Педагогикасы казакстан республикасы

А ТА-А Н А Л А РД Ы Ц П Е Д А Г О Г И К А Л Ь Щ
М Э Д Е Н И Е Т Ш К 0 Т Е Р У Ж О Л Д А РЫ
12.1 Ата-аналардьщ педагогикалык; мэдениетш
котеру туралы угым
Бала - ата-аналардьщ eMipiHe мэн мен магына, импульс беретш 
таусылмайтын кайнар кез. Эр ата-ана ез баласыньщ болашагына 
кажетп кaбiлeттepдi дамыту ушш езш унем1 жетиццрш отыру ка­
жет. Отбасы тэрбиеЫ дегешм1з алдымен ата-аналардьщ езш-оз! 
тэрбиелеу! деп еткеннщ улы педагогтары бекер айтпаган. Себе- 
6 i ,
оз1нде жок кабшетп бала бойында калыптастыру жэне езщ 
кунделжт1 ж1берш отырган кателжтер1нд1 балацныц ж1бермегенш 
талап ету де ете киын.
Кебше ондай кател1ктер отбасы мушелершщ eMip суру, езара 
карым-катынас жасау эдеттерше, бала тэрбиесше катысты дурыс 
капыптаспаган пш рлерш е байланысты. Мысалы, баласын тыцда- 
ту 
y m i H OTipiK 
агтдайды немесе койылатын талаптарында бeлгiлi 
6 i p
жуйелшж жок. Л. 
Н. 
Толстой «Ата-аналардын басты кател1п - олар- 
дьщ ен алдымен ездерш тэрбиелеп алмай, балаларын тэрбиелеуге 
тырысатындыгында» деп бала тэрбиеЫ туралы отбасы мушелерше 
Кунды 
n i K i p
айтады.
Тэрбие - ересектердщ максатты ю-эрекеттер1. Онын нэтижел1 
болуына б1ркатар жагдайлар: отбасы мушелершщ карым-катынасы, 
ата-аналардын рухани-адамгершшж мэдениет1, элеуметтж катынас 
тэж1рибес1 жэне т.б. эсер етедк Соныц ш ш де, ата-аналардын педа­
гогикалык мэдениет1 ерекше релге ие.
Педагогикалык мэдениет б1ркатар компоненттерден турады. 
Олар: бала тэрбиес1мен айналысу кажеттипгш TyciHyi мен оган де­
ген жауапкершипп, бала тэрбиелеу, окыту, дамыту туралы бш1м1, 
отбасында баланыц ю-эрекет1 мен ©MipiH уйымдастыру туралы нак­
ты практикалык 6uiiri, тэрбиелж ic-шараларды жузеге асыруы, бас­
ка тэрбие институттарымен байланысы.
Адамзат ата-аналарга бала тэрбиеЫ туралы арнайы дайындык- 
тыц кажет екендйш ежелден-ак тусшген. Бул мэселе улы ойшылдар 
мен педагогтардыц ецбектершде непзделген. Алгаш рет бала тэр-
188

биеси мен оларды окыту туралы аналарга арналган багдарламаны 
Я. А. Коменский «Аналар мектебЬ> атты ецбепнде усынды. Ал, ана­
ларга практикалык кемек керсетуге талпыныс жасаган Ф. Фребель 
болды. Ол аналардыц педагогикалык мэдениетш кетеру максатын- 
да балаларга дурыс тэрбие беру тэсшдерш улп ретшде керсететш 
балалар бакшасын курды. Осылайша эр елде ата-аналардьщ педа­
гогикалык мэдениетш кетеретш езшдж ж уйеа калыптаса бастады.
K,a3ipri кезде де бул мэселе езшщ езектш п н жойган жок. Буп 
тэрбие YAepici мен отбасыньщ тэрбиелж мшдеттершщ курделенуь 
не байланысты болып отыр. Педагогикалык мэдениет тэрбие мэсе- 
лелерш угымды шешуге мумкшдж бередг Балага педагогикалык 
сауатты эсер ету ерте жастыц eзiндe-aк мацызды болып отыр. Ce6e6i 
баланыц букш психикалык, рухани жан-дуниес1 жаца калыптасып 
келе жаткан кезде ананыц тэрбие эдютер1 мен куралдарын утымды 
пайдалана бшушщ мацызы зор.
Сонымен, Ka3ipri кезде ата-аналардыц педагогикалык мэдение­
тш кетеру когамдык кажеттшж болып отырганын ацгару киын емес.
Педагогикалык, мэдениет -
накты бш1м беру уйымдары- 
ныц мэдени ортасын уйымдастыру ерекшел1п мен мэнш зерттейтш 
педагогикадагы жаца багыт. Педагогикалык мэдениет - бул адам- 
заттыц жалпы мэдениетшщ 6ip компонента
L
# 
г f 
Ата-аналардьщ педагогикалык, мэдениет! -
олардыц тэр­
биелж кызметтершщ непзк Отбасындагы бала тэрбиесшщ сэтп 
болуы мен нэтижелел1п ата-аналардыц педагогикальж мэдениетшщ 
децгешне де байланысты. Ата-аналардыц педагогикалык мэдениет1
- тэрбие удерюш когамдык талаптарга сэйкес уйымдастыруга мум- 
кiндiк беретш арнайы механизмдер мен куралдардыц жиынтыгы.
Бул механизмдер мен куралдарга ата-аналардыц накты тэрбие 
максаттары мен оган жету амалдарын угынуы, тэрбиелеу туралы 
гылыми бшмдер1 (психологияльж-педагогикальж, этикалык, фи- 
зиологиялык-гигиеналык), педагогикалык 
6uiiKTepi 
мен дагдылары 
жатады. Алайда, бупар туралы барлык ата-аналардыц бЫм1 жет- 
к ш к п деп айта алмаймыз.
Ата-аналардыц педагогикалык мэдениетшщ мэш - от-
189

басыныц алдына койган тэрбиелж мшдеттерд1 саналы турде шешу 
амалдарын мецгеру. Педагогикалык мэдениеттщ курамды б е л т ата- 
аналардыц педагогикалык бшм1мен, оларды тэж1рибеде пайдапану 
амалдарын игеру барысында калыптасатын педагогикалык шебер- 
л т болып табылады. Педагогикалык шеберлжке: педагогикалык 
такт, балага эдш, дурыс талап кою, педагогикалык техниканы мец­
геру, баланыц даму ерекшелпш болжай бшу, оны бакылай бшу ка- 
бшетше ие болу жатады.
Ата-аналардыц педагогикалык позициясыныц купгп немесе эл- 
ci3 болуы, олардыц интеллектуалдык децгешне де байланысты. Ал 
интеллектщ басты корсетюштершщ 6ipi — бипм. Ата-аналардыц 
интеллектуалдык децгеш олардыц бала тэрбиесше катысты жауап- 
кершшжтер1 мен мудделерш гана аныктап коймайды, сонымен 6ipre, 
балалардыц ержету удер1сшде кандай езгерютер болатынын дурыс 
тусшу кабшетш де аныктайды. Сонымен катар интеллектуалдык 
мэдениет педагогикалык мэдениеттщ синоним! болып табылмайды. 
Ата-аналардыц жогары б ш м децгеш ез-езшен олардыц накты 
ойланган педагогикалык стратегиясы мен тактикасына кепшдеме 
бола бермейдг Кей жагдайларды жогары 6miMi бар адамдардын 
оз1н1ц бала тэрбиесшдеп педагогикалык эл азд н ш ем4рлж тэж1рибе 
керсетш отырады. Ал кейб1р ата-аналар жогары б Ы м аз-ак бала- 
ларын c3TTi тэрбиелеп жатады.
Ата-аналардыц педагогикалык мэдениет1 отбасыныц тэрбиелж 
тэж1рибесшен, тэрбие максаттарын ересек отбасы мушелершщ же­
те туЫнушен жэне оны жузеге асыру барысында пайдаланылган 
тэрбие куралдарынан 

жүктеу/скачать 8,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: