Шахмардан есенов
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
Шахмардан есенов
@ 5 B - 07, Нурканик сііідддііккк, @ 5 B - 07, @ 5 B - 07, Тау - кен кәсіпорын экономикасы пробное тест (2), Конгитивные обучение, Конгитивные обучение, Конгитивные обучение, англ
| Өмір қызық, жас ұлғайған соң бар бітірерің естелік айту болады екен-ау.
Бір жылы Жезқазғанға төрт жеңіл машина «Победа» келді. Үшеуін комбинаттың директоры, шахтаның бастықтары алды да, төртіншісін экспедиция инженері Батырға берді. Ол кезде мұндай машинасы бар адам қазіргі самолеті бар адаммен бірдей. Содан машинаны алысымен сонау Жезқазғаннан «Победамен» Қызылордаға, Шиеліге екі бала, апам, мен, Батыр жолға шықтық. Жол-кәдімгі даланың қасқа жолы. Жезқазған мен Қызылорданың арасы 500 шақырым. Орта жолда ғана бір малшының үйі отырады, одан басқа жол бойында бірде-бір елді мекен жоқ, мидай жазық дала. Анда-санда даланы жосып жүрген киіктерден басқа тірі тіршілікті көре алмайсыз. Егер машина бір нәрсе болып бұзылып қалды ма, әй, білмеймін арам өлуге болады. Сол сапар туралы қазір ойласам, ойыма түссе қорқып кетемін. Жастықтың арқасы ғой. Демалысқа шықтық, жаңа машинаның буы бар дегендей...Бірақ, сол жолы көп туыстарды аралап, ағайын-тумаларды көріп, арқа-жарқа болып, бір жасап қайттық. Әсіресе, апам жарықтық жалғыз баласының өскен-өнгеніне марқайып, туыстар алдында шалқып қайтты. Батыр ағайын-туғанға бауырмал, қамқор бола білді. Өзі: «Жасы үлкенге—іні, жасы кішіге-аға болуға жарасам болды» дегенді жиі қайталаушы еді. Енді барлап, ой елегінен өткізе қарасам, шынында да ол үлкенге іні, кішіге аға бола біліпті. Шахаңның шарапатын көрген адамдар әлі күнге дейін менен қол үзбей, амандық-саулығымды біліп тұрады. Ал, жұмыс десе ішкен асын жерге қоятын. Өзіне жүктелген міндетті мінсіз атқаруға тырысатын. Батыр өмірде тым қарапайым, өте кішіпейіл болды. Өзінің аспандап тұрған қызмет-дәрежесіне, атақ-абыройына, бедел-біліміне қарап көкірегін көтеріп, менменсіген адам емес. Ол—бойындағы ілім-білімін, жүрегіндегі ізгілік, болмысындағы қажыр-қайратын елі үшін, халқы үшін жұмсады десем артық айтқандық емес. Ол кезде Коммунистік партия қатарында болсаңыз болды, жұмысқа қайда жұмсаса сонда барасыз. Мынау маған ұнамайды, анау ұнайды деген таңдау берілмейді сізге. Батырды министрліктен түсірді де Балхашқа, геологиялық экспедицияның бастығы етіп жіберді. Қазір ойланып отырсам Батырдың ерік-жігері қандай мықты адам деп, президент, министр болып, президумдарда отырып жүрген адам бір күнде Бетбақтың даласынан бір-ақ шықты. Тағдырының осылай болғанына еш мойыған жоқ. Біріншіден, Батыр өмір бойы өзінің мамандығы геологияны жанындай жақсы көрді. Сол жақсы көретін ісіне қайыра оралғанына аса ренжи қоймады, ал, геологтар шын мәнінде қуанды десем өтірік емес. Таңертең ерте тұрып гаражға барып, барлаушыларды машиналарымен тиісті жұмыстарына жөнелтіп, сосын өзі де жүргізушісін қасына отырғызып, неге екенін білмеймін, машинаны өзі жүргізгенді жақсы көретін, даладағы кен қазып жатқан геологтарды аралап, станоктардың қалай жұмыс жасап жатқанын өз көзімен жиі көріп қайтатын. Ол кезде Мақсұтбек, Ескендір Мәскеуде оқуда, Шәйза тұрмыста, Алматыда тұратын, тек кенжеміз Сұлтан ғана бізбен бірге. Шіркін, жастық-ай! Үйде отырып жалықты дейтін болар, кейде Батыр даладағы экспедицияға мені де бірге ала кетеді. Аптап ыстық, тоқтауы жоқ аңыраған жел, бірақ қызық! Барған жерімізде геологтар арқа-жарқа болып қарсы алады, Батыр станоктарын аралайды, далада отырып тамақ ішеміз, әңгіме дүкен құрамыз, түннің бір уағында шаң-шаң болып үйге келеміз. Қонып та қалған кездеріміз болды. Қандай қиындықтар көрсе де бір рет те шаршадым деп айтқан емес. Екіншіден, Батыр атақ, лауазым, байлық қуған адам емес. Ол жан байлығын жоғары бағалайтын. Батыр оқымаған әдебиет, тарих жоқ шығар –ау! Жаны бай болғандықтан да өз басына түскен ауыртпалыққа философиялық тұрғыдан қарап, пендешілікке ұрынған жоқ. Ешкімді сөге –жамандап отырғанын көрген де, естіген де емеспін. Үшіншіден, айналасында өзіне адал берілген достары, әріптестері көп болды. Мысалы, Балхаш металлургия комбинатындағылар Шахаңның жұмысын әуелден біледі, үнемі қарым-қатынаста ғой. Балхашқа келісімен солар бар, өзінің геологтары бар бірінен кейін бірі қонаққа шақырып, сый-құрметтерін аямады, Батырға моралдық тұрғыдан қолдау көрсете білді. Қызық болды, бір күні шақырған адамының адресін алмапты, жобамен іздеп келеміз. Батыр: «есігінің алдында ағаш жоқ болса ол соның үйі» деп, айтқаны сол еді шақырған адамы есігінің алды тып-типыл үйден шығып тұр. Батырдың жоба-жорамалына бәріміз де күліп жатырмыз. Балхашта орыстар көп тұрды. Олар есігінің алдына түрлі ағаштар, гүл отырғызып жайнатып қояды ғой. Ал, біздің қазақтардың малдың қиын үйіп қойып отыра беретінін Батыр байқаған ғой. Тағы бірде, Батырды бұрын білмейтін, бірақ сырттай есітіп, құрмет тұтып жүретін бір қария үйіне қонаққа шақырды. Қойын сойғалы тұрып: «Айналайын Шахмардан, елдің атын шығарып жүрген азаматсың ғой, мына қойды тек қана алмаға байлап, өзім бордақыладым, саған арнайы сойып отырмын» деп, батасын сұрады. Міне, қарапайым жандардың осындай-осындай құрметі қандай қиындық, әділетсіздік көрсе де құлап қалмай, сүрініп кетпей жүруіне күш-қуат беріп, үмітін алға жетеледі-ау деп ойлаймын, осы күндері. Әсіресе, Балхаштағы геологтар Батырдың келгеніне қатты қуанды, жұмысты құлшына істеп, жоспарларын асыра орындады. Бірақ, бұл да жоғарғы жаққа ұнамай, бір жылға жетер-жетпестен экспедиция бастығынан босатты. Өзі оқыған Қазақ Политехника институтына оқытушы болғысы келді. Ол жерде де көптеген кедергілер болды, бірақ Батыр өзінің мықтылығын дәлелдеп, конкурсқа түсіп, жеңіп, кафедра меңгерушісі болып өмірінің соңына дейін еңбек етті. Қазіргі Елбасымыз Назарбаев Нұрсұлтанға да алғысым ерекше. Шахаңның еңбегін елеп, есімін қалдыру үшін сөз көмегін де, іс көмегін де аяған жоқ. Ердің қадірін ер ғана түсінеді. Батыр үйде де, түзде де өте әділ болатын. Рас, ол ұлттық кадрларды көп өсірді. Өзге ұлт өкілдерін кеудеден итеріп, шетке шығарған жоқ. Талантты, дарындысы болса бәрін өсірді, көтерді. Ол мынау ағайын-тумам екен деп дарынсыздарды өсірген емес. Кім жұмысты белсеніп істеп, ортақ іске кімнің жаны ашыса ол сол адамның қолтығынан демеп, абыройын асырып отырды. «...Шахаңның алдынан үлкен де, кіші де риза болып шығатын. Ол шын мәніндегі азамат, қазақ халқының мақтанышы еді» деген пікірді мен емес, әріптестері, бірге талай жыл қызметтес болғандар жиі айтады және бұл пікрлерін баспа беттерінде жазып та жүр. Шахаңның ұстазы атақты ғалым Қаныш Сәтбаев екенін көпшілік біледі. Ұстазының жетекшілігімен Батыр Жезқазғанда он бір жыл қызмет істеді. Қатардағы барлаушыдан экспедицияның бас инженеріне дейін өсті. Ол Қаныш ағаны өте құрметтейтін, сыйлайтын. Жұмыс бабымен Жезқазғанға келген кезде қонаққа шақырып тұрдық. Бірде шақырушылар көбейіп, біздің үйден таңғы шайды ішетін болды да, сағат сегізде келді үйге. Мақсұтбектің 4 жасар кезі болатын, үйге кірген Қаныш ағаның алдынан жүгіріп шығып: «А, это вы, за вас мы не спали, готовилис» демесі бар ма. Бала сөзі болса да Қаныш аға әжептәуір ыңғайсызданып қалды. Қаныш аға өте әңгімешіл, сөзге шешен адам еді. Әр кез Батырға ақыл-кеңесін айтып, өмірден көрген-түйгендерін айтып отыратын. Бірде Абайдың: жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|