Razdel1 1 Кәсіпорын –нарықтық экономиканың негізі ретінде
)Мерзімді жалақы түрі,есептелінуі
жүктеу/скачать 489,79 Kb.
|
Ekonomika Baza
23)Мерзімді жалақы түрі,есептелінуі. Жалақы екіге бөлінеді: - негізгі; - қосымша; Негізгі - бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен өтеген уақыты үшін, орындаған жұмыстары мен өнеркәсіптік өнімдерінің саны мен сапасы үшін белгіленген бағалар мен қызметақы бойынша есептелетін жалақы. Негізгі жалақының құрамына мыналар кіреді: - жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы, кесімді бағалар немесе орташа табыстар бойынша есептелген жалақы; - қызметпен өткерген жылдары үшін үстеме; - ақшалай және натуралды сыйақылар және сыйақы берудің бекітілген тәртібіне сәйкес төленген сыйақылар, қосымшалар; - мерзімінен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша ақы; - түндегі жұмыс үшін қосымша ақы. Қосымша – бұл қызметкердің кәсіпорында жұмыс жасамаған уақытына ҚР заңдарына сәйкес есептелген жалақы. Қосымша жалақының құрамына кіретіндер: - балаларын тамақтандырушы аналарын жұмысындағы үзіліс уақытына төлем ақы; - жасөспірімдердің жеңлдік сағаттарына төлем; - мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындауға жұмсалған жұмыс уақытына төлем; - негізгі және қосымша демалыстар уақытына төлем; - пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы; - шыққанда берілетін жәрдем ақы Бухгалтерлік есепте еңбекақы төлеудің 2 нысаны бар: 1-нысаны – мерзімдік; 2-нысаны - кесімді; Мерзімді еңбекақы жай және мерзімді – сыйақылар болып бөлінеді. Жай мерзімдік еңбекақы тек жұмыспен өтелген уақытпен және қызметкерлердің тарифтік ставкасымен немесе қызметақысымен анықталады. Практикада осы табыстарды есептеудің 3 түрлі әдісі қолданылады: - Сағаттық; - Күндік ақы; - Айлық ақы; Мерзімдік – сыйақылық еңбекақы кезінде тек нақты жұмыспен өтелген уақыт қана ескеріліп қоймай, сондай – ақ еңбектің соңғы нәтижесі ескеріледі (белгілі бір көрсеткішьерге қол жеткізгені үшін сыйақы көзделеді). Кесімді еңбекақы шығарған өнімін ескеруге болатын жұмыскерлерге ғана (токарьлар, тігіншілер, тас қалаушылар) қолданылады.Бұл нысанда еңбекақы төлеудің 5 жүйесі бар: 1. Тікелей кесімді жүйе; 2. Кесімді- сыйақылақ жүйе; 3. Ілгерішіл – кесімді жүйе; 4. Жанама – кесімді жүйе; 5. Аккордық жүйе; Тікелей кесімді төлемде жалақының мөлшері тек шығарылған бұйымның саны мен өнім бірлігі үшін белгіленген бағалауға тәуелді болады. Кесімді – сыйақылық төлемде кесімді жалақы сомасынан басқа, белгілі бір сандық және сапалық көрсеткіштерге қол жеткізгені үшін сыйақы есептейді. Ілгерішіл – кесімді төлемде өндірілген өнімді белгіленген нормалар шегінде тікелей бағалаулар бойынша төлеу көзделген. Ал нормадан тыс бұйымдарды шығару көтермеленген бағалар бойынша (2 есе кесімді бағалаудан аспайтындай төленеді). Жанама - кесімді жүйе жабдықтарға және жұмыс орындарына қызмет көрсетуші жұмыскерлердің еңбек өнімділігін өсіруге ынталандыру үшін қоланылады. Мұндай жұмыскерлердің еңбегі олар қызмет көрстетін негізгі жұмысшылар өндіретін өнімнің есебінен жанама – кесімді бағалаулар төленеді. # жүктеу/скачать 489,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|