Құрамы 12 суреттен, 15 кестеден тұрады. Кілт сөздер: қауіпсіздік, дәстүрлі және дәстүрлі емес діндер, конфессия, ислам
жүктеу/скачать 493,07 Kb.
|
дарын жумыс
| Қолданылуы
Барлығымыз білетіндей сирек жер элементтері мен оның балқымалары оптикада, атом және мұнай салаларында кеңінен қолданылады. Генератор және электр құрылғыларын дайындау да да қолданылады. Сирек жер элементтері металлургияда өте маңызды роль ойнайды. Олар никель, алюминий, титан т.б металдармен балқымасы олардың қасиеттерін арттырады. Мысалы әдебиеттерде көрсетілгендей болаттын құрамына 0,03 – 0,07 % ниобий және 0,01 – 0,1% ванадий қосу арқылы оның салмағын 30 – 40% -ға азайтуға болады. Және осы қоспаны пайдаланып мосттарды, көп қабатты ғимараттарды, газ және мұнай құбырланын, бұрғылау аппараттарын салуға олады. Ал олардың жұмыс жасау ұзақтығын 2-3 есе арттырады Диспрозий мырыш балқымаларының тамаша легирлеуші құрамдас бөлігі болып қызмет етеді. Диспрозийді цирконийге қосу оның технологиялық қасиетін күрт жақсартады (бірақ жылу нейтрондарын қамтып алу қимасын көбейтеді). Мәселен, диспрозиймен легирленген цирконий қысыммен өңдеуге оңайырақ беріледі. Диспрозийдің иондары медициналық лазерлерде бұрыннан қолданылады (толқын ұзындығы – 2,36 мкм). Және де катализатор ретінде қолданылады. Диспрозий атом техникасында (борид, борат, оксид, гафнат) нейтрондарды белсенді ұстап қалатын материал ретінде (жамылғылар, эмальдар, бояулар, реттеуші өзектер) қолданылады. Изотоптардың табиғи қоспасының ұстап қалу қимасы шамамен 930 барн, ал изотоптардың табиғи қоспасында нейтрондарды ұстап қалуға ең белсенділері болып диспрозий – 161 (585 барн) және диспрозий – 164 (2700 барн) табылады. поликристалл және әсіресе монокристалл түріндегі диспрозий-темір балқымасы қуатты магниттелуше төзімді материал ретінде қолданылаады. Диспрозийдің жасанды изотоптары атомды энергетикада қолданылады. Олардың ішінде 161 және 164 изотоптары кең ауқымда пайдаланылады. Олар стержіндң реакторлардатнейтрондарды өзіне қосып алу қасиетіне байланысты жиі қолданылады. Яғни лигатура процесі үшін. Кейбір қоспалардың қасиетін арттыру үшін пайдаланылады. Цирконий металын концентрлеп жинау үшін және тығыздау үшін де пайдаланылады. Диспрозий тотығып кетуге бейім. Оған мырыштың бірнеше мөлшерін қосып, оның балқу температурасын арттыруға болады. Ал темірді диспрозийдің магнитті қасиетін арттыру үшін қосады. Яғни, диспрозийдің ферромагнитті қасиетін пайдаланып, көптеген өоспалардың өлшемін, сызықты құрылымын өзгертуге болады. Диспрозийдің қоспаларын да жиі пайдаланады. Мысалы диспрозийдің темірмен қоспасы темірдің тербиймен қоспасынан берік болады. Ал ол қоспаны өте күшті тоқ өткізгіштерге қолданады. Жоға күшті термоэлектрлік құрылғыларда пайдаланады. Қазір осы құрылғыларға диспрозий титанаты пайдаланылады, себебі, мұндай құрылғыдан тоқ өткен кезде құрылғы қатты қызады. Ал бұл қоспа бірінші қабат қызған кезде екінші қабатты суытып отыруға бейім. Диспрозийді люминофор ретінде де пайдаланады. Осы кезде пайда болған жарық дияпрозийдің галогенді қосылысынаң болуына байланысты. Мұндай лампалар өте үлкен аумаққа жарықты таратады. Осы себептен оларды далалы аймаққа орналастырады. Және оларды шыны-люминофор жасауға да пайдаланады. Сирек жер металдарын жалпы электроникада жиі пайдаланады. Ал диспрозий соның ішінде теледидар экранын жасауда қолданылады. Медицинада микротолқын бөлу қасиетіне байланысты, оны терінің онкологиялық ауруларын емдеуге , көз ауруларын емдеуге арналған аппараттарда пайдаланады. Диспрозий ортоферитті электроникада шектеулі қолданысын тауып отыр. Диспрозий оксиді аса қуатты магниттер өндіруде қолданылады. Диспрозий күн спектріне жақын спектрі бар жарықтандырғыш металгалоген шамдар жасау үшін қолданылады. Dy2O3 қызыл жарықтандыру люминофорларының құрамдас бөлігі ретінде пайдаланылады. Биологиялық рөлі тұрғысынан алғанда , диспрозийдің метал шаң – тозаңы өпкпені тітіркендіреді. Қазірге уақытта диспрозийдің практикалық қоладнылуы шектеулі. Диспрозий аз мөлшерде және оныңы кейбір қосылыстары фосфордың , магниттік сплаттардың , арнайы шыныардың құрамына кіреді. Сарапшылар болашықта осы элемент (катализатор ретінде) электроника және химия өнеркәсібінде пайдаланылуы мүмкін деп санайды. Жұмсақ диспрозий ұзындығы 2,36 мкм болатын лазерлік сәуле шығарады. Біз оның глаукома және қатерлі тері ауруларын емдеу үшін медициналық практикада қолданылатынын білеміз. Диспрозийлік шамдар күн сәулесіне ұқсаса сәуле береді, мұндай шамдар қазір қолданысқа енді [8]. жүктеу/скачать 493,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|