Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов
жүктеу/скачать 2,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Bastauysh mektep pedagogikasy Babaev
- Бұл бет үшін навигация:
- Сұрақ қою және оның жауабын тыңдай бiлу
- Көрнекiлiкпен оқыту принципi
| сенiм, наным деңгейiне өтiп,
оқушы әрекетiне басшылық болатындай дәрежеде оқытыңыз. – Өзіңiз тәрбиелеп жатқан балаларды дербес, өз бетiнше ойлауға және әрекет жасауға үйретiп барыңыз. Бiреудің атқанын қайталауға, екiншi бiреуге сыбырлап жәрдем беруге және ойсыз елiктеуге жол бермеңiз. – Оқушылардың шығармашылық ой-өрiсiн мәселелерді жан-жақты талдау жәрдемiмен дамытуға тырысыңыз, мәселелердi бiрнеше қисынды айырмасы бар тәсiлдермен ше- шуге үйретіңiз, шығармашыл тапсырмаларды жиi қолданыңыз. – Сұрақ қою және оның жауабын тыңдай бiлу – бел- сендiлiкке ынталандыру мен оны қолдаудың маңызды шарты. Сұрақ қандай болса – жауап сондай, мұғалiм оқушыны қалай тыңдаса – оқушы мұғалiмдi солай тыңдайды. 186 Көрнекiлiкпен оқыту принципi Бұл ежелгi замандардан қолданылып келе жатқан аса та- нымал және сезiмдiк түсiнiктi принциптердің бiрi. Оның не- гiзiнде келесiдей ғылыми заңдылықтар жатыр: адамның сезiм мүшелерi сырттай тiтiркендiргiштердi әртүрлі қабылдайды, адамдардың көбi көру мүшелерінің аса жоғары сезiмталдығына ие; қабылдағыш жүйке (рецепторлардың) орталық жүйке- жүйесiне бағытталған байланыс оптикалық каналының өткiзгiштiк қабiлетi өте жоғары; көру ағзасының (оптикалық ка- нал бойынша) миға келiп түсетiн ақпарат қайта таңбаланбайды, ол оқушы есiнде жеңiл, тез және берiк бейнеленiп қалады. Оқу тәжiрибесi көрнекiлiк принципiн қолданудың көптеген ереже- лерiн iске асырған. Солардың кейбiрiн еске салайық: – Сөздік формада, ауызша не жазбаша өрнектелген материалдарға қарағанда, табиғи күйiнде берiлген заттар жақсы, жеңiл әрi тез есте қалатынын ескерiп, оларды оқу үдерiсiнде пайдаланыңыз. – Есіңiзде болсын, сәби ойы формалармен, түр-түстi бояу- лармен, дыбыстармен, түйсiктермен өрнектеледi. Осыдан бала санасы жалпы дерексiзденген ұғымдар мен сөздерден құрылмай, оның тiкелей қабылдауындағы нақты бейнелердi арқау етедi. – Оқушылар үшiн ең маңызды ереже: мүмкін болғанша сезiмдiк қабылдауды пайдаланыңыз, дәлiрек айтсақ, көз қабылдауына – көретiндi, құлақ қабылдауына – естiлетiндi, иiс, дәм қабылдауға – тиiстi мүшелердi. – Бiр көрнекiлiкпен шектелiп қалмаңыз: көрнекiлiк – мақсат емес, оқушының ойын дамыту және оны оқыту құралы. – Оқыту және тәрбиелеу барысында есіңiзде болсын: ұғымдар мен дерексiзденген тұжырымдар бала санасына нақты деректер, мысалдар және бейнелер негiзiнде жеткiзiл- се, тез әрi жеңiл қабылданады; олардың мәнiн ашуға әрқилы көрнекiлiк түрлерін пайдалану қажет. – Көрнекiлiктi тек сурет ретiнде қолданбастан, оны мәселелiк жағдайларда өзбетiнше бiлiм алу көзi ретiнде де пайдаланған жөн. Бұл оқушылардың тиiмдi iзденiс және зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруға мүмкіндiк бередi. 187 – Көрнекi құралдар сабақта өтiлiп жатқан заттар мен құбылыстар жөнiнде өте анық және дұрыс ұғымдарды қалыптастыруға жәрдемiн беретiнiн оқу және тәрбие барысын- да есіңiзден шығармаңыз. – Оқушы бақылаулары жүйелестiрiлiп, себептер және сал- дарлармен сәйкестендiрiлсiн. – Көрнекi құралдарды қолдана отырып, алғашқыда бала- ларды ондағы берiлген бейнелердi тұтастай қабылдауға, кейiн бастысын және екiншi дәрежелiлерiн өз алдына, содан соң - қайталай тұтастыққа келтiруге үйретіңiз. – Әртүрлі көрнекiлiктi пайдаланыңыз, бiрақ көрнекi құралдарыңыздың саны шектен асып кетпесiн, себебi бұл баланың зейiн шашыраңқылығын пайда етiп, негiзгi мән- мағынаны қабылдауға кедергi жасайды. – Көрнекiлiктi пайдалануда оқушылардың сезiмдiк тәжiрибесiне қозғау салыңыз: бұрын қалыптасқан ұғымдарға арқа сүйеуден ендi игерiлiп жатқан түсiнiктер көрнекi нақтылыққа келедi. – Балалармен бiрге көрнекi құралдар жасауға қатысып тұрыңыз: ең жақсы және әдемi көрнекi құрал – балалардың өз қолдарымен жасағандары. – Өзіңiз жеткiлiктi бiлмейтiн нәрсенi ешуақытта көрсетушi болмаңыз. Көрнекi құралды пайдалануға мұқият дайындалыңыз. – Осы заман көрнекi құралдарын – теледидар, бейнетаспа, экранды құралдарды және т.б. – ғылыми негiзде пайдалануға тырысыңыз; оқудың техникалық құралдарын игеріңiз; – Көрнекi құралдарын пайдалану барысында балаларды зейiндiлiкке, бақылаушылдыққа, ойлау мәдениетiне, құрастыру шығармашылығына, оқуға мүдделi болуға тәрбиелеңiз. – Көрнекiлiктi өмiрмен байланыстырудың бiр жолы ретiнде пайдаланыңыз. – Оқушылардың жас деңгейi жоғарылаған сайын көрнекiлiк орнына дерексiзденген рәміздік таңбаларды пайдалануға көбiрек ден қойыңыз; осыған байланысты мұғалiм түсiндiрiп жатқан құбылыстарының мәнiн олардың болмыстағы нақты бейнесiмен сәйкес болуына көңіл бөлгенi жөн. 188 – Есіңiзде болсын, көрнекiлiк – бала психикасына күштi ықпал жасайтын құрал. Егер ол орынсыз немесе жеткiлiк- тi түсiнiспестiкпен қолданылса, балалардың ойын басты мәселелерден шеттетiп жiберуi, сонымен бiрге көзделген мақсат көрнекi құралдан көмескiленiп қалуы мүмкін. – Көрнекiлiктi шектен тыс қолдану бiлiмдi тереңнен меңгеруге кедергi жасап, дерексіз (абстракт) ой дамуына, жалпы және жалпыланған заңдылықтардың мәнiн түсiнуде зиян келтiруi мүмкін. жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|