Білімді, іскерлікті дағдыны бақылау және түзету сабақтары

Сабақтың бұл түрі - оқу нәтижесінің бағасы, оқушылардың теориялық материалды меңгеру дәрежесі, оқып жатқан курстың ғылыми түсініктемелерінің жүйесі, оқу технологиясына өзгертулер еңгізілуде бағалауда қолданылады. Бақылау және түзету сабақтарының түрлері мыналар болуы мүмкін : ауызша сұрастыру (жаппай, жек дара ,топпен ); жазбаша сауал намал диктант, шығарма, есептерді шешу және т.б.,сынақтың практикалық ( зертханалық ) жұмыс: практикумдар,өзін-өзі бақылау жұмысы, емтихандар және т.б. Осы және басқа да сабақ түрлері толық бөлімдерді оқығаннан кейін, оқу пәніннің ірі тақырыптарын біткеннен соң ғана еткізіледі Қорытынды тексерудің ең жоғарғы формасы және оқушылардың білімін бағалау, олардың қаншалықты меңгергендігін тексеруі формасы емтихан болып табылады. Бақылау сабақтарында оқушылардың сабаққа қаншалықты дайын екендігі көрінеді, әр оқушы өз білімін пайдаланады, ептіліктері мен дағдыларын тәжірбие жүзінде әр түрлі оқу жағдайларында пайдаланып үйренеді. Бақылау сабақтарын жүргізіп болғаннан кейін арнайы қателермен

жұмыс және қорытынды жасау сабағы жүргізілуі қажет. Осы сабақ барысында әр оқу
әрекетіндегі үйрене алмай қалған сабақтарын немесе кемшіліктерін түзету үшін мұғалім
қортынды жасап өзінің сабақ беру әдісін, қай оқушыға қандай көмек беру керектігін
анықтап алады. Бақылау және түзету сабақтарының әдістемелік құрылымы әдетте былай
өтеді; түсіндірмелік кіріспе бөлім (оқушыларды, мұғалімдердің жаңа сабақты диктант,
шығарманы жазу алдындағы психологиялық дайындық жасауы), негізгі бөлімі-
оқушылардың өз бетінше жұмысы, оперативтік бақылау, оқушылардың тыныштық
сақтап, өз күштеріне сендіретіндей мұғалімнің көмек беруі; қортынды бөлімі-жаңа
бөлімді, курс тақырыбыи ашу алдындағы оқушының бағыты.

Кей кездері сабақтың бұл түрі келесі элементтерден тұруы мүмкін: ұйымдастыру бөлімі, тапсырманы мұғалімнің түсіндіруі, оқушылардың сұрағына жауап беру, оқушылардың тапсырманы орындауы, тапсырманы тексеру, үйге тапсырма, сабақтың аяқталуы. Бұл әдістемелік құрылымының, иілімді қозғалмалы, көп нұсқалы болу жағдайын тағы бір рет дәлелдейді. Әрине, мектеп тәжірбиесінде аралас сабақтардың басқа да түрлері болуы мүмкін. Оқушылардың таным әрекетінің белсенділігіне көңілдің көп бөлініп отырылуына байланысты, оқушылар зертеу жұмыстарын ғылыми жұмыстарды өз бетінше жұмыс ретінде жүргізіп, ол сабақты – мәселелі сабақ деп атап, мектеп практикасындағы стандартқа сай емес құрылымды туғызады. Бұл ойға шолу сабағы, шығармашылық сабағы, прессконференция, диалог, аукцион, пән аралық сабақтар, оқушылардың өз ара оқыту, шығармашылық есеп сабағы, конкурс сабақтары және т. б. Олардың басты мақсаттары - оқушылардың оқу еңбегіне деген қызығушылықтарын сақтап қалу, бұл көбінесе мұғалімнің тапқырлығынада байланысты болады. Мұғалімнің жұмысына келесі элементтер жатады: оқушыларды ұйымдастыра білу, әр түрлі мәселі жадайлар туғызып оған оқушылардың белсене қатысуына психологиялық дайындық жасау, мәселелерді жіктеу, болжамды және оны шешудің бірнеше нұсқауларын ұсыну. Мәселелерді шешудің тиімді әдістерін іздеу нәтижелерді талдау, мұғалімнің жалпылылығы үйге тапсырма беру, сабақты аяқтау-жұмыстың нәтижесін шығару бұның бәрі мұғалімнің шығармашылығына жеке әдістемелік міндеттерге байланысты болады. Алайда кез-келген сабақтың әдістемелік құрылымы мына нәрселерді іске асыруы керек: ертерек меңгерген білімдерді әдісін белсенді пайдалану және әрекетін әдісін, білімді, дағдыны, ептілікті қолданудағы қызмет әдістері және жаңа түсініктер қалыптастыру. Берілген сабақ типтері «таза» күйінде іс жүзінде сирек ғана кездеседі. Бір типтегі сабақтың қызметтері басқа типтегі сабақ құрылымында көрінеді. Айырмасы тек сабақтардың әрбір аталған типі белгілі бір қызметтің мысалы, жаңа материалмен танысу және оны оқып үйрену немесе бақылау мен бағалау, басым болуы мүмкін де, сабақтың басқа типтерінің қызметтері қосалқы сипатталады. Бірақ, теоретик -педагогтар да практик - мұғалімдер де оқыту әдісін іздестіре отырып оқушылардың бір азғантай уақыттың қызығы үшін дәстүрден тыс сабақтардың шүбәләң түрлерін практикаға енгізу оқытудың нәтижелілігін, танымдық әрекеттің деңгейін төмендететінін, бұндай сабақтарды даярлауға олардың нәтижелерінен асып түсетін күш жұмсалатынын ұмытпау керек.(Сарапулов В.А. Дидактика: теория и практика обучения. Чита 2000.с. 110).