[ жасушалар Иммуноглобулиндердің түзілуі 11.3-сурет

180
III Бөлім. Адаптивті иммунитет
кұрылымымен аныкталады да, сырткы орта факторлардың әсерінен 
кызметін жоғалтпай еркін өзгермейді. Казіргі уакытта бұл теориялар 
тек кана тарихи маглұмат болып калды.
Т-лимфоциттер.
Бұл жасушалардын осылай аталуы олардын 
дамуы
мен клон қалыптасуының буынды кезендері тимуста өтетінімен баіиіа-
нысты.
Адаптивті иммунды жүйенін саны ен жогары жасушалар попу- 
ляциясы. Кандағы және лимфа түйіндеріндегі барлык лимфоциттердің 
80%-ын кұрап, агзанын барлык тіндерінде кездеседі. Бұл жасуша 
жасушалық жауаптың негізгі қатысушысы
болып келеді.
Бөтентекті жасушаны Т-лимфоциттер бетінде орналаскан 
Т-жасу-
шалықрецепторлар (ТЖР)
аркылы таниды. Т-лимфоциттер антигеннің 
өзін емес, агзанын жасушалар бетінде орналаскан арнайы молекула- 
лар — негізгі гистосәйкестіккомплекс молекулаларымен (МНС — ағыл. 
Маіог НіхіосошраиЬіІііу Сотріех) байланыскан «өзгерген өзінікін» — 
антигеннін фрагментін таниды. МНС молекуласы «өзінікі» дегеннің 
эталоны болып саналады, ал эталоннан ауыткығанның бәрін Т-лим- 
фоцит рецепторлары бөтен дептаниды. Тану нәтижесінде Т-жасушалар 
белсеніп эффекторлы цитоулағыштык С і.)8' Т-лимфоциттерге (кил- 
лерге), екі түрлі СЭ4+ хелперлерге (Тхі және Тх2) және СӘ4+ реттеуші 
Т-лимфоциттерге дейін пісіп-жетіледі.
В-лимфоңиттер
— лимфоциттер популяциясынын екінші негізгі 
бөлігін кұрайды. 
Бул жасушалардың негізгі эффекторлық қызметі —
адаптивті гуморалдық иммундық жауапты қалыптастыру, яғни ағзаға
енген антигендерді байланыстырып, бейтараптайтын антиденелерді
өндіру.
В-лимфоциттердің суйек кемігінде пісіп-жетілген кезеңде, олар-
дың бетінде антигендерге арналған иммуноглобулиндік рецепторлар
қалыптасады.
В-лимфоциттін антигенді танушы рецепторлары ВЖР 
(В-жасушалық реңептор)
деп белгіленеді. ВЖР негізі ретінде В-лимфо- 
циттердін плазмалык мембранасында орналаскан иммуноглобу- 
лин молекулалары болып табылады (беткей иммуноглобулиндерді 
8І§ — зигГахе 
деп белгілейді). Бір В-лимфоцит бетінде 200—500 мын 
арнайылыктары бірдей рецептор молекулалары болады. Антигенді тек 
кана иммуногенді калпында тани алатын Т-лимфоциттерге карағанда, 
В-лимфоциттер антигенді антиген таныстырушы жасушалардың 
көмегінсіз тікелей тани алады. 
В-лимфоңиттердің антигенмен бай-
ланысу нэтижесінде интигенге тэуелді дифференңиялану екі бағытта
журеді: антидене тузетін плазмалық жасушалар найда болу жэне зерде
В-жасушалардың тузілуі.

11-Тарау. Адаптивті иммундық жүйенің қурылысьт Лимфоциттер генезі..
181
Плазмалық жасушалар
(платоциттер
) — антигенмен жанасканнан 
кейін жетілген В-жасушалардан түзілетін, кыска өмір сүретін эффек- 
торлы антиденетүзуші жасушалар. 
Плазмоциттердің сыртқы мембра-
насында антигендерге арналған рецепторлар болмайды. Бул жасушсиіар
В-лимфоциттердің дифференциялануының соңгы пісіп-жетілу кезеңі
болып табылады.
Бір плазмалык жасушанын иммуноглобулинді түзу 
каркындығы I млн молекула/сағ. жетеді. Белсенді антидене бөлу кезені 
аякталған соң плазмоциттер тіршілігін жояды.
1УК-жасушалары немесе табиғи киллерлер.
Морфологиялары бой- 
ынша бұл үлкен гранулалы лимфоциттер. БіК-жасушалар популя- 
циясында клондарға бөліну жок. Бұл жасушалардын осылайша аталу 
(ағыл. паіигаі кіііег — табиғи киллер) себебі — 
адаптивті иммундық
жауапта сияқты антигенмен алдын ала жанасу және антигенге тэуелді
дифференциялану кезеңдерінен өтней, нысана жасушаларын ыдыратады.
Осы себептен лимфоидты текті болғанымен, оларды туа біткен имму- 
нитет жасушаларына жаткызады. Аталған жасушалардың кызметтері 
«Туа біткен иммунитет жасушалары және олардын кызметтері», 
«Мамандандырылған лимфоциттер субпопуляциясы» сиякты тарау- 
ларда кенірек берілген.

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: