Сборник материалов международной научно-практической конференции посвященной 75-летию д ф. н., профессора Абдул-Хамид Мархабаева «современные технологии подготовки
жүктеу/скачать 2,97 Mb. Pdf көрінісі
|
thesis11798
1. http://www/eurasiamonitor.org/rus/ 2.Всемирный экономический форум, Индекс сетевой готовности 2012, http://www3.weforum.0rg/docs/DITR/2012/ 3. Казахстанская правда, 27 ноября 2012г. 4.Указ Президента РК «О Государственной программе «Информационный Казахстан-2020» и внесении дополнения в Указ Президента РК от 19 мартта 2010 года №957 «Об утверждении Перечня государственных программ» от 4 декабря 2012 года № 1534, http://medialawca.org/posts/24- 12-2012/67995.html 5.Кисиков Б. Почему КазНет не казахстанский//Развитие Интернет-сферы Казахстана.- Алматы, 2012-С.6. 6.Выступление А.Артемьева на IV Форуме Интернета в Центральной Азии.-Алматы, 23 мая 2013. 7. «Медиа-Курултай-2013» -1V конференция по вопросам развития рынка СМИ Казахстана «Трансформация: контент, технологии, монетизация», 27 ноября 2013. Барысова Н.Т., Кузембаева Г.А., ЮКГПИ, г.Шымкент, сш.№ 79 ИГРОВЫЕ МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ ДЛЯ РАЗВИТИЯ РЕЧЕВЫХ НАВЫКОВ И УМЕНИЙ В МЛАДШИХ КЛАССАХ Игра, как известно, является ведущей формой деятельности ребенка в младшем школьном возрасте. Данная тема чрезвычайно важна для глубокого ее изучения и особенно практического применения в школах. Ее актуальность на современном этапе является очевидной, а с учетом новых веяний в системе образования, дающих простор преподавателям для новаторства и внедрения в жизнь собственных неоднородных идей и решений. И именно игра, наиболее приемлема, для применения ее в младших классах, т.к. именно здесь и существует неограниченные возможности для реализации творческого потенциала, как учителя, так и учащихся при изучении казахского, русского и английского языков. Сегодня в Казахстане, России, США, в других развитых странах нет такого учебного заведения, в котором не использовались бы деловые игры или игровые методы обучения. Основная функция педагогической деятельности состоит не просто в передаче знаний, а в создании проблемно-познавательных ситуаций и управлении процессом познавательной деятельности учащихся с учетом их индивидуальных особенностей. В человеческой практике игровая деятельность выполняет следующие функции: 1/развлекательную, 2/коммуникативную, 3/диагностическую, 4/самореализации , 5/межнациональной коммуникации, 6/социализации , 7/эстетическая. Рассмотрим подробнее особенности всех этих функций: 1/Обучающая функция заключается в развитии памяти, внимания, восприятии информации, развитии учебных умений и навыков, а также она способствует развитию навыков владения родным и иностранным языком. 2/Воспитательная функция заключается в воспитании такого качества как внимательное, гуманное отношение к партнеру по игре; также развивается чувство взаимопомощи и взаимной поддержки. 68 3/Развлекательная функция состоит в создании благоприятной атмосферы на уроке, превращение урока в интересное и необычное событие, увлекательное приключение, а порой и в сказочный мир. 4/Коммуникативная функция заключается в создании атмосферы родного и иноязычного общения, объединении коллектива учащихся, установлении новых эмоционально- коммуникативных отношений, основанных на взаимодействии на родном и иностранном языке. 5/Релаксационная функция - снятие эмоционального напряжения, вызванного нагрузкой на нервную систему при интенсивном обучении языкам. 6/Психологическая функция состоит в формировании навыков подготовки своего физиологического состояния для более эффективной деятельности, а также перестройки психики для усвоения больших объемов информации. 7/Развивающая функция направлена на гармоническое развитие личностных качеств для активизации резервных возможностей личности. Начальная школа - наиболее ответственный период в жизни человека. Именно в младшем школьном возрасте начинается целенаправленное обучение и воспитание, основным видом деятельности ребенка становится учебная деятельность, которая играет решающую роль в формировании и развитии всех его психических свойств и качеств. Учение для младшего школьника - значимая деятельность. В школе он приобретает не только новые знания и умения, но и определенный социальный статус. Меняются интересы, ценности ребенка, весь уклад его жизни. Ученики начальных классов нередко обнаруживают склонность поговорить: рассказать обо всем, что читали, что видели и слышали в школе, на прогулке, по телевизору. Индивидуальность ребенка к этому возрасту проявляется также и в познавательных процессах, или познавательных способностях. Это психические процессы, с помощью которых человек познает мир, себя и других людей. К таким способностям относятся: ощущение, восприятие, внимание, память, мышление и воображение. Познание невозможно также без речи и внимания. Младший школьник с живым любопытством воспринимает окружающую жизнь, которая каждый день раскрывает перед ним что-то новое. Развитие восприятия не происходит само собой, здесь очень велика роль учителя, который повседневно воспитывает умение не просто смотреть, но и рассматривать, не просто слушать, но и прислушиваться, учит выявлять существенные признаки и свойства предметов и явлений, указывает, на что следует обратить внимание, приучает детей планомерно и систематично анализировать воспринимаемые объекты. В ряде исследований доказано, что наиболее эффективным методом организации восприятия и воспитания наблюдательности является сравнение. Восприятие при этом становится более глубоким, количество ошибок уменьшается. В младшем школьном возрасте происходит значительное расширение и углубление знаний, совершенствуются умения и навыки ребенка. Этот процесс прогрессирует и к III - IV классам приводит к тому, что у большинства детей обнаруживаются как общие, так и специальные способности к различным видам деятельности. Общие способности проявляются в скорости приобретения ребенком новых знаний, умений и навыков, а специальные - в глубине изучения отдельных школьных предметов, в специальных видах трудовой деятельности и в общении. Таким образом, можно утверждать, что младший школьник - это "маленький взрослый", у которого начинаются формироваться важнейшие процессы. И очень важно, на наш взгляд, чтобы дети не чувствовали большую нагрузку школьной программы, а игра - способна помочь этому. В форме игровой деятельности можно всегда легко и быстро объяснить какой- то новый материал, отработать сложные моменты, разукрасить скучную рутинную ежедневную учебу, и что самое главное, заинтересовать детей в изучении языков с детства. Место игры на уроке и отводимое игре время зависят от ряда факторов: подготовки учащихся, изучаемого материала, конкретных целей и условий урока и т.д. Например, если 69 игра используется в качестве тренировочного упражнения при первичном закреплении материала, то ей можно отвести 15-20 минут урока. В дальнейшем та же игра может проводиться в течение 3-5 минут и служить своеобразным повторением уже пройденного материала, а также разрядкой на уроке. При использовании игрового метода обучения задача учителя состоит, прежде всего, в том, чтобы организовать познавательную деятельность учащихся, в процессе которой развивались бы их способности, особенно творческие. Игры могут быть грамматические, лексические, фонетические, орфографические. Все они способствуют формированию речевых навыков. Одна и та же игра может быть использована на различных этапах урока. Но все зависит от конкретных условий работы учителя, его темперамента и творческих способностей. Здесь следует отметить, что при всей привлекательности и эффективности игрового метода необходимо соблюдать чувство меры , иначе игры утомят учащихся и потеряют свежесть эмоционального воздействия. Успех использования игр зависит от атмосферы необходимого речевого общения, которую учитель создает в классе. Важно, чтобы учащиеся привыкли к такому общению, увлеклись и стали вместе с учителем участниками этого процесса. Доверительность и непринужденность общения учителя с учащимися, возникающие благодаря общей игровой атмосфере, располагает школьников к серьезным разговорам, обсуждению любых реальных ситуаций, так как урок - это не только игра. Опыт убеждает, что использование игрового метода обучения способствует развитию познавательной активности учащихся в изучении языков. Игра несет в себе немалое нравственное начало, ибо делает овладение языком радостным, творческим и коллективным. Ведь цель игрового метода обучения - способствовать развитию речевых навыков и умений. Список литературы: 1.Бочарова Л.П. Игры на уроках английского языка на начальной и средней ступени обучения // Иностранные языки в школе. № 3 – 1996. 2.Кузнецова, Л.В. Гармоничное развитие личности младшего школьника: Книга для учителя / - М.: Просвещение, 1988. 3.Нұржан Ж. Қазақ тілін оқыту технологиясы.Ғылым, 2003. 4.Прохорова, Л.М. Воспитание младшего школьника // Развиваем творческую активность школьников / - 1996 №5, май. 5.Сманқұлова Ж.Е. Оқытудың интерактивті əдісі.Алматы, 2006. Есқуатова Н.Б., ҚазҰУ-ның аға оқытушысы. БАСПА ӨНІМДЕРІНІҢ ДАЙЫНДАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Дизайнерлер жазуды суретке сəйкес келтіре алмадық деп жиі қиналады. Оған себеп: композицияның бірлігі жоғынан - суреттер мен шрифтер бір біріне сəйкес келе бермегендіктен[1]. Бұл жағдайда дизайнерлер сурет пен əріптердің байланысын айыра алмайды. Бір- біріне стиль жағынан да көлем жағының да сəйкес келмейтін элементтерді байланыстыруға тырысудан туындаған мəселе. Əріп пен суреттің бір-біріне сəйкес композицияда болуы – бір кешенді құрастырады. Бұл жағдайда дизайнер əріптер мен суреттердің бірлігін, сəйкестігін сезінуі, түсінуі керек. Ежелгі заманда əріптер бейнелеу өнерінің бір бөлшегі ретінде қабылданды. Мысалы, Египеттік иероглифтер мен пирамидалар. Ертедегі славяндардың əріптері мен 70 гүлдерді бейнелейтін оюлар. Əріптер жазылу барысында суреттердің стиліне сəйкес болады. Көптеген дизайнерлерге əріптердің бір-бірінен айырмашылығы түсініксіз, мейлі ол корольдық антиква болсын, немесе гротесктік үлкейтілген əріптер болсын. Ондай дизайнерлер тарихқа терең үңілмеген адамдар. Бірақ бұл мəселелерді қарап айырландыруға да болмайды. Кемелді композицияның екінші белгісі - сурет пен əріптің мағыналық-логикалық бірлігі. Тіпті тəжірибесі аз дизайнерлердің өздері де түсінетін жай - қалжың суретке əріптер де сəйкес болуы керек. Бұл жерде тіпті стиль жағынан да əрқилы əріптерді пайдалануға болады. Бұл ең қарапайым мысал. Шрифт суреттің стилі мен мағынасына сəйкес болуы керек. Əріптер салтанатты, мерекелі, лирикалы, немесе ерлікті бейнелеуге сəйкес бола алады. Суретке əріпті зорлап тануға болмайды. Екеуі бір қызметті атқаратынын естен шығаруға болмайды. Сондықтан да сурет пен əріпті пайдаланған кезде екеуін қатар өңдеп, əрлеу қажет. Сонымен қатар, сурет пен əріптер бір біріне тарихи тұрғыдан да сəйкес келуі керек. Себебі, бұл екеуі де бір тарихи дəуірдің туындысы ғой, сондықтан стильдері де біреу болуы қажет. Бұл қазіргі заманғы əріптер мен суреттерге де қатысы бар. Бірақта еске сақтайтын жай - көне замандағы пайдаланған шрифтерді қайта жаңғыртуға болмайды. Əрбір композиция өз заманының тілімен сөйлеуі керек. Тағы да бір бірліктің белгілері – композицияның көлемдік бірлігі. Оны қалай түсінуге болады? Əрбір дизайнер өз жұмысын бастаған кезде композицияның басты элементін анықтап алуы керек - бірінші орында əріп тұруы керек пе, əлде сурет болуы керек пе? Егерде жоғарыда айтылған жағдайлар ескерілмесе, онда композицияның кұл-талқаны шығады. Бұл мəселеде түстердің де маңызы зор. Мысалы, сурет нəзікү жіңішке қаламмен эскиз сияқты салынса, ал əріптер қою бояумен əрленсе, онда мəтін бірінші орында болады. Көптеген тəжірибелері аз дизайнерлер үлкен, көлемді əріптерді пайдалануға тырысады. Оны түсінуге болады – жазуды көрнекті қылып жасамақ оймен. Бірақта олай жасауға болмайды. Мысалы, жалпақ суреттердің жанында көлемді, көрнекі əріптер ебедейсіз көрінеді. Жалпы көлемді əріптерді абайлап пайдаланған жөн. Фотосуретте алыс, перспективалы нысандар бейнеленген жағдайда көлемді əріптерді пайдаланған дұрыс сияқты көрінуі мүмкін, бірақта олай болмайды. Себебі композиция дөрекі, ебедейсіз болып көрінеді. Егерде сəтті шыққан плакаттар мен жарнамалық өнердің туындыларын қарасақ,онда көбінесе жалпақ əріптер пайдаланады. Неге олай? Кез келген композиция жалпақ кеңістікке орналасады. Ал көлемді сурет пен фотосуреттер оған сəйкес келмейді. Бұл көзге оғаш көрінетін жағдайды түзету үшін жалпақ əріптерді пайдаланған дұрыс болады. Əріптерді бейнелеу композициясына еңгізу – оңай жұмыс емес. Себебі əріптердің өздері бейнелеу өнерінің туындысы. Біріншіден, əрбір əріп белгі сипатында пайдаланады. Екіншіден, əріптердің композициясы қатармен орналасын, бірінен соң бірі оқылады. Əрбір жазудың өзіндік динамикасы бар, ол тек қана кеңістікте ғана емес, уақыт кеңістігінде де орналасқан. Шрифт пен суреттің компзициясының өзіндік ерекшеліктері бар. Дизайнер əріптерді суреттермен жəне оюлармен сəйкестендіре білуі керек. Кейбір жағдаларда шрифтер мен бейнелердің композициялық бірлігі қарама- қарсылық заңдылықтарына да сүйенеді. 71 Тұтас ою-əріптік кеомпозицияны жасау - ою да, əріптер де бір кеңістікте орналасады. Бұлардың түстері де жазылу стильдері бір біріне сəйкес. Тағы да бір тəсіл – бейне мен мəтінді қоршауға алу. Бұндай тəсіл халық ертегілері басылған кітаптарда пайдаланады. Немесе көлемді фотосуретті ақ пен қара бояулармен бейнелесе – бұны фотографика дейді. Жиырмасыншы жылдардың аяғындағы суретші-конструктивистер плакатты бейнені типографиялық элементтермен байланыстырып өте сəтті композициялар жасаған. Дизайнер Фаворский бейненің шрифтпен байланысын зерттей отырып, «қозғалмалы» бет жасаған. Бұл жағдайда бейнелік-əріптік композиция бірлігі мəтіннің жолдарының қозғалысы мен суреттегі бейнелердің қозғалысына сəйкес келеді. Жалпақ əріптерді көлемді кеңістікте орналасқан суретпен байланыстырғанда өте сəтті қарама-қарсылыққа негізделген бейне пайда болады. Əріптердің суретпен тығыз байланысын – «каллиграмма» дейді Түрлі əріптік композициялардың мысалдарын көптеп келтіруге болады. ....................................... 1. ru.wikipedia.org/wiki/ Бастаубаева А. Ж., Чоннам Ұлттық Университеті PhD докторант ƏЛЕМ ЖƏНЕ ДІН «Дін» (религия) латын тілінен аударғанда «құрмет ету», «табыну» деген мағынаны білдіреді. Бірақ танымал батыстық жазушы, əрі оратор Лактанций «религия» сөзінің негізі «біріктіруші» мағынасын білдіретін латынның «religare» деген сөзінен шыққан деп ойлады [1]. Өкінішке орай, бүгінгі күні əлемдік жəне дəстүрлі діндердің көптүрлілігі адамзат бірлігіне керісінше, зардабын тигізіп отыр. Əсіресе, ислам дінін пайдаланып, оның түпкі мағынасын бүркемелеп, лаңкестік актілерде қолдануының жиілеуі – «ислам фундаментализмінің» жəне «исламофобияның» пайда болуына алып келді. Осының нəтижесінде, Батыс пен Шығыс арасындағы шиеленісті жағдай күннен-күнге ушығып барады. Сондықтан дінаралық диалогтың қажеттілігі қазіргі таңда мұқтаждыққа айналды. Қазақстан Республикасы бейбіт өмірді қалайтын, əрі көпұлттардың басын біріктірген мемлекет ретінде, өзінің делдал рөлін атқаруға дайын екенін жариялап қана қоймай, əлемдік жəне дəстүрлі діндер съезін əр үш жыл сайын өткізуде. Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының кездесу идеясы жаңадан ойлап тапқан шара емес. Осыған ұқсас іс – шаралар ХХ ғасырдың аяғынан бастап өткізіле бастады. Дегенмен, Астана қаласында өткізетін форумнан елеулі айырмашылықтары бар. 1986 жылдың 27 қазанында Италияның Ассизи қаласындағы өткен жиынға бүкіл əлемнің əр түрлі дін өкілдерінің қатысуымен өтті. Бұл күн «Бүкіл əлемдік сыйыну күні» болып аталып кетті. Сол кезеңнен бастап жыл сайын конфессия аралық диалогтар əр түрлі қалаларда өткізіле бастады. 1993 жылы Милан қаласында 7-ші əлем діндерінің кездесуі өтті. Жиынға бүкіл жер шарының 42 дін өкілдерінен 300 делегация қатысты. Соңғы кездесу 2011 жылы 27 қазанда Ассизи қаласында, Санта – Мария – Дельи –Анджели шіркеуінде өтті, бұл шара 1986 жылы орын алған алғашқы жиынның 25 жылдығына арналған еді. Кездесудегі ұйымдастырылған іс шаралар дін басшыларының қатысуымен, символикалық түрде болды [2]. Саяси жағынан экстремизмге қарсы, халықаралық іс-əрекеттерді белсендіруге арналған, мəдениет аралық, дінаралық жəне ұлтаралық диалогты дамыту үшін БҰҰ қамқорлығымен Өркениеттер Альянсы құрылған. Бұл бастама Испанияның премьер – министрі Хосе Луис Родригес Сапатеромен 2005 жылы БҰҰ Бас Ассамблеяның 59 – шы сессиясында ұсынылған болатын. Өркениеттер Альянсы өзінің баяндамаларында бүгінгі таңдағы өзекті проблемаларды талқылап, ислам мен батыс қоғамының қарым-қатынастарын, Израиль – Палестина арасындағы қақтығысын, т.б. ланкестіктеердің алдын алу сияқты мəселелер бойынша саяси ұсыныстар жасады [3]. 72 Елордамыз Астана қаласында өткен Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезі тек барлық діндердің бірлігінің символын көрсетіп қана қоймай, сонымен қатар өзекті саяси мəселелерді де қарастырды. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаев Астанада өтетін Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезінің бастамасын жасады. Мұндай қадам əлемдік қауымдастықпен мойындалып, демеуге ие болды. Қазақстан Республикасының Президенті БҰҰ Бас Ассамблеясының 66 – шы сессиясында: «Біздің қоғамызда 140 этнос пен 40-тан астам конфессиялар бейбітшілік пен татулықта өмір сүріп жатыр. Астанада үнемі əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының бас қосуы болып отырады. Біз бұл форумдарды БҰҰ бастамасымен жасауға ұсыныс жасадық. Əлемнің бізге деген сенімін нығайту үшін, жаһандық диалогқа қосып отырған үлесіміз»,- деп атап өтті. Форумның негізгі идеясын К.Аннан, М.Тэтчер, Цзянь Цзэминь, Ж.дэЭстен сияқты əлемнің беделді, əрі ықпалды саясаткерлернің қолдауына ие болды [4]. «Əлеуметтік – экономикалық жаңарту – Қазақстанның ең басты даму векторы» атты жолдауында Қазақстан Республикасының Президенті Н.А.Назарбаев, ішкі саяси қызметке үлкен мəн бере келе, ІV əлем жəне дəстүрлі діндер басшылары съезінің Астанада өтіп жатқанының маңыздылығын ерекше атап өтті. «Қазақстан дүниежүзілік саясаттың лайықты əрі беделді мүшесі ретінде бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайту жолдарын анықтауға белсенді қатысуға дайынбыз», - деп мəлімдеді[5]. Бұл жиынға ислам, христиан, буддизм, иудаизм, даосизм, синтоизм жəне индуиз сияқты əр түрлі конфессиялар мен діндердің басшыларынан басқа да, форумда саяси қайраткелер атап өтетін болсақ, Сауд Аравиясының Əділет министрі А.Аль Аш-Шейх, БҰҰ Бас хатшысының арнайы өкілі В.Сотиров, Европа Кеңесінің Парламенттік Ассамблеяның Өкілі Рене ван дер Линден қатысты [6]. Бұл тек символ мəнді кездесуді дəлелдеп қоймай, сонымен қатар форумның саяси сипатын жəне мақсатын дəлелдей түседі. Мысалы, І съезде келесідей басымдылықтар жəне саяси мəселелер өзінің бейнесін Декларацияда тапты: бейбітшілік, татулық жəне шыдамдылық адамзаттың тіршілігінде беріктілік қағидаты есебінде бекітілді; діндер, конфессиялар, ұлттар жəне этностар арасында толеранттық пен өзара құрметке қол жеткізуге тырысу; адамдардың діни сенімдерін; қақтығыстардың үдеуі жəне əскери іс қимылдарына қарсы тұру керектігін жазып өтті. ІІІ съезд шеңберінде «Толеранттыққа, өзара құрметке жəне ынтымақтастыққа негізделген Бейбітшілікті құрудағы діндер басшыларының рөлі» атты тақырыпта пікір алысты. IV съезд жаһанды диалог құру алаңы бола отырып, халықаралық форум өзінің қажетілігін, оның талапқа сай екенін жəне маңыздылығын тағы бір рет дəлелдеп өтті. Форум барысында сындарлы дисскусиялар толық жəне секциялық жиындарда өткізілді, маңызды сұрақтарға, мəдениет пен діннің жаһанды диалогы сияқты мəселелердің жалпы бағыттары анықталды [7]. Делегация мүшелерінің белсенді қатысуы, үлкен де, салмақты нəтижелерге əкелді, IV съезд алдына қойған мақсаттарына жетті жəне жаңа жолдамалар қабылдады. Елбасы Н.Назарбаев IV əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезінің жабылуында: «Дін басшылары бүкіл адамзатқа үндеу жасады, өзара іс əрекетке, татулық пен бейбітшілікке, əділдікке тырысу жəне біздің жер шарымыздың болашағы үшін құндылықтар тудыру мақсатында. Мен сенемін бұл шақыруды тек дінге сенушілер ғана емес, сонымен қатар əр түрлі діннің ізбасарлары да жақсы ниетпен қабылдайды»,- деп қорытындылады[8]. Форумның алдына қойған мақсаттары мен міндеттері: біріншіден, рухани бос қуыстың таралуын тоқтату керек, себебі рухани бай адам қылмыс жəне басқа да зорлық-зомбылыққа төтеп бере алады; адамзаттың моральдық үрейлерін жеңу керек. Ең маңыздысы, қазіргі жастарға жоғары рухани тəрбие беру. Екіншіден, қандай да қоғамда болмасын, ең алғашқы қадамды нығайту, еңбекқорлықтың мəнін, шындықты айту жəне əділдік сияқты қасиеттерді үйрету. Үшіншіден, қақтығыстардың алдын алу, шыдамсыздықтың пайда болуына жол бермеу, қоғамдағы радикализмді жою - осының барлығы діннің күші. Төртіншіден, халық пен мемлекеттер арасында, көп конфессиялық қоғам ішінде діни сенімдерді мықты бекет ретінде қалыптастыру жəне қолдану [9]. IV съезде төмендегі тақырыптарды қарастырды: 73 - Тұрақты дамуға жетудегі дін басшыларының рөлі; - Дін жəне мультимəдениет; - Дін жəне əйел адам: рухани құндылықтар мен қазіргі кездегі үдерістер; - Дін жəне жастар IV əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезіне 45 мемлекеттен 70 –тен астам делегация қатысты. Құрметті қонақтар құрамында тек дін басшылары ғана емес, сонымен қатар саяси қайраткерлер, мемлекет басшылары, қоғам қайраткерлері, мысалы: Иорданияның патшасы Абдалла ІІ, Катардың эмиры Шейх Хамад бен Халифа Ат-Тани, Дүниежүзілік ислам лигасының Бас секретарі Шейх Абдалла бен Абдель Мухсин Ат-Турки, Мəскеу жəне бүкіл Русьтің Патриархы Кирилл, ЮНЕСО-ның Бас директоры Ирина Бокова қатысты[10]. Жоғарыда айтылғандай, бұл съезд əр үш жыл сайын Астанамызда өткізіледі, І съезд, 2003 жылы өтті, тақырыбы «Мəдени аралық жəне конфессия аралық диалогтың нығаюына алғашқы қадам» болды. Əр адам өзінің діни көзқарастарын еркін түрде қолдана алуы жəне діни жорулар мен діндер арасындағы айырмашылықтар зорлық – зомбылық үшін қолданбау, жеккөрушілік пен даудың алдын алу туралы тақырыптар қозғалды [11]. Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезінің жұмысы аяқталғаннан кейін, «Байтерек» атты ескерткішінің қасында бір мезгілде бүкіл қатысқан конфессиялардың дұға оқуы өтті. ІІ съезд арнайы осы форумға арналған, пирамида кейпінде салынған Бейбітшілік пен татулық Сарайында өтті. Ғимаратты таңдау себебі, пирамида - бұл бейбітшіліктің белгісі, барлық ұлттар мен діндердің бірлігі. Еркін дінтұту, діндер арасынадағы диалог, рухани басшылардың халықаралық қауіпсіздіктің нығайтуындағы рөлі атты өзекті тақырыптар талқыланды. Үшінші кездесу 2009 жылы бүкіл əлемдік экономиканың қиын жағдайына қарамастан өтті. Рухани басшылар дағдарыс кезіндегі ынтымақтастық пен ниеттестік туралы ой бөлісті[12] Келесі санақ бойынша V съезд 2015 жылы өткізу жоспарлануда. Əр съезд сайын қатысушылардың саны өсіп келе жатыр, əр түрлі конфессиялар мен діндердің өкілдері қосылып жатыр. Егер 2003 жылы бірінші съезде 17 делегация қатысса, 2006 жылғы екінші съезде қатысушылардың саны 29 – ға жетті. Үшінші съезд 2009 жылғы дағдарысқа қарамастан БҰҰ жағынан техникалық жүйесі көмегімен 77 делегация қатысты. IV əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезіне 40 мемлекеттер ішінен 350-ден астам делегация атсалысты. Бұл дегеніміз форум рөлінің өсіп бара жатқанының көрсеткіші. Ынтымақтастық пен конфессия аралық диалог халықаралық қауіпсіздіктің нығаюына көмек береді. Шыдамсыздық, экстремизим мен лаңкестік сияқты мəселелер қазіргі қоғамның ең өткір мəселелерінің бірі [13]. Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының съезінің тұрақты органы бар – ол секретариат. Ұзақ уақыт бойы бұл қызметті Қазақстанның көрнекті саяси қайраткері Қ.Тоқаев басқарды. 2012 жылы əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының Съезінің Секретариатының Басқарушысы қызметін Қайрат Мами тағайындалды. Секретариаттың міндеті съездің ұйымдастырушылық мəселелерін жəне мазмұнын талқылауға арналған еді [14]. Астаналық Форумның тағы бір өзгешелігі – тарихта алғашқы рет барлық əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының бірге жиналып, ортақ құжатты қабылдау болып табылады. І съездің декларациясында рухани басшылары діндер арасында ынтықмақтастықты дамытуға шақырды, толеранттық пен өзара қабылдау барлық халықтың бейбітшілікте өмір сүруіне маңызды құрал екенін мойындады. Сонымен қатар, экстремизм, ланкестік жəне тағы басқа формадағы зорлық – зомбылық нағыз діннің түсінігімен ешқандай ортақтығы жоқ, жəне де оның адамзат өміріне өте қауіпті екенін аңғартады. Əлем жəне дəстүрлі діндер басшыларының ІІ съезінің Декларациясы дін тұтудың еркіндігін жəне басқа діндер өкілдерін құрметтеуді жариялады. Халықаралық қауіпсіздікті нығайтудағы рухани дін басшылардың рөлінің жоғары екенін атап өтті. ІІІ съезде рухани дін басшылары мəдени аралық жəне конфессиялық аралық диалогтың дамуына шақыратын құжатқа қол қойды. Дүниежүзілік экономикалық дағдарысты ескере отырып, діни қайраткерлер жаһандану əлемінде бар экономикалық, қаржы, əлеуметтік мəселелерді шешуге əділетті шешімдерді іздеуге, үлкен адамгершілік пен рухани күшті жəне нағыз тілектестікті ұстануға тырысты. ІV съезде əлем 74 жəне дəстүрлі діндер басшыларының алдына қойған тақырыптар: мықты дамудың жетістіктері, дінде əйел мен жастардың орны мен рөлі болды. Мəдениет аралық жəне дін аралық диалогқа үлкен үлес қосқан үшін Қазақстан əлемде бейбітшілік сүйгіш мемлекет ретінде өзінің бей бейнесін көтере алды. Баяғы заманнан Қазақстан барлық көршілес елдермен бейбіт саясатты ұстанған. Ежелден біздің ел Батыс пен Шығысты Жібек жолымен байланыстырып жатты. Бүгінде біздің ел Батыс пен Шығыс арасындағы мəдени аралық диалогтың көпірі болып табылады. Себебі, Қазақстанда өзінің көп ұлттық қоғамында жеке бейбітшілкті сақтау тəжірибесі бар. Қазақстан Республикасының Президенті өзінің тəжірибесімен кезекті форумда бөлісті: «Қазақстан Тəуелсіздік алған кезінен бастап діни қарым – қатынастар саласында өлшенген мемлекеттік саяси шешімдер жүргізуде. Мен оны татулық қағидаты деп атадым. Біріншіден, еркін дін тұту жəне ар намысты қамтамасыз ететін заңнамалық жəне институционалдық ережелердің бар болуы. Діни саланы ырықтандыру діни мекемелердің санының өсуіне əкелді – бүкіл тəуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңнен бастап бес есе өсті. Үшіншіден, Қазақстанда конфессия аралық диалогтың ынталандыруы маңызды бағыт болып табылады. Біз бірден – бір ұлт аралық жəне конфессия аралық диалогтың институты, Қазақстан халқының Ассамблеясын құра алдық. Біздің ұлт аралық жəне конфессия аралық татулық моделі – бұл Қазақстанның əр түрлі конфессиялардың өзара қарым – қатынастарының жалпы барысына үлес ретінде қосқаны. Бізді халықаралық аренада дəл осылай қабылдауын қалаймыз», - деді елбасы [15]. Сонымен қатар, ҚР Президенті Қазақстанда қабылданған 2016ж дейін конфессияаралық татулықты дамытуға бағытталған бағдарлама жөнінде сөз қозғады. Оның айтуы бойынша, Қазақстан дамуының негізгі факторының бірі – бейбітшілік пен татулықтың тиімді моделін қалыптастыруында. Сондықтан елімізде 20 жылдан аса рухани ренессанс үдерісі, яғни діни, рухани құндылықтардың қайта жандануы мешіт, храм сияқты орындардың салуынан байқауға болады. Астанадағы жиынның 4-ші секциялық отырысында «Дін мен жастар» мəселесі талқыланды. Бұл тақырып ІІІ əлемдік жəне дəстүрлі діндер съезінен бастап қарастырылып келеді. Осы жолы өзекті мəселе – қазіргі жастардың құндылықтары мен дінге көзқарастары сарапталды. Жалпы алғанда қонақтар келесідей сұрақтарға жауап табуға тырысты: қазіргі жастардың құндылықтары мен қажеттіліктері, жастардың құқықтары, діни құндылықтардың жастар арасында алатын рөлі, жастардың жаңа діни ағымдарға қатысуы мен көзқарастары, жастарға рухани-өнегелік мəдениетті қалыптастыру мен нығайтудағы діннің рөлі, жастар арасында экстремизм мен лаңкестік идеологиясына қарсы тұруда діни ұйымдардың рөлі жəне діниаралық шыдамдылықты жастар бойына сіңіру мақсатында діни білім беру сияқты өзекті мəселелер талқыланды. Астанадағы кездесуге қатысқандардың ішінде Патриарх Кирилл де қазіргі жастардың мəселесіне тоқталды. Оның ойынша, жаһандану үдерісі барлық халықтарға, əсіресе жастарға пайдакүнемдік жəне тұтынушылық жүйе құндылықтарын қабылдауға мəжбүрлейді. «Өкінішке орай, адамгершілік, өнегелік сияқты жағымды қасиеттердің орнына жайлылық, пайдалылық ұғымдары маңызды болды», - деді Патриарх съезде сөйлеген сөзінде [16]. Съезде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың жасаған маңызды ұсыныстардың бірі – əлемдік өзара əрекеттестік моделі «G-Global», яғни дағдарыстан қорғайтын əділетті сауда жүйесі, тиімді əлемдік валюта сияқты сенімді механизмдердің жиынтығынан тұратын «ұлы əлем» моделін құру. Ұсынып отырған «G-Global» жүйесінің ішінде Президент барлық діндерді қамтитын ғаламтор-қорын жасау өте маңызды деп санайды. Оның пікірінше, бұл сайттың негізгі мақсаты – жаһанды сенім мен толеранттылықты қалыптастыру мен нығайту. Сондай-ақ, елбасы ғаламтор-қорында қазіргі заманға сай онлайн-форумдарды өткізуді ұсынды. Бұл ұсыныстың үлкен мəні бар, себебі қазіргі кезде, ғаламтор секталардың сайттары мен əлемдік жəне дəстүрлі діндер туралы жалғанды мəліметтерге толы. Сондықтан бұл ұсыныстың іске асуы жалған ақпараттың таралуына жол бермес еді. 75 Сонымен бірге, съезде қазіргі таңда өзекті мəселелердің бірі – əйелдер жəне олардың қоғамда алатын орны сияқты мəселелері талқыланды. Қазіргі əйелдер ана жəне жанұя ошағының қорғаушысы ғана емес, қоғамның үдерістеріне белсенді қатысушысы болып табылады. Бұл секцияда съездге қатысушы қонақтар келесідей мəселелерді қарастырды: əлемдік жəне дəстүрлі діндерде əйелдің бейнесі, əйелдің қоғамда жəне жанұядағы рөлі, саясат жəне əйел, қазіргі əйелдердің рухани-өнегелік əлеуеті, əйел құқықтары, əйел мен əйелдер ұйымдарының мəдениаралық жəне дінаралық диалогты қамтамасыз ету саласында рөлі жəне іскерлік əлемде əйелдің алатын орны жəне тағы басқа да маңызды тақырыптарға тоқталды [17]. ІV съезд аяқталғаннан кейін, қалыптасып кеткен дəстүр бойынша, əлемдік жəне дəстүрлік діндердің басшылары бірігіп, бір уақытта дұға оқыды. Бұл жолы олар «Алжир» музей- мемориалды кешеніне барып, өз дұғаларын Қазақстанда саяси репрессияның құрбандарына арнады. Өркениеттер мен діндер арасында диалогтың өткізілуі тұрақты ынтымақтастық пен мықты дамудың, сонымен қатар өзара бейбіт өмір сүруге қол жеткізудің ең дұрыс жолы. Сондықтан осы форумның дамуына үлкен үміт артып отыр. Дін басылар өкілдері əр қалай съездің жұмысын қолдауда жəне Астанадағы дін басыларының кездесулері одан əрі конфессиялар арасындағы өзара түсінушілікті жəне толеранттықты нығайтатынын ерекше атап өтеді. Біз бір жер шарында өмір сүретінімзді ұмытпау керекпіз. Абдул – Баханың жазбаларында айтылған келесідей оймен қорытындылаймыз: «Бір күні барлық діндердің бірігетін күні туады, себебі олардың қағидаттарының барлығы – біртұтас. Діндерді бір – бірінен бөлудің қажеті жоқ, себебі олардың барлығы тек қана рəсімдерімен ғана бір-бірінен айырмашылығы бар»[18]. жүктеу/скачать 2,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|