| Мына қыз - кедейдің қызы. Ауылдың бір шетімен бір шеті - ат шаптырым. Қарағанды биік белдің солтүстік бетінде (Ғ.Мұстафин).
Бұл сөйлемнің баяндауыштары күрделі. Күрделі деп танылатын себебі - олар сөйлемдерде айтылған ойға лайық күрделі қалпында бастауыштардың жайын баяндап тұр.
Сөйтіп, предикаттық топтағы есімдердің соңғы сөзі сөйлемде айтылатын ойға лайық бастауышпен қатар айтқанда, тиянақты мағынаны білдірсе, ол дара баяндауыш болады. Оның маңындағы сын есімдер, сан есімдер, есімшелер оның анықтауышы болады. Ал олай болмай, предикаттық топ түгелімен бастауыштың жайын хабарлап тұратын балса, олар күрделі болады.
Жоғарғы мысалдардағы есім баяндауыштардың көпшілігі – изафеттік құрылыстағы сөздер. Ол сөздер өзара берік байланыста болғандықтан, бастауышқа сол матаса байланысқан тіркес тобымен қатысты болып тұр. Сол сөз тіркестерінің тек тәуелдеулі соңғы сөздерін ғана баяндауыш деп, ілік жалғаулы сөздерді, басқа ыңғайдағыдай анықтауыш деп талдасақ, онда тұтас сөйлемнің мағынасын елемеген боламыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
