Жүйелiлiк және бiрiздiлiк принципi

189
– Егер жауабы табылмайтынына не шешiмi шықпайтынына 
көзіңiз жетсе, ондай сұрақтарды немесе мәселелердi сабаққа 
қойып әуре болмаңыз.
– Материалдың мазмұндық, сондай-ақ оқу тәсiлдерiнің 
жүйесiн бұзуға жол қоймаңыз, ал егер жүйе себепсiз өзгерiске 
түсе қалса, үлгермеушiлiктің алдын алу үшiн олқылықтарды 
түзетуге тырысыңыз. 
– Әрдайым пән аралық байланыстарды пайдаланыңыз. 
Мазмұндық тұрғыдан, сондай-ақ оқу әдістемелерiнде бастауыш 
мектептің барша сыныптар арасындағы сабақтастықты 
қамтамасыз етіңiз. 
– Оқу әдістемелерiнің жетiстiктерiн пайдаланыңыз: өз 
оқушыларыңызбен тiрек-конспекттер, оқу материалының 
құрылымды-мәндік сұлбасын түзіңiз, бiлiмдердi игеру барысын 
жеңiлдететiн шараларды қолданыңыз. Оқу барысында жүйелi-
лiк пен бiрiздiлiктi қамтамасыз ету үшiн бұрын өтiлгендердi жиi 
қайталап отырыңыз және жетiлдiрiп барыңыз. 
– Қысқа және қорытынды қайталауларды сабақтың ба-
сында немесе ақырында үй тапсырмаларына байланысты 
қолданып қана қоймай, оларды бүкiл сабақ барысында негiзгi 
мәселеге орай, сонымен бiрге жеке мәселелердi баяндаудан 
соң да пайдалануды ұмытпаңыз. Жаңа материалдарды өтудi 
күрделендiретiн жағдайлардан сақ болыңыз. Сабақ тақырыбына 
жасанды ендiрiлген, оған тiкелей қатысы жоқ идеялар (бiлiмдiк, 
дамытушы, тәрбиелiк) дәрiс нәтижесi мен оқу құндылығын 
кемiтедi. Осыны ескере отырып, аса маңызды болған идея-
ларды оқу мазмұнына және балалардың мүмкіндiктерiне орай 
игертудi, оқу-тәрбие үдерiсiнің жылдық жоспарына ендiрудi ал-
дын-ала көздеңiз.
– Өтiлгендердi қайталау сабақтың басында бiлiм және 
ептiлiктердің игерiлу деңгейiн анықтау үшiн немесе сабақтың 
ақырында ұсынылған ақпаратты бекiту үшiн ғана орындалмай, 
бұл жұмыс логикалық бiтiмге келген оқу бөлiктерiнің әрбiрiнен 
соң сабақ барысында iске асып отыруы шарт. 
– Оқушылардың ой өрнектеу тәсiлдерi мен формала-
рын бақылап баруды естен шығармаңыз. Тұрақты әрi үлкен 
шыдамдылықпен балаларды дербес еңбектенуге үйретіңiз. 
Тапсырмаларыңыз дербес орындалуда бiрте-бiрте күрделенетін 

190
болсын, сонымен бiрге олардың табысты орындалуы үшiн 
мүмкіндiктер жасаңыз. Iстi мүмкін болғанша оқушының өзi 
орындасын, қажет болса, көмек беріңiз. 
– Оқудан болар жарқын болашаққа оқушылардың сенiмiн 
жеткiзіңiз. 
– Сезiмдiк тәжiрибе мен тiрек бiлiмдердi орынсыз әрi жиi 
жаңғыртуға әуесқой болмаңыз, жаңа бiлiмдердi игеруге ғана 
қажеттерiн еске түсiріңiз, әркiмге белгiлi әшейiн бiлiктердi ха-
барлау үшiн өзi де тығыз сабақ уақытын алмаңыз. 
– Жүйенi түсiну – логиканы, ал оны қалыптастыру – сезiм 
мен эмоцияны қажет ететiнiн ұмытпаңыз. Оқу көтеріңкi көңіл 
және шабытпен жүргізілетін болсын, өмiр, әдебиеттің жарқын 
деректерiн пайдаланыңыз: ұғымдар түсiндiредi, бейнелер елiк-
тiредi, ынта әрекетке келтiредi. 
– Бөлiм, курс ақырында мiндеттi түрде жалпылау және 
жүйелестiру сабақтарын өткiзіңiз. 
– Оқушылардың ауызша жауаптары мен жазба жұмыста-
рында жiберiлген қателердi тұрақты түрде, үлкен шыдам және 
тiлектестiкпен жөндеп отырыңыз, балаларды өз қателерiн 
жүйелi талдастыруға үйретіңiз. 
– Шаршаған балаларды жасанды жолмен елiктiрмеңiз. 
Олардың жаңа әрекетке, соны тапсырмаларға құмарлығын 
орынды пайдаланыңыз. Оқушылардың ақыл белсендiлiгiн да-
мыту және қолдау заңдылықтарын ұстаныңыз, ой жұмысында 
көтеріңкi мезеттермен бiрге шаршап-шалдығу да болатынын 
ұмытпаңыз. 
– Шектен тыс “айла” қолданып, оқушылардың бiрнеше 
дәрiстерде игеретiн материалын бiр сабақта өтiп, үйретемiн 
деуден аулақ болыңыз. 
– Есіңiзде болсын, бiлiм қалыптастырудағы жүйелiлiк – оны 
естен шығармаудың бiрден-бiр кепiлi. Ұмытылған бiлiмдер 
жүйе негiзiнде тез қалпына келедi, ол болмаған жерде – қайта 
жаңғырту үдерісi қиындасады. 
– Я.А.Коменскийдің “Барша нәрсе бiрiздi ажыралмас байла-
ныста жүргізілуі тиiс: бүгiнгi кешегiмен бекiп, ертеңгiге жол са-
луы қажет”. – деген кеңесiн бiр де бір есіңiзден шығармаңыз. 

191

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: