-сабақ. Жапсыру. Жұмыртқаны жарып шыққан балапан

Қажетті құралдар. Ақ және сары түсті қағаздар, екі тік төртбұрыш, желім, қайшы, түрлі түсті қағаздар бөлшектері, қылқалам, сүлгі.

Ақ сарайды талқандап,

Шықты біреу талтаңдап. (Балапан)

Жұмбақтың шешуін балалар айтқан соң. Балапанның суретін көрсетіп, оның түсін сұрайды.

- Балапанның түсі қандай? - Ол жарып шыққан жұмыртқаның түсі қандай? - Сендердің үстелдеріңнің үстінде екі түсті қағаз бар, олардың түстерін атаңдар?

- Қағаздардың пішіні қандай?

- Тіктөртбұрыштардан сопақша дөңгелек жасау үшін не істейміз? Тәрбиеші шаршыдан дөңгелек, тіктөртбұрыштан сопақша дөңгелекті қиюдың жолдарын көрсетіп, түсіндіреді (шеткі бұрыштарың қисық сызықпен дөңгелектеп кию).

Балапан жұмыртқаны жарып шыққанда оның шеттері тегіс емес болып қалады екен, сондықтан біз ақ қағазды екіге бөліп алып, оның біреуін жұлмалап кию тәсілімен қиямыз. Содан соң балалар сары түсті сопақша дөңгелекті қиып, балапанды жапсырып алады, бұл балапанның денесі, сары түсті шаршыдан балапанның басын жасап жапсырамыз. Ал енді жұмыртқаның қабығының жартысын сары сопақша дөңгелектің төменгі жағына, екіншісін оның жанына орналастырып жапсырамыз.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Балалар жұмыстарын талдау

Өз еркімен әліппе - дәптермен жұмыс. Дәптермен жұмыс жасау жолдарын түсіндіру

Балалардың өз бетінше жұмыстары. Балалар жұмыстарын талдау

14-сабақ.

Сурет. Тақырыбы: Көркем өнер туындыларымен таныстыру. И.Левитан. "Алтын күз""

Сабақтың мақсаты: Балаларды сурет өнерінің табиғат (пейзаж) жанрымен таныстыру. Суреттің мәнерлеу құралдарын түсіне білуге баулу: түстерін, көлемін, пішінін, кеңістікте орналауын, композиция құру ерекшелігін түсіндіру.

Қажетті құралдар: И. Левитанның "Алтын күз" картинасы. Бояу қылқалам, су сүлгі, т.б

Сабақтың барысы: Тәрбиеші күз туралы өлең оқиды.

"Алтын күз" Ғ. Қайырбаев.

Алтын, алтын сары алтын, Сары ала тон жамылған.

Алтын күзде нұр жатыр. Күз атамыз секілді.

Біз мектепке баратын, Қойны толы дәмді пән,

Алақай - ау күз жақсы. Тәттісі көп не түрлі.

Өлеңнің мазмұны жайында қысқаша балалармен әңгімелесіп, әрбір жыл мезгілінің өзіндік ерекшелігі, өзіндік әсемдігі барын түсіндіру.

- Міне, Ғафу ағаларың алтын күзге арнап өлең жазса, И. Левитан "Алтын күз" атты сурет салыпты. Жылдың осы мезгілі туралы қане, не айтар едіңдер?

Балалардың жауаптарын қорытындыланады.

Балаларға суретті мұқият қарай отырып әңгімелеу ұсынылады. Олардың әңгімесі толықтырылады.

- Левитан өзінің осы суретінде өте көп заттарды бейнелей білген. Атап айтқанда: ақ қайынды алқап, көк шалғын, алыстан ағып жатқан өзен көрінеді, ауылдың үйлері т.б. Суретшілер сурет салмас бұрын оның композициясын ойланып алды. Алдымен шағын көлемді эскиз түсіріледі. Левитанның бұл суретінде жердің үлкен кеңістігі бейнеленген. Көріп отырсыңдар ма, көкжиек сызығы қалай орналасқан? Көкжиек сызығы ол жер мен аспанның ортасын, екеуінің қосылған бөлігін бейнелейді (суреттен сызықты көрсету). Суретші барлық заттардың қандай болатынын алдын ала ойластырып алған. Жақын жердегі ағашты үлкен, ал алыстан көрінетін, соңғы жақта орналасқан заттар қашықтап көрінетін болғандықтан кішкене болып салынған.

- Енді И. Левитан сурет салғанда қандай бояу түстерін қолданғанын қарап көрейік. Суретші жапырақтарды салуға қолданған сары түстің өзі барлық жерде бірдей ме? Назар аударып қараңдаршы? Аспан мен өзен суларын бейнелеген көк түстер бірдей ме?

- Балалар, сендер күн түсіп тұрған заттардың түсі мен көлеңке түсіп тұрған заттардың қандай болатынын білесіңдер. Суретшілер де бояуларды араластыру арқылы өздеріне қажет түстердің реңктерін пайдаланған. Бұл суретте қандай түстер көбірек қолданған деп ойлайсыңдар. Ашық түстер көп пе, қою түстер көп пе? Бұл сурет қуанышты көңіл күйді білдіреді деп айта аламыз ба?

- Ал егер суретші салып суретінің барлығында басқа бояу түстерін қолданса. Мысалы: аспанды қара сүр бұлттармен, суды - қою көк түспен, шөптерді қою жасылмен салған болса бұл суретті біз көңілді деп айта аламыз ба? жоқ. Неге? Яғни, Левитан бұл суретті қарап көрген адамдардың бәрінде қуанышты көңіл күй туындасын, қанағаттанатын сезімде болсын деп ашық түстерді көбірек пайдаланған.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Балалар жұмыстарын талдау

Тәрбиеші әліппе - дәптердегі суреттерді көрсетіп талдау жасайды. Адам бейнесінің бөліктерін көрсетіп орындалу жолдарың түсіндіреді.

- Міне, денесі, қолы, аяғы, басы. Адамның қолы ұзын ба, аяғы ұзын ба? - деп сұрайды. Басы үлкен бе, денесі үлкен бе? Адамның бейнесін мүсіндеуде аяғы қолынан ұзындау қолы денесінен ұзындау ал денесі басынан үлкен болатынын түсіндіру. Адам денесін құрастырып жасап көрсетеді. Ұқсастығын айтады.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Мүсіндеудің технологиясы (тәрбиешінің түсіндіруі).

1. Ермексазды екі кішкене, екі үлкен бөлікке бөліп алып, ұзынша етіп есеміз.

2. Кішкене бөлігінен адамның қолын жасаймыз, оның ұшынан шымшып созу арқылы алақанын жасаймыз.

3. Үлкен бөлігінен аяқтарын жасаймыз. Оның бір шеткі бөлігін созып, жалпақтап иеміз де аяғын мүсіндейміз. (аяқ киім киетін бөлігі)

4. Денесін есіп, бейнеге келтіріп, содан кейін барып домалақтан басын жасаймыз.

5. Енді барлық дене бөліктерін бір-біріне біріктіреміз: денесін аяққа, қолдарын дененің жоғарғы бөлігіне иыққа орналастырамыз. Дене бөліктерінің берік, дұрыс орналасуына мән береміз. Саусақтармен сылап-сипап тегістейміз.

Балалар жұмыстарын талдау.

Дидактикалық ойын. "Адамдардың бет бейнесі қандай болады?"

Мақсаты: Сурет мазмұнына байланысты кейіпкерлердің көңіл күйлерінің қандай екенін ажырата білуге үйрету (қуанышты, көңілсіз, таңданулы, қорқынышты т.б).

Қажетті құралдар: адамның бет бейнелерінің сызба үлгілері: күліп тұрған, жылап тұрған, тан қалып тұрған, қорқып тұрған т.б.

Балалардың алдына әр түрлі көңіл күйдегі сызба үлгілер қойылады, олардың бір-бірінен айырмашылығын сұрайды. Балалардың жауаптарын толықтырып, әрбір бет бейненің өзіндік ерекшелігі бар екенін айтады. Суреттерді қарап болған соң ойын ойналады.

"Адамның бет бейнесі қандай болады?"

Әрбір баланың алдына бірнеше ұсақ суреттерден беріп, олардың қайсысының көңіл күйлері қандай екенін айтып беру ұсынылады. Балалардың дұрыс жауаптарына текшелер (фишкалар) беріледі, ойын аяқталғанда кімде көп текше болса, сол жеңіске жетеді.

Балалар жұмбақтың шешуін айтады.

- Орманда осындай саңырауқұлақтар көп өседі екен. Олардың ішінде топ-топ болып бірі үлкен, бірі кіші болып өсетіндері де кездеседі. Мұндай саңырауқұлақтарды "отбасылық саңырауқұлақтар" деп те атайды. (Тәрбиеші осындай саңырауқұлақтардың суретін көрсетіп, сұрақ қояды).

- Саңырауқұлақтар қалай орналасқан? (ортасында үлкені екі шетінде екі кішкене саңырауқұлақтар орналасқан). Екі кішкентай саңырауқұлаққа қараңдаршы, олардың айырмашылығы бар ма? (жоқ).

Тәрбиеші осындай екі саңырауқұлақты бірдей етіп қию үшін қандай әдіс-тәсіл қолдануға болатынына балалардың назарын аударады. Олар екеуі бірдей болу үшін қосарлап бүктеу тәсілін көрсетіп, түсіндіреді. Алдымен екі саңырауқұлақтың сабағы содан кейін қалпағын кию тәсілдерін балалар орындайды. Қию кезінде қағаздың бір бұрышынан бастап келесі бұрышына дейін қайшыны еркін қозғалыспен қозғалта отырып, алға қарай жылжыта қию ескертіледі. Саңырауқұлақтың сабағы да қағазды қосарлап бүктеп алып бір шетінен бастап айналдыра қиылады. Бұл тәсіл - қос бүктеу тәсілі деп аталады. Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Балалар жұмыс жасап отырғанда қағаз бетін толық пайдалану, сол қолмен қағазды қозғалту, оң қолмен қайшыны алға қарай жылжыта отырып қию қадағаланады.

Балалар жұмыстарын талдау

17-сабақ.

Сурет. Тақырыбы: Күзгі ағаш.

Сабақтың мақсаты: Ағаштың құрылысының ерекшелігіне сәйкес оның бөліктерін, бір-біріне қатынасын дұрыс бере білуді үйрету. Ағаш бұтақтарын қылқаламның ұшымен жіңішке етіп, жапырақтарын тігінен сүйкей жағу, тәсілімен салуға жаттықтыру. Табиғат құбылыстарын бақылай білуге. Табиғатқа деген сүйіспеншілік сезімдерге тәрбиелеу.

Қажетті құралдар: Күзгі ағаш көрінісінің суреті, бояу, қылқалам, 1/3 бөлігі жасыл түспен боялған тік төртбұрышты қағаз, су, сүлгі.

Сабақтың барысы: Тәрбиеші күз туралы жұмбақ жасырады. Балалар жұмбақтың шешуін айтқан соң, күздің өзіндік ерекшеліктерін әңгімелетеді. Сурет көрсетіп, ондағы ағаштар туралы сипаттап, әңгімелеп береді. Әңгіме барысында кейбір мәліметтерді арнайы дұрыс айтпайды, балалар сол айтылған қатені өздері сезініп, оны дұрыстауға тырысулары керек.

- Аланда жаздық ағаш өсіп тур, ол қандай ағаш? Неге жаздық ағаш?

- Оның діңі бұтағынан жуан. Ағаштың жоғарғы жағындағы бұтақтары төменге қарағанда ұзын (жоқ). Қайсы бұтақтар жоғары, қайсы бұтақтар төменде орналасқан? соны көрсетіңдер.

- Бұтақтардан жіңішке бұтақшалар өсіп келеді. Олар өте ұзын (жоқ). Олар қандай?

- Ағаштағы жапырақтар сары, қызғылт сары, қызыл және көк (жоқ). Ал

енді қандай түсте?

Әңгімедегі қателерді тауып, түзеткен балаларды мадақтау. Қорытындыда олар енді ағаштардың құрылысын жақсы білетіндерін, ағаштардың суреттерін салғанда қателеспейтінін айтады.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

- Енді балалар күзгі ағаштардың көрінісін өздерің салып көріңдер, бірақ оның алдынғы жағынан бос орын қалдырыңдар. Ол жерге жаяу адам жүретін жол және орындықтың суретін салыңдар. Орындықты жолдың арғы жағына немесе бергі жағына орналастыруға болады. Жұмыс барысында балалардың қағаз бетінде кеңістікті бағдарлай білуін қадағалау қажет. Кейбір балаларға оны салудың әдіс-тәсілдерін көрсетуге болады. Жолды және орындықтың суретін салуда қылқаламды толықтай басып сүйкей жағу әдісімен салуға кеңес беріледі. Суретті аяқтаған балаларға салған суреттерін, өз ойларынан толықтыру ұсынылады. Мысалы: күннің, гүлдің, бұлттың т.б. суретін салуларына болады.

Балалар жұмыстарын талдау

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

- Балалар, қағаздарыңды өздеріңе жақын, ыңғайлы етіп орналастырып алыңдар. Қағаздың жоғарғы бөлігі көгілдір аспан, төменгі бөлігі жер, шөптер. Ағаштарды өз қалауларың бойынша жақын немесе алыстан орналасқанын бейнелеуге болады. Егер ағаш жақын орналасқан болса, оны қағаздың қандай бөлігіне орналастыруға болатынын естеріне түсіріңдер. Ал алыстан көрінетін ағашты қалай орналастыруға болады? Бірнеше ағаштың суретін салу үшін алдымен олардың діңдерін қатар-қатар орналастырып алып, содан кейін барып жапырақтанынын суретін салуға болады. Биік немесе аласа ағаштардың суреттерін салуға болады. Сурет салуда қағаз бетін толық пайдаланыңдар, қағаздың барлық бөлігінде сурет салынатын болсын.

Сурет салу барысында күзгі жапырақтарды салуда бірнеше бояу түстерін қолдануға болатыны ескертіледі. Суретке қарай отырып, күзгі жапырақтардың реңктерінің алуан түріне назар аударады. Жапырақтардың суретін салудың тиімді әдіс-тәсілдерін еске түсіреді. Қылқаламмен жұмыс жасауда әр түрлі технологиялық әдіс-тәсілдерді қолдануды қадағалайды (Қылқаламның ұшымен сүйкей жағу, қылқаламды қатты басу арқылы жалпақ, жуан із қалдыру, көлденең жағыс т.б). Саябақта ағаштардан басқа бұталар, шөптер өсіп тұрғанына балалардың назарын аударту.

Суретті ертерек аяқтаған балаларға қосымша тапсырмалар беріліп, шығармашылықпен балалар өз ойларынан толықтырады. Ал, жерге түсіп жатқан жапырақтарды қылқаламның ұшымен, жеңіл сүйкей жағу тәсілімен салынатындығы түсіндіріледі.

Балалар жұмыстарын талдау

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Балалар жұмыстарын аяқтай бастағанда тәрбиеші енді оны қалай әшекейлеуге болатынын көрсетіп, түсіндіреді. Ою-өрнек элементтерін еске түсіреді. Олар: құс қанаты, бұғы мүйіз, қызғалдақ, қошқар мүйіз т.б. Оларды есу тәсілі арқылы жасауды, иіп өрнекке келтіру жолдарын және торсықты әшекейлеуде қандай бөлігіне орналастыру қажеттігіне бағыт беріледі. Ою-өрнектің берік, әдемі орналасуын қадағалайды. Дайындалған торсықтардың өрнегі әр түрлі болады, соның ішінен балалардың шығармашылықпен өздігінен қосқан үлестері болса ерекше атап өтіледі.

Балалар жұмыстарын талдау.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Тәрбиеші балаларға ою-өрнектердің түстерін таңдауға, оларды дұрыс орналастыруға бағыт беріп, көмектеседі. Ұқыпты жұмыс істей білулерін қадағалайды.

Балалар жұмыстарын талдау.

- Балалар, қандай жануарларды білесіңдер? Есекті көргендерің бар ма?

Оған міндіңдер ме? Ол ұнады ма? Бүгін біз есектің суретін саламыз.

Технологиялық мәліметтер.

1. Алдымен қарындашпен "қиярдың" суретін салмыз. Ол есектің денесі болады. Оның жоғарғы бөлігінен - басын, төменгі бөлігінен - аяқтарын саламыз.

2. Екі сызық жүргізу арқылы мойнын және кішкене "қияр" сияқты сызып, басын саламыз. Ол күшті, мойны жуан, ал басы өте үлкен емес.

3. Енді, алдыңғы аяқтарын саламыз, әрбір аяғын салу үшін екі сызық жүргіземіз.

4. Артқы аяқтарын салу үшін оның бөліктерін белгілеп аламыз, тізесі (тілерсегі), тұяғы.

5. Аяқтарды сызық салып болған соң, оның әдемілеп толықтырып саламыз.

6. Аяқтарын салып болған соң, оның тұяғын саламыз, ол сәл алға қарай шығын қырап тұрады.

7. Тағы қандай дене бөліктері қалды, ойланып көріңдерші, құйрығы, құлағы және көздерін салу.

8. Есектің түсі қандай? Ол сүр немесе қоңыр түсті болуы мүмкін, қара мен қоңыр бояуға ақ бояуды қосып араластырып, осы бояумен есектің арқасына жолақ жүргіземіз. Ол жолақ бояудың үстінен таза сумен қылқаламмен тағы жүргізіп шығамыз, сонда есектің арқасы ішіне қарағанда қою түсті болады.

9. Осындай бояумен қалған бөліктерін бояймыз. Оны тегістеп бояудың қажеті жоқ, кейбір жерлеріне ақ дақтар қалдыруға болады.

Аяқтарының жіңішке бөліктерін қылқаламның ұшымен бір ғана қозғалыспен жүргізіп өту керек.

10. Жеңіл сүйкей жағыс тәсілдеріменен құйрығының ұшын қара түсті бояумен бояймыз, қара түспен көздерін саламыз.

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Бейнелеу өнеріне арналған әліппе - дәптермен жұмыс.

Балалар жұмыстарын талдау

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Суретке арналған әліппе - дәптермен жұмыс.

Балалар жұмыстарын талдау

Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Мүсіндеуде бейненің сипатына көңіл бөліп, жұмыс істеу әдіс-тәсілдеріне бағыт беріп отыру.

Балалар жұмыстарын талдау.

Технологиялық мәлімет.

1. Өзі жасайтын мозаикаға өрнектер таңдап алу ұсынылады.

2. Олардың жеке бөліктерін дайындап алады.

3.Алдымен геометриялық пішіндерден өрнек құрап қойып алады.

4. Ұқыпты түрде біртіндеп, кезекпен, ретімен жапсыра бастайды. Балалардың өз бетінше жұмыстары.

Сабақты балалардың қабілеттіліктеріне сәйкес түрлендіруге болады.

1. Тәрбиеші барлық балаға бір өрнекті құруды ұсынуына болады.

2. Балалар өз ойларынан, еріктерімен, ынта-ықыластары бойынша құрастыруларына болады.

3. Жұмысты шағын топтармен ұйымдастыруға болады. Балалардың ойларын, қиялын дамытып, іс-әрекетке қызықтырып мадақтап отыру қажет. Жапсыру кезінде үйлесімді композиция құруды, ұқыпты жұмыс жасауды ескертіп қою керек.

Балалар жұмыстарын талдау