Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Техника қауіпсіздігі және жұмыс орнын ұйымдастыру Сабақтың мақсаты

• Оператор дегеніміз не, олар қандай топтарға жіктеледі?

• Құрама операторлар қалай ұйымдастырылады?

• Нәтижені экранға шығарудың қандай жолдарын білесіңдер?

• Экранға түсініктеме ретінде қолданылатын сөз тіркестері қалай шығарылады?

• Енгізу және шығару операторларының атқаратын негізгі міндеттері қандай?

Тақырыпты оқып, мазмұндау

 1.Оқушыларда Pascal программалау тіліндегі енгізу және шығару операторлары  

    туралы мағлұматтар қалыптастыру.

2.Жаңа ақпараттық технологиялық құралдар мен бағдарламалық жабдықтарды

   қолданып пәнге қызығушылығын арттыру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

3. Еңбексүйгіштікке баулу, адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру

                                            программалау бағдарламасы

           1.Алгоритм дегеніміз не?

            Алгоритм-берілген мақсатқа жету үшін реттелген әрекеттер тізбегі

           2. Алгоритм жазу пішімі қандай?

              алг алгоритмнің аты

              басы

                      алгоритм командалары

              соңы

          3. Айнымалы типтерін атаңыз? (бүтін-integer; нақты-real; литерлік-char)

          4. Енгізу операторы /  read, readln-енгізу/

          5. Шығару операторы   /  write, writeln- шығару

          6. Меншіктеу операторы /айнымалы аты:= өрнек/

          7. Программа жазу пішімі қалай?

                programпрограмма аты

                         айнымалалар бөлімі

                 begin

                        операторлар бөлімі

                  end.

3. 
   Жаңа тақырып.
   

 

алг ЕСҚ табу (арг бүт а, в,нәт бүт с) басы енгізу а, в   с=а+в шығару с cоңы

program ecep;   var a,b,c:integer; begin readln (a,b);    c:=a+b; writeln ('с= ',c); а=12 ,в=10 деп мәндері берілсе онда программаны былай жазуға болады programecep;   var a,b,c:integer; begin    a:=12;b:=10;    c:=a+b; writeln ('с= ',c);

Оқушыларға ДК программаның орындалуын көрсету.

Сыныпты үш топқа бөлу.1 топ  «Алгоритм»

                                            2 топ  «Блок-схема»

                                            3 топ  «Программа»

1 тапсырма: Әр топ өз атына сәйкес есеп шығарады.

Өрнектің мәнін табыңдар  a=-2 ,болғанда   (a-8)/(2a+5)   алгоритмін,блок-схемасын

программасын құрыңыз.

2 тапсырма:   /топтар ауысады. 1 топ программа құрады,2 топ алгоритм құрады,  3 топ блок   схема құрады/ формуласы бойынша есептеу алгоритмі,блок схемасын , программасын  құрыңыз.

 3 тапсырма: /1 топ блок схемасын, 2 топ программасын, 3 топ алгоритмін  құрады/

Үш санның арифметикалық ортасын табу алгоритмін, блок-схемасын және программасын жазыңыз.

4. 
   Осы үш тапсырманы ДК Паскаль программалау тіліне жазып жауабын алыңыз.
   

             “Блок-схема” тобы 2 есеп

             “Программа”  тобы 3 есеп                        Жазған тапсырмалары тексеріледі.

4. 
   Бекіту сұрақтары:
   

Алгоритм қасиеттерін атаңыз?

Алгоритмді график арқылы кескіндеудің атауы.

Сызықтық алгоритм дегеніміз не?

Енгізу операторы қалай аталады?

Шығару операторы  қалай аталады?

4. 
   Үйге тапсырма.
   

Компьютерлер, Информатика мен есептеуіш техника негіздері әдістемелік нұсқау бағдарламалары. Турбо Паскаль оқулығы.

            Шартты оператор Паскаль тілінің басқару операторларына шартсыз және шартты көшу операторлары, цикл (қайталау) ұйымдастыру операторлары жатады. Бұладың соңғылары құрылымы күрделі операторлар арқылы жүзеге асырылады.               Программа операторлары, негізінен,жазылу ретімен орындалады. Олардың бұл орындалу тәртібін  өзгерту үшін жоғарыда айтылған шартты немесе шартсыз көшу (өту) операторы GOTO қолданылады (оқылуы: гоу ту ).Қойылған шартты тексеру арқылы оператордың орындалу ретін өзгертуге немесе өзгертпеуге болады. Шартты тексеру операторлары мен цикл операторлары көбінесе құрылымдық операторлар арқылы ұйымдастырылады. 

            Құрылымдық операторлар. Құрылымдық операторлар басқа операторларды белгілі бір ереже бойынша біріктіру жолымен құрылады. Олар үш топқа – құрама, шартты және қайталау операторларына жіктеледі.

            Құрама оператор.  Құрама оператор бір- бірінен нүктелі үтір арқылы бөлінген бірнеше операторларды begin және  end түйінді сөздерімен шектей отырып, оларды біроператор тәрізді орындалатын етіп біріктеу жолымен ұйымдастырылады. Құрама оператордың синтаксистік диаграммасы 3.9-суретте көрсетілген.

            Құрама оператор тілдің ережесіне сәйкес программаның кез келген жерінде тұра береді де, бір оператор сияқты орындалады.

            Begin

1-     оператор;

2-     оператор;

....................

n-1-оператор;

n-оператор

end.

 begin

A операторы

           B операторы

C операторы

           D операторы

еnd;

           K оепраторы

           L операторы

           M операторы

     end;

           E операторы

     begin

           R операторы

           S операторы

     еnd

       Құрама операторлар шартты өту, таңдау және қайталау операторлары құрамында жиі кездеседі.

      Шартты оператор. Тармақталу процестері бар алгоритмдерді ұйымдастыру үшін шартты операторлар пайдаланылады. Тармақталу белгілі бір шарттың орындалуы немесе орындалмауына тәуелді атқарылады. Кейде бір тармақ ішінде ешбір амал орындалмай да қала береді. Шарт ретінде логикалық өрнектің мәні пайдаланылады. Турбо Паскальда екі шартты операторлар бар, олар: If және case.

паа      If шартты операторы. If ( егер ) операторы программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады.      

 

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру арқылы жаңа сабақты қортындылау.

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау.

Үй тапсырмасын беру:  Шартты операторлар

Бағалау:

Күн жады: 19.01-22.01

Сыныбы: 9 «А, Ә, В, Г»

Сабақтың тақырыбы:  Шартсыз көшу операторлары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Шартсыз көшу операторларының жазылу тәртібімен таныстыру,   тармақтаушы алгоритмдерге программа жазу жолдарын көрсету;

Дамытушылық:Программалау ұғымын дамыту;

Тәрбиелік:Оқушыны ойлау, жоспарлау және әрекет ету жүйесіне тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Көрнекілігі: компьютер, тақта

Сабақтың барысы

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа сабақ

4.Сабақты қортындылау

5.Үйге тапсырма

Көшу немесе шарсыз көшу операторы оператордың рет-ретімен орналасуын бұзым, келесі атқарылуды белгісі бар операторға көшуді орындайды. Бұл оператор Goto (көшу ) түйінді сөзінен басталады да, одан кейін Label бөлімінде сипатталған белгі атауы жазылады.

Көшу операторының пішімі:

GOTO<белгі>;

мұндағы<белгі>- LABEL бөлімінде сипатталған белгінің біреуі.

Көшу операторының синтаксистік диаграммасы

Мысалы:белгі бөлігінде

   Label ,20 SUM;

берілсе, онда Goto операторында тек қана осы белгілер ғана пайдаланылады, яғни

  Goto 20;

немесе

Жалпы дұрыс құрылған программалар ережесі бойынша шарсыз көшу операторын қолданбауғатырысу керек. Ол программаны оқуды, мәтінін түсінуді қиындатады.

  Бос оператор. Бос оператор ешқандай да әрекеттің орындалмайтынын көрсетеді, ол программа блогынан шықпай –ақ, бірнеше жолды орындамай өткізіп жіберіп, блок соңына бірден көшетін кезде пайдаланылады.

 Мысалы:

     …

    …

    …