Педагогтің технологиялық ептілігіне қойылатын нормативті талаптар.
Тәрбиелік мақсатта әзілді қолдану оңай, егер әзілді конструиациясының ережесін, мәнісін білсе, әзілдің әдістері.
Әзіл әдістері:
1. Ирония – фразамағынасы формасы мағынасына қарсы келеді. Мұғалім ойлағанының керісіншесін айтады. Балаға М.В.Ломоносов жазған: «Ирония бар , егер бір нәрсе арқылы айтсақ, ойлағанымыз қарсы пікір». Шынайы мағынасы иронияның терең жасырылса, одан сайын ол әдемірек болады.
2. Парадокс – күтпген, біртүрлі түсініктер, шынайылығын бірден аңғару қиынға соғады. Стандартталған фразаны, үйреншікті формадағы фразаны түрін өзгертіп қолдануға болады.Әрение, әрбір жеке жағдайда парадокстің жетістігін, басқа да әдістердегідей, болжауға, күтуге болады, бірақ кепілдік беруге болмайды. Дегенменде мұғалімнің салқынқандығынан гөрі, қиын уақытта әзілдей білуі, оқушылармен әңгімеде көбіне нәтижелі болып келеді.
3. Ескерту-бұл әдіс әртүрлі модификацияларда қолданылады. Бірақ барлық жағдайда факт келтіріледі, әрекетіне мағынасымен сәйкестенуі, күлкіге айналуы, есеппен, тәрбиеленуші өздігінен өзінің тәртібіне аналогияны орнатып және алдағы уақытта сабаққа, үлкендерге, т.б. өзінің қарым-қатынасын өзгертеді.Ескертуді қолдануда, міндетті түрде есте сақтау керек, айту барысында міндетті түрде, ешкімге нақты бағдарланылмау керек. Ескерту көбінесе жоғары сынып оқушылары менстуденттермен жұмыста нәтижелі болады. Бозбалалар мен бойжеткендер оқытушының тактикалық қатынасын бағалайды және мекен-жайсыз сөз көбінесе күткендей нәтиже береді. Оқушы мұғалімге деген құрмет сезімін бастанн кешіреді, себебі оны сынып алдында ұрыспай, сенімділік көрсеткені үшін .
4. Қаббаттасқан соқтығысу. Яғни педагогикалық қызметте жиі қолданатын қаббаттасқан соқтығыстың жай түрі – каламбур. Каламбур – сөз ойыны, шешендік, өзіндік тілдік құралдар көмегімен құралады. Көбіне комедиялық мүмкіндікті дыбысталу жағынан бірдей, бірақ мағынасы әрқалай сөздер қолданылса көрініс береді.
5. Қайталау ұшқыр ойлылықтың әдісі ретінде. Комедиялыққа сөздің белгілі бір элементтері немесе сөзін қайталау жолымен жетеді. Оның нәтижесі бассыздыққа, шынайы еместікке, күтпегенді қайталағанға қарағанда және егер бұл шынайы жағдайларды талап етпеген жағдайларда болады.
6.Епсіздіктің ұшқыр ойлылығы. Епсіздік біздің еске қарсы келуші және күнделікті өмір тәжірибесіндегі жағдайларда көрінеді. Бұл жиі екі қарама-қайшы пікірлер, бір контекстте берілген, олар бір бірігетіндей немесе жай адам тәртібіндегі ойсыз, мағынасыздық жайлы әңгіме, қалыпты өмір мен жұмысқа кедергі болып табылады.
7.Жеке немесе күтпеген белгілер бойынша салыстыру. Бұл әдісті қолданғанда, мүлдем салыстыруға келмейтін,бір-біріне ұқсайтын заттар немесе құбылыстарды салыстырады.
8. Абсурдқа дейін жеткізу. Бұл әдісті қолданғанда, бастапқыда әңгімелесушінің ойымен келіседі, ал кейін қысқа сылтаумен айтылған сөздің мағынасын өзгертеді.Ыңғайсыз айналып, оқушы үстел үстіндегі секундомерді еденге түсіріп сындырып алады. Мұғалім, балалардың қорыққан түрлерін көріп, күлімдеп айтады: «Іс істелді және ештеңені өзгерте алмайсын. Және бұл жалғыз жұбаныш, ежелде айтылғандай, біреудің орнына басқаның басын шапқан.» Балалар күлімсіреді, мұғалім үстелін айналшықтап: «Біз сынғаннан жаман емес секундомерді сатып аламыз...». Тәжірибелі мұғалімдер біледі: ешқандай сөгіс, ең шынайы өкінулер, әзіл жасағандай болмайды, әсіресе педагогтың оқушыларға деген қызығушылығы шектелген жағдайда, жоғарыдағы жағдайдағы сияқты.
Өзіндік бақылау сұрақтары
Мажорлық қабілетке анықтама беріңіз?
Әзілге қойылатын талаптарды атаңыз?
Достарыңызбен бөлісу: |