Педагогикалық факультет

1 кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни студенттер оқулықтың 3-4 тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға және өткізуге 15 – 20 минут уақыт беріледі.

2 кезең. Жұппен жұмыс. Әрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз. Төрт адам – алфавиттің төрт әрпімен А, Б, В, Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде әрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды. Мыс; А – Г, В – Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың ортақ шешімге келуіне әкелу. Уақыты – 10 минут.

3 кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері жаңа әріптестеріне мәселені өзіндік шешудің жолдарын және жаңарту мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың әрбір мүшесі басқаның пікірін тыңдауға мүмкіндік алады, мәселені қалай түсінгендігін білдіреді, мәселенің табылған шешімін қорғай білуге үйренеді.

4 кезең. Топтық шешімді қабылдау. Әрбір төртік жиналады. Топ мүшелерінің мәселені әдістерінен хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына ғана емес, сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін ұсынулары мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі. Жұмыстың бұл формасы, яғни ақпаратты белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс – әрекет дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Әсіресе бұл өзгелерден қысылатын студенттерге көмектесіп, студенттердің өзін-өзі бағалауына жағымды әсер етеді.Бірақ, барлық әдістер сияқты бұл әдістің өзіндік кемшіліктері бар. Мәселен, студенттер шағын топтың пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін. Сондықтан өзара әрекеттесудің жаңа формасы «Мозайкаға» көшуге болады. Бұл әдістің мәні топтардың бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді ортағашығаруынан тұрады. Бұл әдістің мазмұны (мәселесі, тақырыбы,т.б) алдыңғы әдістермен бірдей. Алайда , бұл әдістің ерекшелігі мәселенің топ ішінде емес, шағын топтың сыртында шешуге тырысады.

1 кезең. Шеңбер ішінде мәселені шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мәселе 4 адамнан тұратын кіші топтардың ішінде шешіледі. Әрбір қатысушы талқылаудың (15 – 20 мин.) соңында сол топтың ортақ шешімінің жоспарын білуі керек.

2 кезең. Адамдар арасында мәселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі әрекеттерді көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан(әріптік бірлік)қағидасы бойынша құрылған топтар(А-А-А-А)келеді. Әрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мәселені шешу жолдарын ұсынып, өзге топтардың пікірлерімен танысады. Ортақ және тиімді шешім таңдалады.

3 кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте бір оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты 15-20 минут. Бұл өзара әрекетте әрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді. Сабақты интерактивті түрде өткізген кезде студенттер тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын мәселерді де өз бетінше шеше алатын болады.

4. 
   Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
   
5. 
   Технологиясының мақсаты, функциялары.
   
6. 
   Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиясы.
   

Қазіргі заман ағымына қарай білімнің күші бағаланып, оқу-

ағартудың, оның ішінде білімді адамның беделі өсіп келеді. Педагогикалық технологиялар оқыту мақсатына жетудің тиімді, нақты жолдарын көрсетеді. Кез келген оқыту технологиясы іс-әрекеттің қарқындылығы мен белсенділігін арттырады. Кейбір технологияларда бұл құралдар бастыидеялар және нәтиже тиімділігінің негізін құрап, жеке тұлғаның жетілуіне, дамуына бағытталған. Соның бірі – сын тұлғысынан ойлау тенологиясы.

Оқушы санасына сәуле себер түсінік пен ұлағатты ұғымды қалыптастырып, білімді жүйелі түрде меңгеруіне және жеке қабілет деңгейлерін дамытуда осы аталған бағдарламаның маңызыы ерекше екендігін сабақтарда қолданыс тапқаннан байқауға болады. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының психо-педагогикалық негізі ретінде Л.С.Выготскийдің, Ж. Пиаже және Д.Дьюи иееялары алынған. Бұл технологияның авторы Ч. Темпл, К. Мередит, Д. Стилл.

Сын тұрғысынан ойлау технологиясы дегеніміз не? Сын тұрғысынан ойлау технологиясы - өте күрделі ойлау процесі , бұл процес мәліметтің қабылдауынан басталады және шешім қабылдаумен аяқталады.

Сын тұрғысынан ойлау технологиясы – педагогикалық технологияның бірі. Бұл технология оқушылардың мәтінмен жұмыс жасауын және барлық ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын дамытады.

Технологияның мақсаты – оқушылардың сын тұрғыссынан ойлау қабілетін дамыту, оқу процесіне енгізу, қызығушылығын ояту. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы адамдар арасында сыйластыққа және қарым-қатынасқа тәрбиелейді. Әлемге деген әртүрлі көзкөзқарастарын түсінуге көмектеседі. Кез келген мазмұнға сыни көзқараспен қарап, екі ұйғарым пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің еліміздегі Дж. Соростың “Сорос Қазақстан” ашық қоғам институты қоры арқылы бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибесіне ене бастады.

“Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту” бағдарламасы бойынша ол:

Шыңдалған ойлау, кез-келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сыни көзбен қарау;

Күрделі мәселелерді шешуге, аса маңызды жауапты шешімдер қабылдауға сыни көзбен қарау;

үйрету мен үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделген құрылым.

Сын тұрғысынан ойлауды дамытатын оқыту жағдайлары мен әдістері бар. Келесі оқыту жағдайлары сын тұрғысынан ойлауды дамытуға ықпал етеді: сын тұрғысынан ойлау тәжірибесінде мүмкіндік пен уақыттың қажеттілігі, оқушылардың ойлануына рұқсат ету, оқу үрдісіне белсенді қатысқан оқушыларды мадақтау пікірлерін дұрыс қалыптастыруға көмектесу, сын тұрғысынан қарастырылған мәселелердің құндылығын білдіру. Оқушыларды біртіндеп сыни пікірлерін дұрыс айтуға, мәселені уақтылы шешуге үйрету. Сабақта қолданылатын әдістер сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы бойынша стратегиялардың құрылымы, сабаққа дайындық, оқыту барысында қолданылатын, үй жұмысы ретінде берілетін стратегияларға бөлінеді, солардың бірнешеуінің жүргізу әдістемесін назарларыңызға ұсынамын:

1. Топтастыру – оқыту стратегиясы, бұл стратегия оқушыларды еркін және ашық ойлауға үйретеді. Ол ойлауды шыңдайтын идеяларды байланыстыратын бірнеше құрылымынан тұрады. Бұл стратегияның түсіндірмесі мынадай: кілтті сөзді ортаға жазу. Ол тақырып болу да мүмкін. Керекті уақыт өткеннен кейін жазылған пікірлерді топтастырамыз. Қателеріне көңіл бөлінбейді. Ешқандай шешім қабылданбайды.

2. Кубизм әдісі – оқыту стратегиясына жатады. Кубизм өтілетін тақырыпты түрлі қырынан қарастыруға көмегін тигізеді. “кубизм” стратегиясында ойлау, оқу, жазу әрекеттері қатар жүреді. Шаршының көлемі 15-20 см. Шаршының әр бетінің аты болады. Олар 1-ші бетін суреттеңіз: түсі, формасы, көлемі, 2-бетін салыстырыңыз: неге ұқсас?, айырмашылықтары болса неде? 3-бетін – зертте: қандай?, қалай?, неден жасалған? Шығу тегі, тарихы. 4-беті – пайда болған ойлар: ойыңызбен байланыстырыңыз, ойыңызға нені келтіреді? Осы мәселеге байланысты қандай мәселелер бар? 5-бетін қолданыңыз: онымен не істеуге болады? Қалай қолодану керек? 6-бетін талқылаңыз: қолданыңыз, не қарсы шығыңыз, өз ойыңызда тұрыңыз, дәлелдеңіз.

Кубиктің 6-бетіне жазбаша жауап беріледі. Әр оқушы кубиктің 3-бетін таңдап жұбына жауабын оқиды. Бір жұп оқиды, келесі жұп оған сұрақ қояды, не оны мадақтайды.

1. 
   суреттеңіз
   
2. 
   салыстырыңыз
   
3. 
   байланыстырыңыз
   
4. 
   саралаңыз
   
5. 
   қолданыңыз
   
6. 
   талқылаңыз
   

1. 
   Суреттеңіз – ойыңызша тақырыпқа жақын келіп, түсінігіңізді
   

2. 
   Салыстырыңыз – неге ұқсас, айырмашылығы бар ма?
   
3. 
   Нені ойлаттырады, ойыңызға нені келтіреді. Ұқсас заттар ма,
   

4. 
   Саралаңыз – қалай жасалғанын айтыңыз, өзіңіз жасаңыз.
   
5. 
   Қолданыңыз – онымен не істеуге болатынын айтыңыз.
   
6. 
   Талқылаңыз - өз ойыңызда тұрыңыз, өзіңіздің дәлеліңізді
   

Бұл әдісті ой толғауда қолдану тиімді.

Бір-біріне айқасқан шеңбердің екі жағына салыстырылуғаберілетін объектілердің ортақ сипаттамалары беріледі. Ал, айқасқан жеріне екеуіне ортақ сипат тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады, яғни, салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясы.

1. 
   Қызығушылықты ояту
   
2. 
   Мағынаны тану
   
3. 
   Толғаныс