Педагогика-адам тәрбиесі туралы ғылым. Педагогика өз атауын гректің «пайдос» бала, «аго» жетелеуші деген сөздерінен алады. «Пайдагогос»
Отбасы-бала тұлғасының әлеуметтендірудің факторы және белсенді обьектісу
жүктеу/скачать 136,66 Kb.
|
Педагогика 1-70 толық (1)
| 60.Отбасы-бала тұлғасының әлеуметтендірудің факторы және белсенді обьектісу
Бала үшін отбасы – ең алғашқы да аса белсенді тұлғалыққалыптасу көзі. Осыдан отбасында қабылданғанкөзқарастар, салт-дəстүрлер, ұстанымдар, əрекет-қылықүлгілері тұлға микроэлементіне бастау беріп, оның баршаөмірінің негізгі сипатын қалайды. Отбасы белгілі қызметтерді атқарады: - қайта өндіру (репродуктивті) –ұрпақ келтіру (тек жалғастыру тума əрекеті, перзентті болу, оларды өсіру жəнетəрбиелеу қажеттігі); - шаруашылық- экономикалық, (ортақ шаруашылық жəнеқаржы пайдалану, еңбекке жарамсыздарға қамқорлық жəнеоларды материалды қамсыздандыру); - тəрбиелеу (отбасы, оның əрбір мүшесінің тұлғалыққалыптасуына жағдайлар жасау; отбасы ұжымының өзмүшелеріне жеке-дара ықпал жасап баруы; өмірліктəжірибе, инабаттылық тəртіптері мен адамгершілікқұндылықтарға баулу); - қарым-қатынас құру (коммуникативті – отбасы ішіндегіқатынас түзу, отбасының басқа адамдармен , жанұялармен, əлеуметтік топтармен байланысын ұйымдастыру); - қайта қалыпқа келу (рекреативті – бос уақыттарындағыдемалыс іс-əрекеттерін ұйымдастыру; отбасы мүшелерініңкүш- қуатын, денсаулығын қайта тіктеу шараларынқамтамасыз ету). Отбасы тəрбиелік қызметтерінің іске асуы оның ұлттықерекшеліктеріне, əлеуметтік –мəдени салт-дəстүрлерінежəне ол енген қауымдастыққа тəн талап-тəртіпұстанымдарына байланысты. Тұлғаның əлеуметтенуінде жетекшілік маңызға ие жалпығабірдей жағдаяттар болады. Олар: туған күнінен бастап, балаға болатын үздіксіз де тұрақты ықпал; отбасыдағықарым-қатынастың туысқандық, сүйіспеншілік, сенім, өзаражауапкершілік сезімдеріне негізделуі; ұрпақтан-ұрпаққатəжірибе өткізуге бағытталған əрқилы деңгейдегі отбасымүшелерінің өзара қарым-қатынасы жəне ықпалы. Өзбалаларының ерекшеліктерін, қызығулары мен қажеттерінескеруде ата-аналар мүмкіндіктері орасан. Отбасылардың өздеріне тəн ерекшеліктеріне орай топтасуытөмендегідей: Құрылымы бойынша (мүшелер саны, жас деңгейлері): үшəулетті отбасылар – ата-аналар, балалар, немерелер; екіəулетті отбасы- ата- аналар жəне балалар; бір балалы; көпбалалы (үш одан да көп балалы) отбасылар; толықболмаған, яғни ата-анасының біреуі жоқ; перзентсіз жəнет.б. отбасылар; отбасы тұрмысы жəне даму жағдайларынабайланысты (жарасымды жəне қисыны кеткен жанұялар); отбасылық тəрбие стиліне орай (əкімшіл, адамгершілікті, либералды). Əкімшіл (авторитарлы) отбасы – бала қарсылығын не күйзелісі мен селқостығын туындататын қаталдығы шектентыс талаптарымен сипатталады. Сырттай бұл дөрекі қылықпен тұрпайы, жалған сөзден, екіжүзділіктен көрініп, баладақорқыныш пен қорғансыздық сезімін пайда етеді. Адамгершілікті қатынас түрі (стилі) ата-аналардың бала тұлғасына болған сыйластық, құрметімен, оның көзқарас, ой-пікірлерін қабылдауымен, өзіндік дербестігіншектемейтіндігімен еленеді. Мұндай отбасылар балалардатына құлақ түре алады, өз шешімдерімен баланытұсауламайды, оның шығармашыл ынтасының дамуынакөмектеседі. Бұл отбасы жағдайында бала өзін жайлысезінеді, əрдайым табысты əрекет қуанышына бөленіп, оны ата-анасымен бөліседі, олардан қорықпайды, керісінше, ішкі нəзік сырларын ортаға салып, проблемаларыменбөліседі, кеңестерін тыңдауға асығады, өз қадір мəртебесінсезінеді. Либералды стильдік қатынас отбасы баласының не істесе де бетін қайтармауға, оның жауапкерсіздігі мен өзімшілдігінебастау береді. Балалар ата-аналарының əсіресүйіспеншілігін «қорғаныс» етеді немесе олардың түгелдейелемеу, немқұрайлылығына тап болады. жүктеу/скачать 136,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|