Жалпы түсініктер және анықталған интегралдарды есептеудің қарапайым жолдары.
Егер кесіндісінде үзіліссіз және алғашқы образы- белгілі болса, онда Ньютон-Лейбниц формуласы бойынша:
(1.1)
Бірақ, көп жағдайда функциясын табу өте күрделі мәселе болғандықтан, (1.1) формуласы іс жүзінде көп қолданылмайды. Ал кейбір уақыттарда функциясы таблица түрінде берілетіндіктен алғашқы образ деген сөздің өзі мағынасын жоғалтады.
Сондықтан (1.2)
интегралын есептеу үшін (1.3)
ақырғы қосындысы қолданылады. Мұндағы -сандық коэффициенті кесіндісінің нүктелері,
Мына жуықтап алынған теңдік (1.4)
квадратуралық формула деп аталынады. Ал (1.3)- квадратуралық қосынды, - квадратуралық формуланың түйіндері , -kвадратуралық формуланың коэфициенті деп аталынады.
(1.5)
квадратуралық формуланың дәлдігі делінеді. Квадратуралық формуланың дәлдігі квадратуралық формуланың түйіндері--ның орналасуына, квадратуралық формуланың коэффициенттері--ның алу жолдарына тікелей байланысты.
Енді берілген анықталған интегралды есептеу үшін кесіндісін тең кесіндіге бөлеміз, яғни нүктелер жиынын аламыз да
(1.6)
теңдігін қарастырамыз.
кесіндісіндегі интегралдың мәнін табу үшін
(1.7)
интегралының аралықтағы мәнін табу жеткілікті, өйткені (1.6) формуласы арқылы интегралдың кесіндісіндегі мәнін табу онша қиындық туғызбайды.
1.Тік төртбұрыш әдісі.
(1.7) интегралын жуықтап былайша есептейміз:
(1.8)
мұндағы
Бұл формуланың геометриялық мағынасы мынандай:
2-сурет
АВСД қисық сызықты трапецияның ауданы биіктігі АВД/C/ тік төртбұрышының ауданымен алмастырылады (2-сурет).
Сондықтан бұл формуланы тік төртбұрыш әдісі дейді.
(1.8) формуласының дәлдігі
. (1.9)
Тейлор формуласы арқылы оңай табылады.
Шынында да ді былайша жазып
= (1.10)
және +
десек, онда (1.10) формуласынан
(1.11)
формуласын аламыз.
Егер М= деп R-ді жоғарыдан бағаласақ ,онда
Яғни (1.12)
болғандықтан, h0 ұмтылғандағы дәлдік 0(h) болады.
Енді (1.8) теңдіктің i-дің 1 ден N ге дейінгі қосындысын қарастырсақ
(1.13)
болады. Сондықтан .
Осыдан
.
Егер десек, онда
, (1.14)
яғни тік төртбұрыш әдісінің кесіндісіндегі дәлдігі-0(h).
Достарыңызбен бөлісу: |