Психология
«сезім мүшелерінің ерекше энергиясы»
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| «сезім мүшелерінің ерекше энергиясы»
деген теорияны нақтылады. Бұл теорияның астарында сезім мүшелерінің эрқайсысы (көз, құлақ, тері, тіл) сыртқы дүние әсерлерін бейнелемейді, нақты шындық үдерістерден хабар бермейді, болғаны — сырттан өзіндік үдерістерді қоздырушы ықпалдарды ғана қабылдайды деген пікір жатыр. Бүған идеалистердің келтіретін дэлелі: көзге қандай да эсер болса, жарқыл туындайтынын, күлакта механикалық не электрлі эсер- ден ызың пайда болатынын алға тартады. Осыдан, сезім мүше- лері сыртқы әсерлерді бейнелемей, олардан тек қозу күшін ала- ды, ал адам қоршаған дүниенің объективтік эсерлеріне ұшыра- май, сезім мүшелерінің эрекетін бейнелейтін өзінің субъек- тив кейпін ғана тани алады дегендей қорытынды пайымдайды. Бүл сезім көзі-түйсік адамды қоршаған дүниемен байланыс- тырмай, олар арасын ажырата түседі деген сөз. Субъектив идеа лизм негізіне алынған бұл қорытынды адам тек өзін ғана тануға қабілетті, ол өзінен басқа болмыс барлығын дәлелдейтін ешқан- дай дерек көзіне ие емес деген кертартпа теорияга арқау болды. Субъектив идеализм теориясы адамның сыртқы дүиені объек тив бейнелеу мүмкіндігі жөніндегі ғылыми көзқарасқа тікелей қарсы. Сезім мүшелерінің эволюциясын зерделі зерттеу нәти- жесінде ұзаққа созылған тарихи дамудың жемісі ретінде объек тив болмыстағы материя қозғалысының формаларын қабыл- дайтын мүшелердің (рецепторлар), дыбыстық тербелістерге жауап қатушы тері рецепторларының, сондай-ақ белгілі диа- пазондағы электромагниттік толқындарды бейнелеуші көру рецепторларының қалыптасқаны белгілі болып отыр. Ағза эво люциясын зерттеу арқылы ғылым адам психикасы сезім органдарының өзіндік ерекше энергиясымен қатынас жасамай, эрқандай сыртқа энергияларды қабылдап, оған жауап беретін ерекше сезім мүшесімен байланысқа келетінін дэлелдеді. Ал, қүлақ не көзде қандай да әсерден ызың не жарқылдың пайда болуы сол қабылдаушы аппараттың жоғарғы «маманданды- рылғанын», сонымен бірге өздерінің жүмыс атқару сипатына тура келмеген әсерлерге жауап қатпайтынын көрсетеді. Әртүрлі сезім органдары қызметінің жоғары дэрежеде жікте- луі олар негізінде ерекше құрылым — «рецепторлардың» бо- луынан ғана емес, сондай-ақ шеткі сезім органдары қабылда- ған сигналдарды орталык жүйке аппаратына жеткізуші жоғары дэрежеде «маманданып», жетілген нейрондарға да байланысты. жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|