«Шаш өру – қазақ қызына тән» сайыс

«Шаш өру – қазақ қызына тән» сайыс

 Сайыстың өту барысы:

 1-жүргізуші: Армысыздар құрметті асыл жанды ұстаздар!

2-жүргізуші: Сайыскерлерді демей келген ата-аналар, оқушылар!

1-жүргізуші:Иә, көптен күткен көктем де келді, ендеше, көктем мерекесін ала келген «Бұрымды қыз» сайысын бастауға рұқсат етіңіздер!

2-жүргізуші: Сайысымызды танысудан бастасақ:_____________________________________

1-жүргізуші: _______________________________________________

Ендігі кезек әділ қазылар алқасымен таныс болайық:

«Бұрымды қыз» сайысының шарттарымен таныстыралық:

1. 
   Таныстыру.
   

1. 
   Жарнама.
   

1. 
   Үй тапсырмасы: 5 фото шаш үлгісі
   

1. 
   Жағдаят.
   

1. 
   Шаш күтімі жайлы кеңес.
   
2. 
   Ең шашы ұзын қызды анықтау.
   
3. 
   «Шолпысы әсем жарасып белге»
   

 2-Жүргізуші: « Білектей арқасында өрген бұрым,

                   Шолпысы сылдыр қағып, жүрсе ақырын.

                   Камшат бөрік, ақ тамақ, қара қасты,

                   Сұлу қыздың көріп пе ең мұндай түрін?»    деп Абай атамыз жырлағандай ортаға  бүгінгі сайыскерлерімізді шақырамыз!

Сайыс алдында «баталы құл арымас» дегендей сайыскерлерімізді демеу мақсатында қазақ тілі мен әдебиеті пәннінің ұстазы Балкен Қыстаубайқызынан бата сұрасақ!

  2- Жүргізуші:-Рахмет, өнерің өрге жүзсін! Қазақ халқы әйелдердің сұлу шашын ертеден-ақ жоғары бағалаған. Осыған байланысты әдет-ғұрыптар, тыйымдар туған. Шашыңды отқа тастама, шашыңды жайма, шашыңды қима деген тыйымдар бар. Жас әйелдің шашын маңдайдан айырып, екі бұрым етіп өрген соң  оның арасын бір сүйемдей  етіп ұшынан бір-біріне жалғайды, бұл «жұбымыз жазылмасын» деген ақ тілек белгісі.  Ал, қыздар бұрымын дара өреді, бір-біріне жалғамайды.

  1- Жүргізуші:-Қыздарға Алтыншаш, Қарашаш, Сұлушаш деген ат қоюдың өзі шаш қасиетін көрсетеді емес пе?Қазақтың қылмыс заңында да шаш туралы бірнеше бап бар. Тентектер әйел шашын кессе ол дене мүшесін кескенімен бірдей жазаланады үлкен айып төленеді. Егер әйелдер өзі қылмыс жасаса олардың шашын кесіп жазалаған. Ол әйелдер үшін өлім жазасымен тең қаралған. Шаштың ұшын қиған қыздарға шапалақ беріледі. Демек, әйелдерге тән шаш бағасы мен құнын халқымыз ерте білген. 

 (шарты: шаш күтуге байланысты бұйымдарды жарнамалау, видеоролик )

(Экраннан видеоролик тамашалау.)

2-Жүргізуші:Әділ қазылар бағасы:

1-Жүргізуші: 2008жылғы «Күмбірлеген домбыра» байқауында «Көрермендер көзайымы»  номинациясына ие болған;

 «Жас музыкаттар талабы-2008» қалалық сайысының ІІ орын иегері;

үстіміздегі жылдың Дельфилік ойынының күміс медаль иегері Сабиров Батырханның орындауында____________________________________________________________

2-Жүргізуші: - Пай-пай, домбыраның күмбірлеген дауысына не жетсін! Сайысымыздың 3-ші шарты бойынша: Үй тапсырмасы: 5 фото шаш үлгісі

 шарты: фото суретте қатысушы болу керек.

 

1-Жүргізуші:Шаштеңге шолпы шашбауға немесе бұрымның ұшына байланады. Шолпы таққан қыздардың басы ауырмайды, шашы ұзын әрі сұлу, берік болып өседі, ерте түспейді деп жорамалдаған. Шолпы, шаштеңге таққан қыз-келіншек мезгілсіз жүрмейді. Өйтекні күміс сыңғыры «айтып»қояды.

Шашқа қосатын, жалғайтын, кигізетін, тарайтын, жағатын, тағатын зергерлік әсемдік бұйымдар  бар. Шашты тарау  үшін тісі әр түрлі сиыр мүйізінен жасалған тарақ қолданылады. Сыртынан әдемі көріну үшін шаштарақпен бастырады. Шашты жалтырату үшін шашмай жағады. Оны кәдімгі сары майға жұмыртқаның ағын қосып істейді.

2010 жылғы «Сағыныш сазы» Шәмші әндері байқауының гран при жүлдегері Байтақтегі Абзалдың орындауында____________________________________________әнін қабыл алыңыздар!

Ақындар оларға «қолаң қара шашы бар жібек талды», «сүмбіл шаш, пісте мұрын, лағыл иек, шынардай он саусағың құлжа сүйек» деп таңданған.

Ендігі кезекте ең ұзын шашты қызды таңдайық.

Ең ұзын шаштың иесі:_______________________________________болды. Ұзындығы:_____ Құттықтаймыз! Шашыңыздың әсемдігімен тамсандырып жүре беріңіз дейміз!

2- Жүргізуші:- Осымен сайысымыз аяқталды. Көріп, тамашалағандарыңызға үлкен алғысымызды білдіреміз! Сау-саламатта болыңыздар!

    Гигиена грек сөзі – Gugieinos  емдеу, денсаулық әкеледі деген мағына береді, профилактика деген ұғым. Адам ағзасына айналаны қоршаған сыртқы орта факторлары мен  әлеуметтік жағдайларының тигізетін әсерін зерттейтін медициналық ғылым. Медицина ғылымдарының өте көрнекті салаларының бірі. Медициналық оқу орындарында санитарлық-гигиеналық факультеттері мен кафедралар бар. Арнаулы түрде маман дәрігерлер – гигиенистер дайындалады.

Гигиена – аурулардың алдын алуға және денсаулық сақтауды қорғайды. Денсаулыққа зиян келтіретін азық түрлерін жойып жіберуге гигиенистер ат салысады. Денсаулыққа зиян келтіретін факторлардың болмауын гигиена ғылымы қатаң бақылау жасап отырады. Адамдардың айналасын қоршаған сыртқы ортаның факторларын негізге ала отырып, гигиенистер адамзат баласының тіршілігімен еңбегіне ыңғайлы жағдайлар жасауға адамзат баласын аурулардан айықтыруға, дерттер мен өлік көрсеткіштерін төмендетуге тіршілік өмірді ұзартуға, еңбекке деген қабілеттілікті көтеруге, биологиялық жағдайларды жақсартуға бағытталған ғылым. Практикада қолданатын нақтылы тәсілдері болады. Осының бәрі адамның денсаулығын арттыруға қолданылады.

Сонымен гигиена ғылымының негізгі көздеген мақсаты – адамдардың айналасын қоршаған сыртқы орта факторларын сауықтыру арқылы бірінші денсаулық сақтаудың профилактикасын өткізу. Бір сөзбен айтқанда, адамзат баласына залал келтіретін факторлардан адамзат баласын қорғау. Жалпы гигиена, еңбек гигиенасы, оқушы жастар гигиенасы, тағам гигиенасы, әйелдер гигиенасы болып бірнешеге бөлінеді. Әркімнің өздерінің алдына қойған мақсаттары бар.  Дәрігер – гигиенистер, санитарлар айналаны қоршаған сыртқы ортаның адамдар өмірі мен жұмыс жағдайларының келеңсіз тұстарының алдын алатын ескертпе көріністеріндей күн сайын болатын санитарлық-гигиеналық бақылау жүргізіп, әрбір кездескен қолайсыз жағдайлардың жолына тосқауыл қойып отырады. Жұқпалы ауруларды таратпай, алдын алу мақсаттарымен жұқпалы дерттерге қарсы медициналық әдістер мен шараларды кең көлемде қолданады. Алдыңғы қатардағы шараларды іс жүзіне асырып эпидемияға қарсы күресті үдете түседі. Ауа райының өзгешелігін, микроклиматтың біркелкі еместігін, судағы ауру тарататын микробтардың санын анықтап, биологиялық ерекшеліктерін ескеріп, ауадағы шаң-тозаңдардағы микробтарды біліп, қала ішіндегі түтіннің құрамын анықтап, олармен биологиялық және химиялық күрес жүргізудің жолдарын белгілеп береді. Қай саладағы дәрігерлер қызметінде болмасын профилактикалық іс-әрекет жасап, көзге көріне түседі. Оларды жасау үшін терең ой, жүйрік ақыл керек. Адамзат баласының табиғи және әлеуметтік-экономикалық, саяси факторлардың әсерімен қалыптасады. Биосфералық факторларға жататындар: атмосфералық ауа, су, жер, космостық факторлар, әлеуметтік факторларға еңбек және оқу жағдайлары, тамақ, киім-кешек, төсек орын жағдайы және т.б. жатады. Бұл факторлар қолайсыз болғанда зиянды дағдылар дамып кетеді. Арақ-шарап ішу, темекі шегу, есірткілік заттармен әурелену, токсикоманиямен айналысу ерекше етек алады.

Қолдағы барлық бактериялардың 90%-ы тырнақ астында жиналады, оларды тек арнаулы щеткамен ғана тазартуға болады. Қол жуатын жерде кішкентай щетка тұру қажет. Бет пен мойынды таңертең, ұйықтар алдында тазартып жуып отырған үлкен нәтиже беретінін айтпай кетуге болмайды. Адамның терісі құрғақ немесе майлы, ылғалды болып келеді. Ал, егер тері құрғақ болса, онда балалар сабыны деп аталатын сабынды, ланолині бар сабындарды да пайдаланса тері онша құрғамай қалыпты жағдайда тұрады. Аяқты аптасына кемінде бір рет, әсіресе жаз айларында күнде жуып тұруды дәрігерлер ұсынады. Аяқ терлейтін болса, түнге қарай терден құтылу үшін суық сумен аяқты жуып, табанды, саусақ арасын аптасына екі рет 5% формалин ерітіндісі сіңген мақтамен сүрту керек. Қол, қолтық асты және дененің басқа бір бөліктері терлесе, дезодарант қолдану керек. Моншаға түскеннен кейін адам өте жақсы дем алып сергіп қалады, жақсы ұйықтайды. Жұмысқа деген ынта жігері арта түседі.

• 
  Белгілі бір дағды бойынша тіс ысқышты пайдаланып, тісті үнемі тазартып отырған жөн. Синтетикалық материалдардан жасалған щеткаларды 3-4 айда ауыстырып отыру керек;
  
• 
  Қызыл иекті де қолмен ысқылап, ерінбей массажды үнемі жасап отырған дұрыс;
  
• 
  Тісті төменнен жоғары немесе керісінше тіс тазалаған жөн. Тіс тазалау мерзімі 3-4 минуттан аспауы керек.
  
• 
  Тіс тәулігіне екі рет тазартылуы тиіс (таңертең және ұйықтар алдында). Ауыздан жағымсыз иістер шығып тұруы мүмкін. Оны кетіру үшін марганцовканың  әлсіз ерітіндісімен шайған жақсы нәтиже береді;
  
• 
  Тіс щеткаларын сабындап таза сумен мұқият түрде жуып, спиртпен дезинфекциялаған дұрыс.
  
• 
  § Тіс пасталары мен ұнтақтарының құрамында гигиеналық, сондай-ақ арнайы, қосымша бөлек биологиялық-физиологиялық белсенді заттар (тұздар – фермениттер – биологиялық катализаторлар, микроэлементтер – Mn, Cu, Fe, Co, Zi, Ti және фтор, кальций-хлорофилл – жасыл пигмент, өсімдік жапырақтары) бар. Олар тіс тканьдеріне, қызыл иекке, кілегейлі қабыққа және ауыз қуысына жағымды терапиялық әсер етеді.  Тісті тазартқаннан кейін ауызды эликсирмен шаю керек.
  

Қалыпты климатты аймақ тұрғындары ультра күлгін сәуле жетіспегендіктен олардың көк, жасыл, ақ, сирен түсті киімдерді кигені дұрыс. Олар денеге ультра күлгін сәулелерді мол түсіреді. Ал, жаз айларында раушан түсті ақ киімдерді киген дұрыс. Синтетикалық киімдерді салқын түскен кездерде киюге болады. Белді жалпақ белбеулермен байлап алған дұрыс емес. Бауыр, асқазан және бүйрек ауруларын туғызуы мүмкін.

Қыз бала туралы мақал-мәтелдер

Ақылды қыз білімге жүгірер,

Ақылсыз қыз сөзге ілігер.

Қырсыққан қыз бай таппас,

Байғазыға байдың қызы.

Қызға бергенді Қыдыр өтер.

Қыздың құны қырық жеті.

Қыз ұзатқанның қызылы қалмас.

Шыққан қыз шиден әрі.

Қайтып келген қыз жаман,

Қайта шапқан жау жаман.

Жасауды жеті жастан жинасаң жетеді,

Жасауы көп келіннің күйеуі жуас.

Тозбас жасау болмас,

Бас білмес асау болмас.

Ауру - астан,

Бір қыз күйеуге шықса,

Жақсы қыз - жағадағы құндыз,

Жыршы қызға – сыршы күйеу.

Қыз назы қырық кісіні мас қылады.

Қыздың қабағында құт бар.

Қыздың қабағы күлімдесе – құт келеді.

Қыздың жолы қырық кісінің жолын бөгейді.

Қызда қырық көліктік бақыт бар.

Қыз бала кісінің кісісі.

Қыз – қонақ.

Қыз өссе елдің көркі

Гүл өссе жердің көркі.

Қыз ат байлатар.

Қыз ұшқан қу.

Қызға берген көрінбес.

Қыздың көзі қызылда.

Қызды ауыл өсекшіл.

Шыққан қыз шиден ары.

Қайтып келген қыз жаман,

Төркін десе қыз төзбейді.

Тойған қыз төркінін танымас.

Қыз бала үйге жаққан бояу.

Қыз бала өкпешіл болса,

Қалың малы көп болар.

Қасынан қыз өтсе сексендегі шал басын көтерер.

Қыздың жолы жіңішке.

Қызы бар үйдің жеңгесі сүйкімді келеді.

Қызды ауылдың қызығы көп.

Қызды қымтам ұстаған ұялмайды.

Қыз бен жылқы жаудікі.

Күйеу жаман болса қызыңнан.

Ауылдан қыз кетсе, қызық та кетеді.

Қыздың ұяты шешеге.

Қызды асырап білмеген күң етер,

Жібекті түте алмаған жүн етер.

Қызым саған айтам, келінім сен тыңда.

Қызың өссе қылықтымен ауыл бол.

Қыз қылығымен.

Жынды қыз ашамайға мінді қыз.

Шешесіне қарап қызын ал,

Қызы бардың назы бар.

Қызға қырық үйден тыйым.

Қыз күнінде бәрі жақсы,

Қыз - өріс, ұл - қоныс.

Екі ауылдың арасын жол қосады,

Екі елдің арасын қыз қосады.

Қыздың жолы жіңішке.

Қыздың қырық жаны бар.

Судың түбін шым бекітер,

Отырған қыз орнын табады.

Қыз мінезді келсін,

Ұл өнерлі келсін.

Қыз баққаннан қысырақ баққан оңай.

Шешесі отырып,  қызы сөйлегеннен без.

Жақсы қыз - жағадағы құндыз.

Қыздан туғанның қиыңы жоқ.

Қалыңсыз қыз болса да, кәдесіз күйеу болмайды.

Қызыңды құтты орнына қондырғанша күт,

Ұлыңды отау иесі болғанша күт.

Ақылды қыз білімге жүгінер,

Қызды кім айттырмайды,

Қыз - жігіттікі,

 

Қыз түгіл қызыл шүберек те таба алмайсың,

Қыздарға кеңес

1. Ешқашан ешкімді жамандама. Ең жаман деген адамның да өз жақсылығы болады. 

2. Ешкіммен ұрыспа, бағыңды жоясың. 

3. Кемшіліксіз кісі болмайды, оны көруден оңай жоқ. Кісі кемшілігін тез көруге емес, тез түзетуге көмектес.

4. Қызға қатты күлудің қажеті жоқ. 

5. Жаман қыз шешенің атына кір келтіреді.