Табиғиөсімдіктербірлестігі–ұзақуақытбойыбелгілібір аймақта, белгілі бір қоршаған орта жағдайындаөзара бір-бірімен және қоршаған ортамен тиімдіәрекеттесіпөсетінөсімдіктер тобы. Ылғалсүйгіш өсімдіктер судың жанында және суда өседі. Көлеңкеге төзімді өсімдіктер ағаштарды саялап өседі.
Құрамындағы өсімдіктердің тұрақтылығы, олардың саны, бір-бірімен ерекше үйлесімділігі – бірлестікке тән белгілер.
Бірлестіктегі өсімдіктердің өзара қауымдасып, қатерлі жәндіктерден қорғануы, ауруға қарсы тұра алуы – таңғаларлық жағдай.
Жапондықәдісбойыншаәртопбірінбірібағалайды
Бірлестіктің негізгі түрлері – орман, дала, көл, шөл. Ормандар ылғалды жинаушы және сақтаушы маңызды орындар болып табылады. Орманда барлық жауған жауын жиналады. Қыста қалың қар жатса, жазда жаңбырды орман төсемігі сіңіреді. Орман көлеңкесі ылғалды буланудан қорғайды. Ормандағы өсімдіктердің қабат-қабат қатарласып орналасуы – бұрыннан қалыптасқан бірлестіктің белгісі. Өсімдіктердің жер үстіндегі қабаттары күн жарығын тиімді пайдалануда маңызды рөл атқарса, тамырларының әр деңгейде орналасуы барлық өсімдікті қажетінше сумен қамтамасыз етеді.
Дала селеушөп, бетеге, еркекшөп шымтезегінің көп мөлшерде кездесуімен ерекшеле
неді. Барлық бірлестікте биологиялық тұрғыдан даму ырғағы әртүрлі өсімдіктер бір-бірімен өзара тиімді әрекеттесіп өседі. Мысалы, қарағай орманын ерекше атап айтуға болады. Олар құмды топырақта өседі. Қазақстанда Ертіс өзені жағасында қарағайлы ормандар шоғырланған. Дала мен шөлді қақ жарып ағатын Сырдария, Әмудария және Іле өзендерінің бойында тоғайлар өседі.
Тоғайлардағы ағаштар мен бұтақтар бір-бірімен араласып кеткені соншалық, ит тұмсығы өтпейтін ну орманды құрайды.
. Әр бірлестіктердегі өсімдіктердің өзара қандай ерекшелігі бар?
Олар қоршаған ортаға қаншалықты тәуелді? (Бұл өсімдіктер бірлесіп өсуге бейімделген).
Ойлан. Оқушылардан орман бірлестігіндегі өсімдіктердің тығыз орналасуының артықшылығы туралы не ойлайтынын сұрау (Төменгі қабаттардағы өсімдіктер температураның күрт төмендеуі мен қатты аяздан, ыстықтан қорғалған. Олар жеткілікті ылғалды қабылдайды. Орманның төменгі жағында қатты жел болмайды). Оқушылар бірлестікте қалыптасқан өзара байланыстың өсімдіктердің тіршілігі үшін жағдайланған Мұнда маңызды емес бөлік болмайды, құрамындағы өсімдіктердің өзара әрекеттесуі нәтижесінде барлығы да дамиды.
