Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов

192
– Қайталаулар жиiлiгi оқушының ұмыту жағдайларына 
сәйкес болуы тиiс. Қайталаулардың көбi жаңа материалдың 
өтiлу iзiмен, яғни ақпараттың ең көп жойылатын мезетiнде 
ұйымдастырылып, ал кейiн бұл бекiту жұмыстары бiрте-бiрте 
кемидi, бiрақ толық тоқтатылмайды.
– Оқушыларды өз мүмкіндiктерiне сәйкес күш салып, жұмыс 
iстеуге үйретіңiз. Ерiншектiкке жол бермей, тиiмдi iс-әрекет 
желiсiн қалыптастырыңыз. 
– Алдын-ала оқу үдерісiне аса қажет екi сапаны – қызығу 
мен ұнамды қатынас қалыптастырмай, жаңа материал өтудi 
бастамаңыз. 
– Оқу материалын ұсынуға назар салуды ұмытпаңыз. Өзара 
қисынды байланыстағы бiлiмдер мен нанымдар жеке-дара, 
тұтастығы жоқ ақпараттарға қарағанда, берiк игерiледi. 
– Оқу қарқыны төмендегенiн байқаудан, кейiн қалдырмастан 
оның себебiн анықтаңыз. Бұл жағдайдағы себептер түрі келесi-
дей болуы мүмкін: оқу барысына қызығушылықтың болмауы 
және шаршау. Оларды қайта қалпына келтiрудің жолдарын 
iздестiріңiз. Оқу барысын жасанды жолмен жеделдетпеңiз. 
– Оқушылардың ырықты зейiнiн аса жүктемеңiз; тiкелей тап-
сырмалар және көрсетпе беруге құштар болмаңыз. Балаларды 
өз кеңестеріңiздi тыңдап, құлақ салуға үйретіңiз. Оларды өте 
қызықтырған жәйттер жөнiнде ұстамдылықпен әңгімелеңiз. 
Сабақта балаларды оқу жұмысына елiктiргендей материал-
дарды байыппен пайдаланыңыз. Кезектi тәрбие “уағызының” 
орнына – әзiл, ертегi, өнеге хадистер, аңыз-әңгімелер 
пайдаланыңыз. Балалар сiздi түсiнерi сөзсiз.
– Оқушылардың бiрiн-бiрi оқыту жүйесiн кең пайдаланыңыз, 
әрi оны үлкен ептiлiкпен бағдарлап барыңыз. Мұғалiм ұзақ 
уақытын сарп етiп, қалыптастыра алмаған баланың кейбiр 
қасиеттерi осы бiрiн-бiрi оқытуда кенеттен жеңiл әрi жылдам 
пайда болады. 
– Оқушылардың жады қабiлетiн дамытыңыз, есте қалдыруды 
жеңiлдетушi әрқилы тәсiлдердi пайдалануға үйретіңiз. 
– Оқылғанның бәрiн саналы, терең және берiк игертуге 
тырыспаңыз, оқушы ең басты деген ақпараттарды игеруге күш 
салсын, бұл бұдан былайғы оқуды жалғастырудың негiзi.

193
– Күнi iлгерi ұнамды сеп-түрткілер қалыптастырмай, жаңа 
материалды өтуге кiрiспеңiз. Бала санасына күштеп енгiзiлген 
бiлiм ұзақ сақталмайды. 
– Оқу логикасын сақтаңыз, өйткенi өзара қисынды 
байланысқан бiлiмдер берiк игерiледi.
– Өтiлген материалдарды қайталау мен бекiтуде оқушы жа-
дын ғана дамытып қоймастан, оның ой-өрiсi мен сезiмдерiнің 
белсендiлiгiн көтеруге тырысыңыз.
– Бiлiмдердi түсiндiру және бекiту жұмыстарын жүргізумен 
бiрге жаңа мысалдар енгiзiп, нақтылаушы қорытындылар кел-
тiрiп, жарқын көрнекi құралдар пайдаланып, олардың ауқымын 
кеңейтуге көңіл аударыңыз. 
– Материалдарды қайталауда алғашқы танысу са-
бағындағыдай емес, жаңа жүйелердi пайдалануға тырысыңыз. 
Оқушыларды өтiлген материал қорын жаңа тұрғыдан талдауға, 
салыстыруға үйретiп, өз пiкiрлерiн бiлдiруге мүмкіндiк беріңiз. 
– Оқу берiктiгiн қамтамасыз ету үшiн қызықты баяндау 
тәсiлдерiн, көрнекi құралдарды, техникалық оқу жабдықтарын, 
дидактикалық ойындарды қолданыңыз. 
– Жаңа материалды өту барысында оны бұрын игерiлген-
дерiмен байланыстырыңыз, өткендердi жаңа материалдарға 
қоса қайталаңыз. Оқу тапсырмаларыңыз бiрдейiне жеңiл әрi 
бiртектi болмасын: олар балаларды тез шаршатып, даму ба-
рысына кедергi болуы мүмкін. Жаттығуларыңыздың бәрi мән-
мағыналы болуына назар аударыңыз. Белсендi ой мен саналы 
шешiм iздестiрудi, нәтижелердi берiлген шарттармен салысты-
руды қажет еткен жаттығуларды орындау тиiмдi келедi.
– Жаттығу алдын ненi және қалай орындауды, жұмыс 
нәтижесiне қандай талаптар қойылатынын жете түсiндiріңiз, 
өрнек, үлгi жұмыстарын жүргізіңiз. 
– Жаттығулар барысында оқушыларды шаршатып алатын-
дай ауыр жүктемелерге душар етпеңiз. 
– Оқушылардың дамуындағы өзгерiстердi анықтау үшiн 
ғылыми негiзделген нақтамалық тәсiлдер түрін, шараларын 
және бақылау әдістерiн қолданыңыз: тек осылай ғана оқу 
нәтижесiнің тиiмдiлiгiн көтеруге, оның нәтижелiлiгiн мақсатты 
бағдарлап баруға болады. 

194
– Оқушы еңбегiн бағалаумен байланысты жағдаяттарды ес-
тен шығармаңыз: қалаған iс-қызметке саналы және жауапкерлi 
қатынас қалыптастыруға мән беріңiз, өз еңбегiнің желiсi мен
нәтижелерiн бақылап баруға үйретіңiз.
– Бiлiмдердi бекiтудің маңызды формасы – оқушылардың 
өзiндiк қайталаулары. Мұндай жұмыстарға қолдау-қуаттау 
берiп, жиi ұйымдастырылуына жәрдем етіңiз. Балалардың 
сабақтан қалуына, дәрiстерден бас тартуы мен онда жұмыссыз 
отыруына тиым салыңыз, себебi бұл бiлiм және ептiлiктердің 
берiк игерiлуiне нұқсан келтiредi.

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: