Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов
жүктеу/скачать 2,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Bastauysh mektep pedagogikasy Babaev
- Бұл бет үшін навигация:
- Оқуға ынталандыру Ынталандыру
| шағын топпен:
3-7 оқушы тапсырманы бiрiгiп орындай- ды, оның нәтижесi бүкiл сынып қатысуымен талқыланады; – жұптасып: екi оқушы қойылған мiндеттердi талқылайды, шешiмiн iздестiредi, кейiн олар шағын топта немесе бүкiл сы- ныпта талданады; – жеке-дара: әр оқушы тапсырманы өз бетiнше орындай- ды, кейiн мәселе шешiмi басқалар шешiмдерiмен салыстыры- лады. • Сабақ барысындағы оқу жұмыстарының өзгерiсiн бала- лар жағымды ауысулар кейпiнде қабылдайды. Мұның себебi – бiрқилы оқу әрекеттерiнің көп мәрте қайталануынан балалар шаршайды, зейiнi талады. Керiсiнше, жаңа ақпарат хабарлан- са, жаңа мәселелер шешiлiп жатса, жаңа кедергiлердi жеңу мақсаты қойылса, оқуға деген ынта арта түседi. Сондықтан, оқу жағдайларын өзгертiп тұруды бiрде ұмытпау қажет. Сонымен, мұғалiм өз оқушыларының оқу сеп-түрткілерi мен әрекет қылықтарын тұрақты зерттеумен айналысады. Бұл үшiн ол бақылау, анкеттеу, әңгімелесу, эксперттi бағалау тәсiлдерiн қолданады. Зерттеулер белгiлi жүйе бойынша өткiзiледi. Педа- гог оқушылар қызығуын көтерудің жолдарын жақсы бiлiп, олар- ды жағдайларға байланысты қолдана алуы тиiс. 165 Оқуға ынталандыру Ынталандыру (стимулирование), қазiргi заман түсiнiмiнде, оқушыны қандай да бiр затқа ойыстыру, ниеттеу мәнiн аңдатады. Адам болмысы солай да қалыптасқан: егер оған үздiксiз ескерту берiп тұрмаса, өзiндiк немесе сыртқы күштеулер болмаса, ал кейде тiкелей мәжбүрлеу әрекетiн қолданбаса, ол орнынан қозғалмайды, белсендi әрекетке кiрiспейдi де. Бiр за- мандарда оқуға деген құлықсыздықты әншейiн ерiншектiкпен баламалап, және ол қасиет келеңсiздiгiн жеңу үшiн қарапайым да табиғи шара – әртүрлі формада, тiптi тәндiк жазалаумен орындалатын зорлау әдісiн қолданған. Бүгiнгi бала – еркiн де тәуелсiз тұлға. Оны қорғайтын заңдар баршылық. Осыдан мұндай оқушыға қаратылған қатынас та басқаша болуы мiн- деттi. Оқушының бiлiм жолы - қиын жол. Тек бiр ғана оқу қажеттiгiн түсiну бұл жолды басып өту үшiн жеткiлiксiз. Көп жағдайларда бала барша нәрсенi өз ақылымен танып, бiлiп тұрады. Бiрақ оның ақыл-есi тiкелей ықпал жасаған себептермен байланы- судан, көңіл-күй толғаныстары жетегiнде қалады, нәтижеде оқушы өзi таңдаған iстерiне дәлел iздейдi және оны таба- ды да. Бұл жағдайда мәселе шешiмi дұрыс iрiктелген және қолданылған ынталандыру шараларына байланысты болады. Кiшi оқу жасындағы балалардың iс-әрекетi мен мiнез-құлығының сеп-түрткілерiн және ынталандыру жолдарын қолдану өзiндiк ерекшелiктерге ие. Бала табиғатын тану, оның қажеттерi мен тiлек-ниеттерiн сезiну – барша мәселелердің шешiмiне сай кiлт табумен бiрдей. “Балалар ненi сүйеді, олардың қалағаны не?” сұрағына С.Т.Шацкий былай деп жауап бередi: “….балаларда тума қатынас түзу қасиетi күштi дамыған, олар бiр-бiрiмен жылдам табысады – ойын, әңгіме, таусылмас өзара сәбилер былдыры – осы тума қасиеттің белгiлерi… … Балалар өз табиғатынан шаршауды бiлмейтiн зерттеушiлер, олардың шапшаң өрiс алатын әуесқойлығы, шексiз сандағы сұрақтары, бар нәрсенi түртiп, ұстап, ауызға салып, байқастыруы – бәрi осы табиғи қызықсынуынан… 166 … Балалар өзiн көрсетуге, өзi жөнiнде әңгімелеуге, өзi алған әсерлерiн бiлдiруге құмар. Осыдан ол өз “менiн” бiрдейiне әсiрелеуге және фантазиясы мен қиялын дамытуға ұмтылады – бұл бала шығармашылығының тума сипаты… … Бала жасампаз келедi, жоқтан бар қылады, жетпегенiн қиялымен толықтырып жатады… … Бала мiнезiнің қалыптасуында орасан ықпалды нәрсе – бұл елiктеу инстинктi”. Осыны түсiнуден, ынталандыруға жасанды бет бұрмастан, немесе оны балалар ниеттерi мен ұмтылыстарынан, өсiп келе жатқан адамның заңды табиғатынан сырт iздестiрудің қажетi жоқ. Мұғалiмнің барша қателiктерi – оқушы әрекет-қылығының шынайы сеп-түрткілерiмен қызықпай, үстiрт, кездейсоқ ықпалдарды ескеретiнiнде. Бұл жағдайда оның тұрақты нәтижеге жете алуы, сәйкес ынталандыру жолдарын таңдауы және қолдануы мүмкін бе? Күмәндi. Оқушыны танып бiлу ұраны жаңа мән-мағынаға ауысады – зерттеу жұмысы қажеттi де қолайлы қызықтыру мен ынталандыру әдістерiн табу және пайдалану үшiн жүргізіледi. Қорытындылай айтатынымыз, кiшi жастағы оқушы үшiн әсте-ақырын және жұмсақ қолдаулар мен қуаттаулар орасан маңызды келедi. Мұғалiм оқушы тiлектерi мен ниеттерiн үздiксiз зерттей отырып, бала табиғатынан туындайтын ынталандыру жолдарын табуда шаршап, шалдығуды бiлмегенi қажет. жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|