Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция маќсаты: Студенттерді топ пен ұжымның айырмашылықтарымен,ұжымның құрылымымен, қызметімен, қалыптасуымен, ұжымға қойылатын талаптармен таныстыру.
- Лекция мәтіні
| Баќылау с±раќтары:
1.Топ дегеніміз не. 2.Топтың негізгі қасиеттері және құрылымы қандай. 3.Топтың қандай түрлері болады. 4.Топ лидерінің функциясы. 5.Топтың даму деңгейі. 17- лекция Таќырыбы : Ұжым туралы Жоспары: 1.Ұжым туралы түсінік 2.Ұжым және жеке адам. 3.Ұжымның құрылымы мен функциясы. 4. Ұжымның қалыптасуы 5. Ұжымға қойылатын талап тар. Лекция маќсаты: Студенттерді топ пен ұжымның айырмашылықтарымен,ұжымның құрылымымен, қызметімен, қалыптасуымен, ұжымға қойылатын талаптармен таныстыру. Лекция мәтіні: 1. Реалды, контактілі топтың жоғарғы дәрежеде ұйымдасқан түрі ұжым. Әрине кез – келген топты ұжым дәрежесіне көтеруге болмайды. Ұжымның басты белгілерін тұңғыш рет тәлім – тәрбие жүйесінде көрсеткен А.С.Макаренко. Оның пікірінше ұжым – мақсат мүдделері бір, көзқарастары ортақ, қызмет үстінде,яғни”біреуі барлығы үшін, барлығы бірі үшін”деп қимылдайтын, белгілі дәстүр – салты бар, өзін – өзі басқаруға шамасы келетін, демократиялық централизм принципін ерекше қастерлейтін адамдар тобы. Қорыта айтқанда ұжым – қоғамға пайдалы қызмет көрсете алатын, ортақ мақсат үшін жұмыла еңбек ететін, асқақ ұйымшыл, ынтымақты, психологиялық тұрғыдан құрыштай берік адамдар тобы. Ұжым туралы көрнекті педагогтар А.С. Макаренко, Н.К. Курпская, В.А. Сухомлинский еңбектерінде тағылым аларлық құнды пікірлер бар. Сол еңбектерде топтарға адамдардың өзара қарым – қатынасы, ұжымның жеке адамға ықпалы, жеке адамның ұжымға ықпалы, олардың орны тағы басқа жәйттер туралы бағалы да, дәлелді мағлуматтар қамтылған. Әлеуметтік психология топтағы, ұжымдағы адамдардың жеке өзара қатнастарын зерттейді. Психология мен педагогика топтағы жеке оқушыларды, бүкіл класс ұжымын социогрмма жасап, матрица құру арқылы зерттеу кең өріс алған. Мұндай әдісті училище оқушылары мен өзге де оқу орындарының шәкірттері сабақ үстінде үйретіп жаттығуларына болатындығы қарастырылып, ондай схемаларды құрастыруға үйретіледі. 2. Жеке адам ұжымнан оқшау болмайды. Ол ұжымның басқа мүшелерімен байланыста болады және солармен бірігіп сол қауымдастықтың бағыт - бағдарын білдіреді.Жеке адам ұжым арқылы басқа ұжымдар мен тұтас қоғаммен байланыста болады. Ұжым - қоғамның бір бөлігі болғандықтан ол өз бойына, сөз жоқ сол қоғамның саяси, эстетикалық, адамгершілік және басқа да идеяларын дарытады. Сондықтан да жеке адам да бұл идеяларды қабылдап, өз ісінде және мінез - құлқында оны басшылыққа алады. Жеке адам материалдық дүниемен және адамдармен қарым - қатынас жасай отырып, белгілі бір тәжірибе алып, сол тәжірибенің негізінде өз мінез - құлқын , қадыр - қасиетін, өзгелерден ерекшелік белгілерге қалыптастырып қана қоймайды, ол сонымен қатар рухани байлықтың аса маңызды құрамдас бөлігі болып саналатын қоғамдық тәжірибені де өз өз бойына жинақтайды. Бірі мен бірі тығыз байланыстағы және одан гөрі 67 67 кең көлемді әлеуметтік ортадағы келіспеушілік, бір жоспарлылық жеке адамның байында үйлесімді жақсы қасиеттердің қалыптасып, дамуы үшін жақсы жағдай жасайды. Егер бір жоспарлылық болмаса, жеке адам мінез - құлқы жағынан әрі - сәрі болып қалыптасады. 3. Жеке адам мен ұжым арасындағы өзара қатынас түрі әр алуан, олардың ішінен неғұрлым айқын көрінетін мынадай екі жағын бөліп қарауға болады: ұжымның жеке адамға ықпалы және жеке адамның ұжымға ықпалы. Буржуазиялық социологтермен психологтар ұжым жеке адамның ерекшелігін жойып, бәрін бір үлгіге салады, сүреңсіз етеді деп дәлелдемек болады. Мұның өзі копитализм тұсында жеке адамның бас бостандығы бар - мыс дейтін аты шулы концепцияны қорғаштау . Ұжымның күші нақ сонда, ол бүкіл қоғамның талаптарына сай келетін,әлеуметтік құны жоғары жеке адамды тәрбиелеп шығаруға қабілетті. Бұл ретте адамның жеке - даралық қасиеттері барынша сақталынады, оның жан - жақты дамып, жетілуіне жағдай жасалынады. Ұжым жеке адамның өз бойындағы барлық қабілетін танытатын болуына және онысын жетілдіре беруіне мүдделі. Ұжым жеке адамды қалыптастырып қана қоймайды, ол сондай - ақ жеке адамды қайта тәрбиелеуге, оның сенімін, моральдық көзқарасын, мінезін өзгертуге де қабілетті. 4. Ұжымның ықпалымен қайта тәрбиелеу жеке адамның өзін - өзі қайта тәрбиелеумен болып әлектенуін әлдеқайда тез әрі жеңіл өтеді. Қайта тәрбиелеу үшін иландыру,сынау, қолдау және де басқа шаралар қолданылады. А.С. Макаренконың тәжірибелері, яслиден бастап жоғары оқу орындарымен өндіріске дейінгі барлық дәрежедегі оқыту - тәрбиелеу ұжымдарының тәжірибелері ұжымның кереметтей ролін дәлелдейтін тамаша мысалдар болып саналады. Ұжымда жеке адам белгілі бір роль атқарады. Алайда оның бұл рольі тұрақты болмайды. Мысалы, оқушы класс старостасы делік біраз уақыттан кейіе ол санитар міндетін атқаруы, ал одан кейін ұжымның қатардағы мүшесі болуы мүмкін. Жеке адамның атқаратын міндеті неғұрлым әр түрлі болса, соғұрлым оның ұжыммен байланысы бола түседі, сондай - ақ нақ осы адамның ұжымға ықпалы тиімдірек болады. 5. Жеке адамның ұжымға ықпал етуі дәрежесіне оның жеке басының қасиеттері елеулі әсер етеді. Ақыл, эмоция, мінез қабілет - осының бірі ұжымның игілігіне айналады. Адам неғұрлым бай болса, жан - жақты жақсы дағдыға ие болса, соғұрдым оның беделі де жоғары болады. Жеке адамның ұжым өміріне ықпалы, сондай - ақ, оның ұжым алдында міндеттері мен ой ниетін, рухани байлығын түсіне білу дәрежесіне де байланысты. Жеке адам өзін ұжымнан жоғары қойуға және әсіресе қарсы келуге тырысса, ұжымға ықпалы төмендейді. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|