этиологиясы Ауру
Организмнің қорғану тетіктерінің әлсіреуі
Кәдімгі тітіркендіргіштер
Ағзалар мен тіндердін сезімталдығының және қозуының немесе
Ауру
Патогенез(грекше pathos – ауру, дерт, genesis - даму) – аурудың даму тетіктері, ағымы, аяқталуы туралы ілім.
Патогенез – ауру кезінде туындайтын организмнің бейімделуі мен зақымдануының өзара байланысты үрдістерінің жиынтығы.
Патогенездегі негізгі тізбек – патогенездің келесі тізбектерінің дамуына әкелетін және аурудың арнайы көріністерін беретін тізбек.
Патогенездегі кері айналып соғу шеңбері (circulus vitiosus) – патогенездің тізбектерінің арасында соңғы тізбек алдыңғысын күшейте түсетін, патогенездегі себеп-салдарлық арақатынастың тұйықталуына әкелетін және салдар себептің әсерін күшейтетін оң кері байланыстың түзілуі.
Аурулардың алдын алу мен емдеудің этиотропты ұстанымы – аурудың себебін аластатуға және организмнің төзімділігін арттыруға бағытталған шаралар
Патогенездік ем – патогенездің негізгі және басқа да тізбектерін жоюға бағытталған шаралар.
Биіктік ауруының құрылымдық кестесі
Себептері
Патогенездің негізгі тізбегі
ОЖЖ
Жүрек- қан тамыр жүйесі
система
Тыныс алу жүйесі
Қан жүйесі
Барометрлік қысымның төмендеуі,
д ем алатын ауада рО2 төмендеуі
гипоксемия
зат алмасудың бұзылуы
гликолиздің белсенділенуі
зат алмасудың шала тотыққан өнімдерінің жиналуы
негізгі көріністері
Тоқмейілсу, психикалық үрдістердің баяулауы, нәзік қимылдық нақтыланудың бұзылуы, қозғалыстар үйлесімділігінің бұзылуы, селкілдек.
Тахикардия, жүректің соғулық көлемінің, жүректің минөттік көлемінің ұлғаюы, қанайналымының орталықтануы.
Брадипноэ немесе үзілісті тынысқа ауысатын
гиперпноэ
Эритроцитоз
Газдар және сұйықтардың физикалық қасиеттерінің өзгеруі
Декомпрессиялық синдром, іш кебуі, құлақ және маңдай қуыстары ішіндегі шаншу, майда қантамырларыныңжыртылуы, тері астында ауа жиналуы, газдық эмболия